به نظر می رسد اختلافات میان رهبران ایالات متحده آمریکا و اسرائیل که در طی شش سال گذشته وجود داشته اند، همچنان ادامه دارند. تحلیلگران، روابط دوجانبه ی این دو دولت را بحرانی اعلام کرده اند. البته در هر دو طرف تلاشهایی برای کاهش احساسات و تنشها مشاهده می شود، تا شاید بشود تصویر بهتری از روابط فی مابین ارائه گردد.
تصمیم نتانیاهو برای پذیرفتن دعوت برای حضور در کنگره، آن هم بدون اعلام رسمی به باراک اوباما، بیشتر از یک سخنرانی ساده اهمیت دارد و بازتاب دهنده تفاوت نظر اساسی میان دو متحد دیرینه است.
رئیس جمهور آمریکا مشتاق برای تجدید رابطه با ایران و نخست وزیر اسراییل با ترس از ایران مسلح به تسلیحات اتمی.
این نشان دهنده شش سال شک و بی اعتمادی و گاه شکایت دولتهای آمریکا و اسرائیل است که همچون یک زخم باز شده می تواند گاه و بیگاه دو طرف را از یکدیگر برنجاند. از سویی نشان از خشم باراک اوباما که شاهد طرفداری بنیامین نتانیاهو از رقیب جمهوریخواه او در انتخابات سال ۲۰۱۲ و همچنین برقراری ارتباط نزدیک با کنگره جمهوری خواه دارد و از سوی دیگر اعتقاد نخست وزیر اسرائیل به این که احتمالا آقای باراک اوباما به اسرائیل پشت خواهد کرد و همچنین سعی خواهد نمود که در انتخابات پیش رو در اسرائیل تاثیر بگذارد.
مقامات دو دولت آمریکا و اسرائیل به جای حل مشکلات اخیر البته اقداماتی در جهت شدت گرفتن اختلافات نیز انجام داده اند. دولت باراک اوباما در این هفته به صورت آشکار اعلام کرد که رئیس جمهور آمریکا برنامه ای برای دیدار با بنیامین نتانیاهو ندارد و اعتراض خود را به آنچه تعارض دیپلماتیک مقامات اسرائیلی نامیدند، به “ران درمر” سفیر اسرائیل در واشنگتن اعلام کردند. مقامات اسرائیلی نیز از ساخت ۴۵۰ واحد مسکونی در شهرکهای یهودی نشین کرانه باختری رود اردن خبر دادند و یکی از مقامات اسرائیلی که هویت وی فاش نشده است در مصاحبه با رسانه های این کشور ادعا نمود که اوباما با حدود ۸۰ درصد از خواسته های ایران در مذاکرات اتمی موافقت کرده و امتیازات بسیاری به طرف مذاکره کننده ایرانی داده است.
“ایتان گیبولا” متخصص روابط اسرائیل-آمریکا از دانشگاه “بریلان” می گوید: “البته که این یک بحران جدی است، اول از همه به خاطر ماهیت آن و دوم به دلیل این که این بحران در پی بحرانهای پیشین به وجود آمده است. این یک داستان و به نوعی می توان گفت این یک بحران متفاوت است.”
اگر بنیامین نتانیاهو معروف به “بی بی” در انتخابات ۱۷ مارچ اسرائیل پیروز شود، به احتمال قوی روابط میان دو دولت دست کم تا انتخابات سال ۲۰۱۶ آمریکا به همین صورت باقی خواهد ماند. این قضیه در صورت این که اسرائیل وارد جنگ با حزب الله شود یا اگر ایران از توافق بر سر مسائل هسته ای سر باز زند، بسیار پیچیده خواهد شد.
“مارتین ایندیک”، سفیر سابق آمریکا در تل آویو و نماینده دولت باراک اوباما در مذاکرات سازش اسرائیل و فلسطین، می گوید: “ما هیچ گاه سابقه ی دو ساله در ارتباط با بحران در روابط دوجانبه با اسرائیل نداریم. سوال این است که آیا راه برگشتی وجود دارد؟ آخر اگر “بی بی” دوباره انتخاب شود ما باید دنبال یک راه جدید بگردیم؛ آن ها هم همین طور. اما برای این کار هر دو رهبر باید علاقه ای به این کار داشته باشند.”
“ادوارد جرجیان”، دیپلمات سابق آمریکایی و کارشناس مسائل خاور نزدیک، به وجود آمدن یک تغییر اساسی در رابطه ی دو طرف را بسیار مشکل می داند و یک تغییر اساسی در روابط میان آمریکا و اسرائیل را تا سال ۲۰۱۶ پیش بینی نمی کند. وی می گوید: “اشکالات و اختلافات بسیار اساسی در این بین وجود دارند.”
“ریچارد هاوس”، رییس شورای سیاست خارجی امریکا با اشاره به تصمیم احتمالی نخست وزیر اسرائیل برای امتحان شانس خود با کنگره، حتی به قیمت روابط سخت تر با آقای باراک اوباما، می گوید: “فکر می کنم که این تصمیم نشاندهنده یک محاسبه استراتژیک از طرف دولت اسرائیل است، انگار که بخواهند رئیس جمهور و کاخ سفید را کاملا دور بزنند. به خصوص از اواسط دوران انتخابات آنها به این نتیجه رسیدند که می توانند از کنگره به عنوان یک کانال برای هدایت روابط شان استفاده کنند.”
“افراییم هالوی” حقوقدان و رئیس سابق موساد در این ارتباط معتقد است که این بحران زمانی آشکار شد که در ماه دسامبر اسرائیل به صورت عمومی هیچ پشتیبانی از تصمیم دولت باراک اوباما برای تجدید مذاکرات دیپلماتیک با کوبا که مخالف نظر جمهوری خواهان بود نکرد و این تصمیم نشان می دهد که اسرائیل در حال شرط بندی روی طرف مقابل است.
برنادت میهان”، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا، هفته ی گذشته اظهار داشت که روابط بین دو دولت بسیار مقدم بر یک سیاستمدار یا یک دیپلمات است. این یک اتحاد است که نباید تبدیل به ارتباط میان دو حزب سیاسی شود. ارتباط ما یک ارتباط قوی بین ایالات متحده و اسراییل و ملت هامان و تعهد ما به علایق و ارزش های مشترک است.”
اختلافات و تنش در روابط میان دو رهبر دولت قبلا نیز بارها دیده شده است. ۲۵ سال پیش “جیمز بیکر”، وزیر امورخارجه ی ایالات متحده در زمان بوش پدر، از اظهارات وزیر امور خارجه وقت اسرائیل که گفته بود سیاست آمریکا بر پایه تحریف و دروغ بنا شده است، بسیار خشمگین شده بود، تا جایی که وی را حتی از ورود به إمریکا منع کرده بود.
وزیر امور خارجه ی آن زمان بنیامین نتانیاهو نخست وزیر کنونی اسرائیل بوده است.
زمانی که بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسراییل شد، بیل کلینتون رییس جمهوری آمریکا بود. روابط این دو نیز همیشه خوب نبوده است. در طی کمپین های انتخاباتی سال ۱۹۹۶ که نتیانیاهو را به قدرت رساند، بیل کلینتون به صورت آشکار اعلام کرد که بهترین امید برای صلح “شیمون پرز” است. همین سخنان او آغاز تنشهای فیمابین بود و حتی منتقدان، آن را دخالت در انتخابات اسرائیل دانستند.
به نظر نمی رسد در اورشلیم کسی به این نکته توجی مبذول داشته باشد که “جرمی برد” مشاور راهبردی دولت اوباما، با دو نهاد سیاسی که به طور علنی از حزب خاصی حمایت نمی کنند اما در واقع با مخالفان نتانیاهو در ارتباط اند، همکاریهایی داشته است. همکاریهائی که به گفته ی برخی منابع آگاه متوجه بده بستانهای مالی با مخالفان سیاست های نتانیاهو بوده است.
دو سناتور جمهوری خواه، “تد کروز” از تگزاس و نماینده ی نیویورک “لی زلدین”، در نامه ای به وزیر امورخارجه ی آمریکا “جان کری” خواستار توضیحات وی در ارتباط با کمک های مالی به یکی از این دو سازمان شده اند.
بنیامین نتانیاهو علاقه شدیدی به تصمیم مخالفان باراک اوباما برای اعمال تحریم های بیشتر علیه ایران – در صورتی که دو کشور تا پایان بهار به توافقی بر سر مسایل هسته ای نرسند، دارد. به علاوه، روز جمعۀ گذشته دولت اسرائیل خبر از ایجاد شهرکهای جدید داد. سخنگوی کاخ سفید این اقدام را موجبی برای مشکلات بیشتر با فلسطین اعلام کرد و گقت که اسراییل را بیشتر در جامعه بین الملل منزوی خواهد کرد.
به نظر می رسد جان کری که وقت زیادی را صرف بهبود روابط با بنیامین نتانیاهو کرده، از سخنان مقامات اسراییلی بسیار برآشفته شده است. به همین دلیل این گمانه زنی وجود دارد که او به دنبال ایجاد صلح بین اسراییل و فلسطین از طریق سازمان ملل و قدرت های خارجی، آن هم بدون در نظر گرفتن موافقت نتانیاهو، است.
اصطکاک میان دولتهای آمریکا و اسرائیل همچنان در حال رشد است و گروه های درگیر مسائل و مشکلات ناشی از این تنشها امیدوارند بتوانند روابط را بهبود ببخشند.
“جاش بلاک”، سخنگوی سابق شورای اسرائیلی آمریکا (آیپک) و مدیر کنونی “پروژه اسرائیل” اعتقاد دارد که “ما نباید اجازه می دادیم به سطح بلوغ سیاسی مان لطمه ای وارد آید و مسائل شخصی و نگاه های سیاسی بر مسائل و مشکلات مهم جهانی غلبه کند. این بسیار مهم است که تمرکز ما بر روی مسائل مهم و اساسی باشد.”
