سخن نه بر سر تضعیف بنیه دفاعی کشور، بلکه استفاده از سرمایه‌های انسانی، مادی و معنوی مردم است در راه تامین سیاست‌هایی که در تدوین و تصمیم به اجرای آن‌ها، مردم هیچ نقشی ندارند، اما پرداخت هزینه آن‌ها به اجبار بر دوش شان نهاده شده است.

این نیز واقعیت دارد که کریدورهای ایجاد شده توسط نیروهای سوری و روسی برای خروج مردم عادی از شهر، هدف حملات دائم گروه‌های اسلامی قرار می‌گیرند، اما اقدام به رساندن کمک‌های انسانی ازجمله آذوقه، آب و دارو با استفاده از امکانات سازمان ملل، بدون توسل به عملیات جنگی، از یک‌سو و هرچه محدودتر کردن امکان کمک رسانی تجهیزاتی به گروه‌های اسلامی، می توانست نتایج بهتری از آنچه اکنون شاهد آنیم، به دنبال داشته باشد

شتاب اسرائیل در اعلام این نکته که هواپیمای اف – 16 این کشور توسط دفاع ضد هوایی سوریه سقوط کرده است، هرچند نوع موشک پرتاب شده و کل سیستم پدافند هوایی سوریه از نوع روسی است، تلاشی است به باوراندن مسکو به این نکته که : عملیات اسرائیل تهدیدی برای منافع روسیه در منطقه نیست، و هدف مقابله با تثبیت هرچه بیشتر ایران در 2 قدمی مرزهای اسرائیل است.

در صورت ترکیب شعارها و خواسته‌های معیشتی با مطالبات سیاسی متناسب با توازن واقعی قوا، و پرهیز از شعارهای رادیکال ضد حکومتی، امکان پیوستن اقشار مختلف جامعه به این حرکات و درنتیجه امکان تداوم و فرارویی آن به حرکتی تماماً مسالمت‌جو که خواهان تغییر در وضع موجود است، بیشتر می‌شد.

ازقتل صالح باید متاسف بود و نه شادمان؛ زیرا که نتیجه این قتل، تداوم جنگ و بلایای همراه آن در شکل ویرانی، مرگ است که از یک‌سو در قامت انفجار بمب‌ و غرش توپ‌ها و تانک‌ها، و از سوی دیگر به شکل قحطی، گرسنگی، وبا و ... تجسم می‌یابد.

روشن است که جایگزینی «ژنرال‌ها» با «سیاستمداران»، نیازمند نقشه راهی است سنجیده، اما روشی که جمهوری اسلامی ایران در مواجه با معضل رفراندوم در اقلیم کردستان عراق انتخاب کرد و به‌پیش برد، نشانگر این واقعیت است که "نسیم" این جایگزینی، هنوز در کشور ما وزیده نشده است؛ بهترین گواه این ادعا نیز همانا سخنان محمدجواد ظریف است که در سطور بالا به آن اشاره شد.

تردیدی در فساد دستگاه رهبری اقلیم کردستان و به‌ویژه شخص مسعود بارزانی و طایفه او که همه پُست‌های کلیدی در دولت اقلیم را بر عهده‌دارند، وجود ندارد. اما رفراندوم‌ حق و فرصتی است در جهت برآورده شدن آرزویی دیرین که در طول سالیان، از نسلی به نسل دیگر انتقال‌یافته است. نتایج احتمالی اعمال این حق موجبی برای نفی آن - خواه توسط جمهوری اسلامی، خواه ترکیه یا هر نیروی دیگری - نمی تواند باشد.