محافظه کاری در ایران علیرغم نقش خاص فرهنگی، اجتماعی و سیاسی از جایگاه اجتماعی درخور برخوردار نبوده است. محافظه کاری در ایران به یک فحش سیاسی میماند تا یک شناسنامه سیاسی، بیشتر با انگ و برچسب نظری – سیاسی است که رادیکال ها بر پیشانی منتقدان خود مینشانند.
میزان و گستره محافظه کاری در دوران مختلف متفاوت بوده است و همواره به یک صورت پدیدار نشده و نمی شود. محافظه کاری در درجه بالا به صورت ثبات گرایی مطلق، دیرینه پرستی و دیرینه محوری نمود پیدا کرده است. اما با وجود چهره های گوناگون، لیکن هیچگاه در قالب ایدئولوژی رخ ننموده است .بنابراین میتوان گفت محافظه کاری، بیشتر نوعی مکتب رفتاری محسوب میگردد.
در برابر تعریف و گشایش زوایای گوناگون نگاه به مصالحه، چرایی این مصالحه و سازش در فرهنگ سیاسی ایران ناپسند و مذموم شمرده میشود. بدنبال یافتن پاسخ خود خواهد بود. پس مصالحه با یکدیگر ساختن مترادف غلبه بر گذشته ها و مناقشات گوناگون است. اما به نظر میرسد واژه سیاسی مزبور نه تنها در فرهنگ سیاسی ایران، بلکه در میان اندیشه ورزان چپ جایگاهی کسب نکرده است
می توان برای رفع شبهات برآمد تعجب، عنوان کرد که مردم ایران و شرکت کنندگان از شعارهای رادیکالیستی که شائبه براندازی را تقویت می کند، خسته شده اند. آنان برای شائبه برانداز نبودن جنبش سبز، می کوشند با ترویج شعارهای واقع بینانه و منطقی شائبه یا تبلیغات اقتدارگرایان برای برانداز بودن جنبش سبز را خنثی سازند
باید به فکر گشایشی برآئیم. گشایشی که کلید گفتگو، قفل زنگ خورده بر درب ورودی به عرصه اپوزیسیون و پوزیسیون صورت میگیرد. و نه با کار دیگر. در این زمینه نقلی از نلسون ماندلا آورده میشود. « یک زمانی ما میرفتیم به کارهای رادیکالیستی دست زدیم بعد متوجه شدیم که راه را برای هر نوع گفتگو و استحاله نظام آپارتاید بستیم » ما باید از خود بپرسیم اگر وارد جنین فرآیندی بشویم جقدر میتوانیم به دموکراسی برسیم. این منطق دو گانه را که برای رسیدن به دموکراسی دوستان باید دشمنان را از بین ببرند هرگز به جایی نخواهد رسید.
ما گذشته را فراموش نکرده و نمیکنیم زیرا اعتقاد دارم فراموشتان نمی کنیم. در حافظه تاریخ جنبش چپ عین کوه هستید. حال که نگاه زاویه دار اما کنکاش وار به گذشته های دور برای انعکاس افتخارات رفقای زن در خانه های تیمی، با هدف فروزش بیشتر چراغی فراروی زن رونده راه آینده صورت میگیرد. زنی که امروز مادر، همسر و یا خواهر است. تلخی مبارزه مسلحانه زن چریک به تجربه ای انجامید، برآیند شکست تلخ، تجربه گوارا و دلنشینی شد که از بند آن رستیم تا بار دیگر به خطا نرویم تا زن را آن سان ببینیم که هست.
موضعگیری او نزد دولتمردان رژیم کنونی ایران اعم از سیاست ورزان و زورمندان بی سابقه می نمود... وی همچنین با تاکید بر بی اطلاعی خود نسبت به کشتار همگانی زندانیان سیاسی در سال 1367 عنوان کرد: "در مورد بیان جزئیات کشتار 1367 محذوراتی دارم"
بدون شک وقوع احتمالی حمله نظامی به ایران، وضعيت منطقه را از آنچه هست بحرانی تر می کند. باید تلاش ورزید تا راه های دیپلماتیک و روش های مسالمت جویانه در قالب مذاکره و گفتگو و تعامل را تنها راه حل مؤثر دانست. باید سیاست مبتنی بر اشتباه بودن حمله نظامی به ایران را تبلیغ کرد و در این راه آنی از تکاپو دریغ نورزید
محافل جنگ افروز سعی دارند تا افکار عمومی را به این باور برسانند که کار ساز نبودن تحریم جمهوری اسلامی، روند هسته ای ایران را نه تنها کندتر نکرده است، بلکه عزم رژیم تهران را در زمینه دستیابی به فناوری هسته ای را را راسخ تر نموده است
طالبان احیاء سلطنت باید باور کنند که جهان بر مدار آمالشان نمی چرخد و نمی گردد چرا که عملکرد سلسله پهلوی چنان اسفبار بوده که مردم ایران نه تنها به شما نمی اندیشند بلکه شما را کاملا طرد شده از عرصه شطرنج سیاست ایران می دانند
رفقا از شما انتظار می رفت که همکاری با سلطنت طلبان را فرمولبندی کرده و اصول و مبانی این همکاری را تبیین نمایید که شوربختانه تا کنون اثری از این مورد سراغ نداریم. اصرار بر خوش فرجام بودن این همکاری بدانجا فرا میروید تا هر گونه شک نسبت به عمل رفقای مان را غیر طبیعی ندانیم
رفقا! بدون سماجت تاکید می کنم دیدن خورشید چراغ نمی خواهد. رفقای طالب همکاری با سلطنت طلبان باید بخوانند تا بدانند که دیکتاتوری شاه در تداوم حکومت پدر مانع از آن شد تا نهاد سلطنت و کارکرد سنتی آن جای خود را به اشکال نوین و دموکراتیزه شده روابط قدرت بسپارد. اگر شاه دیکتاتور، قانون گرایی، گردش دموکراتیک قدرت از طریق انتخابات را انجام می داد، گذار سلطنت طلبی به مشروطه خواهی به آسانی و با کمترین هزینه صورت می گرفت
از سوى ديگر رفقاى داخل كشور اعتقاد دارند كه سوسياليسم علمى همچنان مطلوب‌ترين نظام اجتماعى و تفكر بشرى است. بايد ابراز نمود كه در اصل نظرى من با رفقا هم نظر هستم اما آنچه كه ما را از همديگر دور ميسازد آن است كه اين نظام اجتماعى مطلوب را چگونه بايد تشكيل داد؟
در منطقه خاورميانه اسرائيل اتمى باعث نگرانى شده است. دغدغه اروپا و آمريكا گرچه به‌طور وسيع و علنى عنوان نميگردد ولى تك‌مضراب‌هايى نيز شنيده ميشود. جك استراو در زمينه چالش‌آفرينى اسرائيل گفته است: ما آرزو داريم كه اسرائيل نيز پيمان منع گسترش تسليحات اتمى را امضاء كند
هر آنچه تا كنون تحت عنوان آلترناتيو و بديل جمهوری اسلامی مطرح نموده‌اند، نتوانسته است به هدف اصلی كه همانا برقراری پيوند با فعالان سياسی و فرهنگی داخل كشور باشد بيانجامد. چون آلترناتيو عنوان شده فاقد خصلت هم‌زبانی با مردم و در نظر گرفتن روان‌شناسی و سطح مبارزات آنان بوده و آهنگ آن با آهنگ حركت مردمی هماهنگ نبوده است
در اين برهه رژيمي پيشاروي نيروهاي دموكراتيك ايراني قرار گرفته است كه شرط لازم و اساسي پيكار با آن، اتحاد جمهوريخواهان ميباشد. آنچه بايد گفت آن است كه با چنين رژيمي چه بايد كرد؟ تجربه نشان داده است كه طرح شعار براندازي راه به جائي نبرده و نخواهد برد
پيروزي كانديداي نه چندان سرشناس محافظه كاران مولود تلاش اطاق فكر براي ترميم شكاف فقر وثروت ، شكاف حاكميت و مردم ، البته شكافي كه متوجه عملكرد و رويكرد مسئولان و مديران ارشد نظام سياسي بود تا اصل آن . بايد احمدي نژاد را از منظر ديگ باز توليد اجتماعي- سياسي دانست كه آراء و واكنش مردم در آن نقش بسزا داشت .
باور كنيم كه در ايران موضوع ملي چندان جدي نيست كه هيأت سياسي – اجرايي ادعا ميكند. نگاهي به وضعيت اقوام ساكن ايران و پيشينه آنان نشاندهنده آن است كه در ايران هيچ قوم و تباري در هيچ منطقه از مناطق پنجگانه حائز اكثريت جمعيت نيست تا بخواهد يا بتواند بر ديگران اعمال سلطه كند يا ستم ملي روا بدارد.
تامل در مواضع توکلی وشن مي سازد كه وي از زمره كوشندگان سياسي است كه به نقش مؤثر عامل خارجي در تغيير اوضاع ايران بيشتر اعتقاد دارد. چنانچه رويدادهايي حول ملي شدن صنعت نفت، انقلاب 57 و دوم خرداد را بيش از آنكه مرهون اراده و عزم مردم ايران ارزيابي نمايد آنرا محصول عامل خارجي و تغيير فضاي بين المللي ميداند.
