در شرایط نبود دمکراسی و احزاب سیاسی واقعی تضمین‌کننده این دمکراسی، که با سازمان‌دهی "خیابان" می‌توانند میزان پیامد‌های منفی "فروپاشی" برای اقشار زحمتکش جامعه را به حداقل برسانند، این "فروپاشی" به‌راحتی می‌تواند به تولد "جمهوری اسلامی" تجربه‌شده‌ی ما با رنگ و لعاب فریب‌دهنده جدیدی، منجر شود.

متن کلی و مبهم تفاهم نامۀ بین امریکا و کرۀ شمالی برای "غیرهسته ای کردن کامل شبه جزیرۀ کره" و دو نوبت توافق پیشین بین این دو کشور بر سر همین موضوع، که هیچ گاه تحقق نیافت، تردید سنگینی را در امکان توافقی واقعی بین آنها، که زمانی تحقق یابد، موجب شده است. زیر بار سنگین این تردید، امید به نتایج صلح آمیز تفاهم اخیر دشوار است. اما می توان و باید امیدوار بود. امیدی که بر نشانه هائی از درک الزام تغییری که به نظر می رسد مقامات کرۀ شمالی در مناسباتشان با مردم خویش به آن رسیده اند، و برای گذر از جهنمی که به آنان تحمیل کرده اند، استوار است.

در شرایطی کە یک دولت ناسیونالیستی در آمریکا بر سر کار آمدە کە سعی می کند بنفع خود، و در نفی نفع گرائی چند جانبە، زیر میز همە معاهدات جهانی بزند و بر آن مبنا بە بازسازی شرایط و روابط بپردازد، امنیت اروپا قبل از هر چیز از جانب چنین نگاهی مورد تهدید قرار گرفتەاست.

فراخواندن همۀ طرفهای باقیمانده در برجام به انجام تعهدات خویش، تداوم مذاکره با اتحادیۀ اروپا و دیگر طرفهای برجام بر سر حفظ آن و طرق حفظ آن، قطعاً لازم است. اما توازن بین "واقعیت، احتمال و خیال"، چنان که در بالا ترسیم شد، حاکی از آن است که اولاً این چارچوب مذاکره برای اروپا تنگ است و باقی ماندن در آن می تواند به سرعت به ختم مذاکره بیانجامد، ثانیاً اگر درها نه، دریچه ها و اگر دریچه ها نه، روزنه های مذاکره با امریکا را باید گشود و گشوده گذاشت.

اگر تشکیل محور خطرناک آمریکا – اسرائیل – عربستان را حاصل سیاست‌های نادرست منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای جمهوری اسلامی ندانیم، اما عدم تلاش به خنثی کردن دیپلماتیک سیاست‌های ضد کشور ایران و دست‌یازی به روش‌هایی متکی بر شعارهای مرگ بر این‌وآن، آتش زدن پرچم‌ها و اشغال سفارت‌خانه‌ها، نشان از این واقعیت دارند که نگارش دکترین و ترسیم خطوط سیاست خارجی کشور نه از کانال دیپلماسی، بلکه توسط نظامیان و حامیان جنگ، صورت می‌گیرد.

موشک باران سوریه توسط امریکا و متحدان آن، در روز شنبۀ گذشته، ظاهراً کلاف سردرگم جنگ سوریه را پچیده تر کرده است. اما اینک در پس هیاهوی پیش و پس از این موشک باران، نطفه های یک روند محتمل برای آینده در راستای خاتمۀ جنگ 7 ساله به چشم می خورند که سوریه می تواند به سوی آن به حرکت درآید. خروج نیروهای امریکا از سوریه و احتمالاً نشاندن نیروهای عربستان سعودی به جای آنها، و پذیرش نقش بشار اسد در آیندۀ سوریه به عنوان جزئی از راه حل، مؤلفه های آن روند محتمل اند. اما دشواریها و پیچیدگیها کم نیستند.

خلاصە کلام اینکە حکومت در موقعیتی قرار ندارد کە بتواند در مقابل این فشارها مقاومت کند و خامنەای بە ناگریز باید یا خودش را برای یک "نرمش قهرمانانه" دیگری آمادە کند و یا تن بە یک رویارویی خطرناک احتمالی نظامی بدهد. از سوی دیگر باید در نظر داشت کە ترامپ در عمل نشان دادە است کە بە تعهداتش کمتر پایبندی نشان می دهد و شخصیتی غیر قابل پیشبینی و اشتهایی سیری ناپذیر دارد و حد و حدود انتظاراتش نامعلوم است. بە نظر می رسد کە رژیم این عقب نشینی را پذیرفتە اما مشکلی کە وجود دارد این است کە هزینە عقب نشینی بسیار بالاست و شرایط آن را ترامپ و متحدین اش می خواهند تعیین کنند و ظاهرا بە کمتر از رها کردن "عمق استراتژیک" حکومت راضی نیستند. هم از این روست کە درخواستهای آشتی جویانە ظریف با استقبال چندانی مواجە نمی شود.

نیروهای زیادی در این سالها از احتمال برپائی جنگ میان ایران و آمریکا گفتەاند و در این مورد هشدار دادەاند، اما جمهوری اسلامی ظاهرا با بالا رفتن توان واکنشی قدرتهای دیگر جهانی در مقابل آمریکا، عملا بە آن توجە جدی مبذول نمی دارد و بنابراین 'تعرض' را بە بخش مهمی از سیاست خارجی خود بویژە در عرصە منطقەای تبدیل کردەاست. ابرهای جنگ در افق کرە زمین متراکم شدەاند. سخن تنها بر سر بادیست کە می تواند آنها را بدین سو بیاورد یا نیاورد!

کما اینکە نتیجە آن همە فداکاری در انقلاب وضعیت کارگران را بە جای آنکە بهتر کند بدتر کرد و امروزە حتی در مراسم بە اصطلاح تجلیل از ١٤ هزار کارگر کە در جنگ جان باختند رهبر وقت رژیم "عدل اسلامی" بجای رسیدگی بە مطالبات کارگران گرسنە ای کە حتی برای گرفتن دستمزدهای معوقە و زیرخط فقرشان هم مجبور بە اعتصاب می شوند دنبال بهانە تازە برای سرکوب شان می گردد.