گروسی در تهران
سفر رافائل گروسی بە تهران و ملاقات او با مقاماتی چند از دولت، از جملە ابراهیم رئیسی، امیرعبدالهیان وزیر امور خارجە و تنی چند از دانشمندان و استادان هستەای، رویداد مهمی بود کە بعد از تلاطمات چند ماهۀ اخیر میان آژانس اتمی و جمهوری اسلامی بر سر نشت اورانیوم ۸۴ درصدی و مسئلۀ دوربین‌های نظارتی صورت می‌گیرد. نشستی کە گروسی بعد از بازگشت بە اروپا در یک مصاحبۀ رسانەای از نتایج آن اظهار خوش‌بینی کرد، و حتی از احتمال احیای برجام گفت.
البتە طبق معمول، جریان‌های تندرو درون جمهوری اسلامی، از جملە روزنامۀ کیهان حسین شریعتمداری، و این بار با زبان نرم‌تری نسبت بە دوران روحانی، از دولت انتقاد کرد کە چرا گروسی با دانشمندان، اساتید و پژوهشگران نشست داشتە و در جریان فعالیت‌های هستەای نظام قرار گرفتە، زیرا بە عقیدۀ این روزنامە این اطلاعات بعدها بە دولت اسرائیل دادە میشود تا با استفادە از آنها علیە منافع ملی کشور اقدام شود. اما بە نظر می‌رسد علیرغم همۀ این موارد توافقات مهمی در این سفر صورت گرفتە کە پروندۀ اتمی برجام را وارد مرحلۀ نسبتاً خوش‌بینانەتری می‌کند.
گمانی در این نیست کە هم غربی‌ها و هم جمهوری اسلامی در شرایط کنونی کاملاً بە همدیگر احتیاج دارند. غربی‌ها در تلاش برای دورکردن جمهوری اسلامی از روسیە و در هراس از هم‌کاری‌های گستردۀ نظامی ایران با جمهوری فدراتیو روسیە تلاش می‌کنند این کشور را حداقل بە یک موضع میانی برانند کە در آن ایران همانند جنگ دوم جهانی بە اصطلاح بە پل پیروزی متفقین (و البتە این بار روسیە) تبدیل نشود. غربی‌ها در تلاش‌اند با تزریق نفت ایران به عنوان کشور دارای سومین ذخایر نفتی جهان بە بازار، از صعود خطرناک قیمت حامل‌های انرژی جلوگیری کنند تا با خنثی‌سازی یکی از محاسبات استراتژیک روسیە کە ایجاد بحران انرژی در جهان و درغرب است، بر این کشور فائق آیند.
از طرف دیگر جمهوری اسلامی کە بر اثر سیاست‌های نادرست اقتصادی، رانتیسم و راندن بیشتر امنیتی – نظامی‌ها بە سیستم اقتصادی و البتە محاصرات غرب با مشکلات عدیده‌ای مواجه است و بعد از یک‌دست شدن قدرت، چهارنعل به سوی فروپاشی اقتصادی پیش می‌رود نیز علیرغم میل باطنی خود بە نوعی تفاهم با غرب نیاز دارد تا خود را از چالش‌های شدید اقتصادی و به ویژە سیاسی کە در نتیجۀ خیزش قهرمانانۀ مردم در پاییز امسال روی داد، رهایی بخشد. وضعیتی کە بسیاری از اقتصاددانان و تحلیل‌گران آن را با واژۀ فروپاشی توصیف می‌کنند. از جملە میثم رادپور، کارشناس بازار سکە و طلا در مصاحبەای با اقتصاد ۲۴، با به کارگیری جملۀ “در آستانۀ فروپاشی اقتصادی هستیم”، از تأثیرات مخرب ادامۀ تورم پنجاە درصدی گفت کە می‌تواند منجر بە افزایش ۲۶ برابری قیمت ارز در کشور شود.
البتە مشکلات اقتصادی کشور کە به شدت با سیاست گرە خوردەاند، عمیق‌تر و گستردەتر از آنی‌اند کە بتوان حتی بە فرض احیای برجام آن را به طور مطلوب سروسامان داد، اما با احیای برجام، امکان فروش نفت و فعال شدن کانال‌های ارتباط مالی با جهان می‌توان از شیب بحران اقتصادی در کشور کاست و مردم را از شرایط بد اقتصادی کمی نجات داد.
اما آیا جمهوری اسلامی واقعاً بە چنین امری تن خواهد داد؟ آیا آنها از اتحاد استراتژیک خود با روسیە کە بعد از شروع جنگ اوکراین به شدت تقویت شدە، و منجر بە هم‌کاری‌های گستردۀ نظامی و امضای قراردادهای چندین دە میلیارد دلاری اقتصادی با این کشور شدە، دست خواهند کشید و دوبارە بە سیاست قبلی خود کە همانا نە شرقی نە غربی و یا به نوعی موازنۀ منفی بود، روی خواهند آورد؟ آیا در جهانی کە تلاش آنها در جهت مشارکت در برآوردەشدن جهان چندقطبی است، و جنگ روسیە فرصت مهمی در ایجاد آن است، دوبارە بە گسترش روابط خود با غرب اقدام خواهند کرد؟
بە نظر می‌رسد کە نمی‌توان در این مورد خوش‌بین بود. سران رژیم در تلاش برای رهایی از بن‌بست وضعیت اقتصادی موجود و رهایی از خطر فروپاشی اقتصادی هستند کە کل نظام را تهدید می‌کند. بە همین جهت ما در هفتەهای آیندە باز بە احتمال زیاد شاهد فرازونشیب‌ها و پیچیدگی‌های خاصی در رفتار سیاسی و دیپلماسی آنها خواهیم بود.
