روشن است که طرفداران این فکر که دولت فرآورده قرارداد است، میدانند که چنین قراردادی واقعیت تاریخی ندارد و جز یک فرض منطقی، بعنوان پایه بنای نظریه آنها، نیست. باوجود این، مبنای این نظرها ایناست که، در آغاز، انسانها آزاد می زیستهاند. امری که بلحاظ تاریخی صحیح است. بنا بر این، دولت را اراده آزاد انسانها ایجاد کردهاست. اما این نتیجهگیری، بدون تردید، صحیح نیست.

اما وقتی دموکراسی شورائی است و جامعه مدنی جامعه شهروندان برخوردار از تمامی حقوق شهروندی است، روابط قدت وجود ندارند. بنابراین، قدرت وجود ندارد. هر چه هست اداره جامعه بر وفق حقوق همگانی و حقوق انسان و بر راست راه رشد بر میزان عدالت اجتماعی است. در این مدیریت، جمهور شهروندان شرکت میکنند.