فیلم فقط یک سرگرمی نیست. فقط داستان و تخیل نیست. هم‌زمان نمایانگر واقعیات جامعه است. فیلم تاثیر مهمی در ساختن افکار عمومی دارد. در فیلم‌سازی و صنعت سینما کمابیش مشخص می‌شود، که چه نوع فرهنگی بر جامعه حاکم است.
فیلم برادران لیلا سومین ساخته سینمایی سعید روستایی است. این فیلم با ترکیبی از بهترین بازیگران سینمای ایران یکی از پروژه‌های کنجکاوی‌برانگیز این سال‌ها بود. فیلمی که به‌دلیل خواسته‌های کارگردان از حضور در جشنواره فجر جمهوری اسلامی، انصراف داد و بعد از حضور در جشنواره کن و حاشیه‌هایش در ایران، حالا نسخه غیرقانونی آن دست به دست می‌شود.
در یکی از صحنه‌های ابتدایی فیلم، تولد فرزند جدیدی جشن گرفته می‌شود. به پدربزرگ می‌گویند او پسر است ولی وی باورش نمی‌شود چون این ششمین نوه او است و هر ۵ دفعه قبلی پسرانش به او دروغ گفتند و وانمود کردند که بچه پسر است که چنین نبوده است. جشن در خانه پدربزرگ برپا شده و یکی از پسران از آشپزخانه پدر غذا می‌دزدد تا برای خانواده‌اش ببرد…
در روزهای پایانی فروردین ۱۴۰۱ بود که خبر رسید فیلم برادران لیلا یکی از فیلم‌های بخش اصلی مسابقه جشنواره کن خواهد بود.
روستایی، شاید پس از نمایش فیلم «ابد و یک روز» در سال ۲۰۱۶، معروف‌تر شده است، فیلم دیگری راجع به خانواده‌ای که در تنگنا است. روستایی متولد سال ۱۳۶۸، نماینده نسل جدیدی از کارگردانان صاحب سبک ایرانی است. فیلم‌های او نقدهای اجتماعی را در بافت خود جای می‌دهند و به تصویر می‌کشند.
این فیلم بر محوریت «لیلا» با بازی ترانه علیدوستی و چهار برادرش است که هر کدام از آن‌ها شکل و شخصیت متفاوتی دارند. در ابتدای فیلم، یکی از برادران لیلا به‌نام علیرضا با بازی نوید محمدزاده از شغل کارگری خودش اخراج می‌شود. در سکانسی مهیج، با یورش پلیس ضدشورش به یک کارخانه، تعداد زیادی از کارگران فرار می‌کنند و در همین حین نیز بیننده متوجه می‌شود که رییس شرکت تمام درآمدها را اختلاس کرده است.
سه برادر دیگر لیلا نیز شامل منوچهر با بازی پیمان معادی، فرهاد با بازی محمد علی‌محمدی و پرویز با بازی فرهاد اصلانی است. منوچهر فردی آسیب‌پذیر است؛ فرهاد به شغل راننده تاکسی مشغول است که بدنسازی نیز انجام می‌دهد و پرویز نیز سرایداری چاق و اهل خانواده است.
پدر آن‌ها نیز اسماعیل با بازی سعید پورصمیمی است که می‌خواهد بچه‌هایش و هم‌چنین خانواده و طایفه‌اش به او احترام بگذارند، به خصوص پس از این‌که پدرسالار پیر این خاندان از دنیا میرود و همین باعث می‌شود تا اسماعیل خودش را فرد مناسبی برای جانشینی او ببیند. حالا او تصمیم دارد برای دارایی ناچیزش تصمیم بگیرد و از این طریق بزرگ فامیل به حساب آید. تصمیم می‌گیرد آن را خرج بزرگ فامیل شدن بکند. به‌نوعی با یک معامله، بزرگ و «پدرخوانده» نامیده شود. در حالی که او در خانواده رقیب سرسختی هم دارد. او به عموزاده‌اش بایرام(با بازی مهدی حسین‌نیا) اعتماد میکند. بایرام از اسماعیل می‌خواهد بنا به رسم خانوادگی سکه‌هایش را که تمام دارایی اسماعیل است در عروسی پسر بایرام به‌عنوان کادو، هدیه دهد. آن‌هم با این وجود که سال‌ها پیش بایرام در عروسی پسر اسماعیل حضور نیافت و هیچ اهمیتی برایش قائل نشد.
نوید محمدزاده که نقش‌آفرینی برجسته‌ای در فیلم «متری شش و نیم» داشت، در این‌جا نیز خیره‌کننده ظاهر شده و یکی از به یادماندنی‌ترین صحنه‌های او در فیلم نیز صحنه‌ای طولانی و طاقت‌فرسا است که در آن، او با یکی از اعضای خانواده رقیب صحبت میکند تا در عروس پرهزینه پسرش از او کلاهبرداری کند.
این سکانس پیرامون تبدیل شدن اسماعیل به‌عنوان پدرسالار خاندان است؛ او برای دست یافتن به این عنوان، پنج فرزندش را فریب می‌دهد تا از پولی چشم‌پوشی کنند که می‌تواند سرمایه‌گذاری تجاری امیدوارکننده و خوبی باشد. هر چند که این سرمایه‌گذاری که شامل تبدیل کردن حمام و توالت پرویز در فروشگاه به یک بوتیک لباس جدید می‌شود نیز ظاهرا مشکلات قانونی دارد.
اما لیلا تصمیم می‌گیرد خودش مسئولیت اوضاع را به‌دست بگیرد. در چهل سالگی، لیلا از تماشا کردن تقلای دائم مادر و چهار برادرش به تنگ آمده است. لیلا، مصلحت‌گرا و مجرد است و تنها فرزند خانواده محسوب می‌شود که شغلی مناسبی دارد. از آن‌جا که او یک زن است، معمولا توسط پدر و برادران خود نادیده گرفته می‌شود. او شاهد است که پدر و برادرانش پشت سر هم تصمیمات اشتباهی اتخاذ می‌کنند و همین، یکی از نکات مهم در فیلم به شمار میرود که پر از ایده‌ها و نقدهای اجتماعی است. از سوی دیگر، لیلا تنها کسی است که در این خانواده درآمدی واقعی دارد و همین منجر به شکل‌گیری داستانی می‌شود که در آن، تمام افراد و اعضای خانواده مدام در حال کنش و واکنش با یکدیگر هستند. همه می‌خواهند پیشرفت کنند اما برای انجام این کار باید به‌طور اجتناب‌ناپذیری روی شخص دیگری پا بگذارند، حال آن فرد می‌خواهد برادر و خواهر یا پدر و همسایه باشد.
سعید روستایی که فیلم‌نامه فیلم «برادران لیلا» را نوشته است، تلاش زیادی میکند تا نشان دهد چه‌طور فساد به هر سطح از زندگی نفوذ کرده است. از افراد برجسته و پولداری هم‌چون مالکان کارخانه تا فردی ساده هم‌چون پرویز که در فروشگاهی به‌عنوان یک سرایدار فعالیت میکند و از مشتریان برای استفاده از توالت‌ها دو برابر پول می‌گیرد، همگی به‌نوعی درگیر فساد هستند.
در واقع این فیلم، روی داستان پدرسالار و وارثانش تمرکز دارد. هر کدام از کاراکترها تضادهای مختلفی دارند و مشخص نیست که برای خانواده یا منافع خودشان تلاش می‌کنند؛ این در حالی است که به‌خوبی می‌دانند که به ندرت کار درست را انجام می‌دهند.
پس از پذیرش فیلم در جشنواره کن سعید روستایی در یک پست اینستاگرامی اعلام کرد فیلم را به زودی و پس از پایان جشنواره کن در ایران اکران میکند. روستایی هم‌چنین اعلام کرد حاضر نیست حتی یک فریم از فیلمش سانسور شود.
وزیر ارشاد مدتی پس از جشنواره کن گفت: فیلم برادران لیلا بدون دریافت مجوز اکران به جشنواره کن رفت و عوامل آن به‌دلیل عدم رعایت قانون مشمول ضوابط تنبیهی می‌شوند. وقتی سازمان سینمایی به دست‌اندرکاران فیلم اعلام میکند که باید مجوز اخذ شود ولی آن‌ها بدون اعتنا به این مسئله، این کار را انجام می‌دهند، به‌طور طبیعی باید قانون اجرا شود.
در حالی‌که آن‌ها به‌شدت به حمایت مالی نیاز دارند، لیلا متوجه می‌شود که پدرشان اسماعیل مخفیانه یک میراث خانوادگی را پنهان کرده است. او این میراث را به‌عنوان یک پیشنهاد برای تبدیل شدن به پدرسالار جدید خاندان، بالاترین افتخار در سنت ایرانی نگه داشته است. این اتفاق باعث هرج‌و‌مرج در خانواده‌ای می‌شود که از پیش نیز شکننده بود. با بدتر شدن وضعیت سلامتی پدر، اقدامات هر یک از اعضای خانواده به‌تدریج خانواده را یک‌قدم به سمت انفجار نزدیک میکند.
یکی از جسورانه‌ترین کلاه‌برداری‌هایی که در این فیلم به آن پرداخته شده است، کسب‌وکاری می‌باشد که در آن، فرهاد از همه می‌خواهد تا در آن سرمایه‌گذاری کنند. در این کسب و کار خودروها به خریداری احتمالی پیش‌فروش می‌شوند بدون این‌که به آن‌ها تحویل داده شود. اما فرهاد اعتقاد دارد که این کلاهبرداری نیست، بلکه یک شغل محسوب می‌شود و در واقع وضعیتی را نشان می‌دهد که مرز بین این دو مورد تار شده است. نقشه فرهاد تنها یکی از برنامه‌های این خواهر و برادران است که برای پول درآوردن به اجرا می‌گذارند تا بتوانند همدیگر را گول زده و از نابودی نیز نجات دهند.
اما در پی برخی اتفاقات و حواشی حضور بازیگران فیلم «برادران لیلا» در جشنواره کن، این فیلم به یکی از فیلم‌های خبرساز در آن مقطع تبدیل شد و سرانجام ۳۰ خرداد ماه سازمان سینمایی اعلام کرد که پروانه نمایش فیلم سینمایی «برادران لیلا» به‌دلیل تخلفات و سرپیچی از مقررات از سوی تهیه‌کننده و کارگردان آن، صادر نمی‌شود.
در بخش‌هایی از اطلاعیه سازمان سینمایی آمده است: «فیلم “برادران لیلا” به تاسی از اصل “قانون‌گرایی، استانداردسازی و عدالت‌محوری” و به‌دلیل تخلفات آگاهانه و رفتار مغایر با قوانین و مقرراتی چون: شرکت در جشنواره‌های خارجی(کن) بدون عبور از مجرای قانونی و اخذ پروانه نمایش، سرپیچی از مقررات و اصرار بر ارائه نسخه اصلاح نشده برغم تعهدات صورت گرفته و استمرار بر تخلف و مداومت بر آن حتی بعد از جشنواره کن و شرکت در جشنواره مونیخ و در نهایت اعلام رسمی کارگردان محترم مبنی بر عدم پذیرش اصلاح فیلم، این فیلم تا اطلاع ثانوی و تا رفع موانع ایجاد شده، صلاحیت اخذ پروانه نمایش را نخواهد داشت.»
۲۸ شهریور ماه نیز کارگردان فیلم «برادران لیلا» این پرسش را مطرح کرد که چرا فیلمش با وجود برخی ویژه‌های مهم برای شرکت در اسکار، در کمیته بررسی نماینده سینمای ایران به آکادمی وجود ندارد؟ سعید روستایی در گفت‌وگویی با ایسنا یادآور شده بود: فیلم «برادران لیلا» در میان فیلم‌های در حال بررسی در کمیته معرفی نماینده ایران به اسکار وجود ندارد در حالی‌که قرار بود در سازمان سینمایی انعطاف به خرج داده شود تا فیلم برای گرفتن پروانه، به شورای پروانه نمایش ارجاع داده شود زیرا به هر حال ما با هماهنگی‌هایی فیلم را به جشنواره کن فرستاده بودیم اما جای سوال است چرا حالا که به زمان معرفی نماینده اسکار رسیده‌ایم، « برادران لیلا» با تمام امتیاز هایی که داشته از این رقابت کنار گذاشته شده است؟ به گفته وی، «برادران لیلا» از مدتی قبل اکران خود را در فرانسه آغاز کرد و تاکنون بیشتر از فیلم «متری شش و نیم» که آن نیز در این کشور اکران شده بود، بلیت فروخته و فروش‌اش پس از سه هفته به هفتصد هزار یورو رسیده و به زودی به نزدیک یک میلیون یورو هم می‌رسد.حق پخش این فیلم از سوی ۴۰ کشور دیگر دنیا خریداری شده و قرار است به اکران برسد. ضمن این‌که از سوی ۲۰ فستیوال هم دعوت شده است.
اما روند پیگیری نمایش فیلم سعید روستایی در چند ماه اخیر به چند اظهار نظر کوتاه ختم شد و در نهایت شرایط اجتماعی، سیاسی و اعتراضات بزرگی که بعد از شهریور ماه و به دنیال کشتن «مهسا(ژینا) امینی توسط گشت ارشاد جمهوری اسلامی به‌وجود آمد باعث شد که این موضوع خیلی در رسانه‌ها مطرح نشود. به گزارش خبرگزاری‌ها، فیلم برادران لیلا ساخته سعید روستایی، برنده جایزه فیپرشی بهترین فیلم بخش مسابقه اصلی جشنواره کن شد. روستایی پس از کسب جایزه، آن را به مردم داغ‌دیده آبادان تقدیم کرد. فیلم «برادران لیلا» روستایی، هم‌چنین موفق به کسب جایزه شهروندان کن شد. و سعید روستایی کارگردان فیلم در گفت‌وگویی با نشریه سینمایی «c’est quoi le cinéma» که شهریور ماه منتشر شد، گفته بود: داستان شخصیت‌های فیلمش فوق العاده تراژیک هستند و البته بخشی از این فیلم ادای احترام به فیلم «پدرخوانده» ساخته «فرانسیس فورد کاپولا» است. روستایی در این مصاحبه که هم‌زمان با آغاز اکران عمومی فیلم «برادران لیلا» در فرانسه انجام شده بود، درباره زوایای مختلف این فیلم صحبت کرد.
در یک پست اینستاگرامی سعید روستایی به تحریم جشنواره فجر واکنش نشان داد:
“ماه غرق خون از پشت ابر بیرون آمد! تیرها به خطا رفتند، جان‌ها سبک روح شدند و باور و اعتماد و اطمینان چون دود به پرواز درآمدند. وطنم بوی خون می‌دهد، باد هر روز به یک جهت می‌وزد و من که چون بید از این طوفان می‌لرزم از خودم می‌پرسم تلخ‌ترین درد کدام است؟ چندین دروغ مانند این خطای خونین برای همیشه پنهان شد؟ آن‌که می‌گوید خطا بوده چرا به محکمه نمی‌رود و آن‌چه تا این حد پر خطاست چگونه قابل اتکاست؟ چرا جواب عزاداری برای نازنین گل‌های پرپر سرزیمنم باید گاز اشک‌آور باشد؟ مرگ چرا این‌قدر سهل شده است؟ ظلم چرا این‌گونه بی‌حجاب و عریان شده است؟ عجب است که آب سر بالا میرود، پدافند مستعد آفند شدن است و دروغ و تهدید کار روز و شب.”
سعید روستایی، پیش از ورود به دنیای شهرت و فیلم بلند، سه فیلم کوتاه «شنبه»، «مراسم» و «خیابان خیلی خلوت» را ساخته بود. روستایی بلافاصله پس از ساخت سومین فیلم کوتاه خود که هوتن شکیبا، نوید محمدزاده و سعید چنگیزیان از بازیگران اصلی آن بودند، با ساختن «ابد و یک روز» در سن بیست‌وچهار سالگی تبدیل به یکی از جوان‌ترین کارگردان‌های موفق تاریخ سینمای ایران شد. وقتی که روستایی، سال ۱۳۹۴، با «ابد و یک روز» وارد سینما شد، بسیاری او را پدیده‌ای نوظهور خواندند. فیلم روستایی با این که نخستین تجربه کارگردانی او در سینمای بلند بود، از پختگی کم‌نظیری بهره می‌برد. روستایی هم‌چون یک محقق به لایه‌های زیرین شهر رفته بود و در اثرش نوعی حقیقت‌گرایی بود که امروزه کمبود آن به خصوص در سریال‌هایی که در شبکه نمایش خانگی پخش می‌شوند و سعی دارند داستان قشر فقیر جامعه را روایت کنند، دیده می‌شود.
روستایی فراتر از یک کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس است. روستایی، برخلاف برخی از هم‌عصرهای خود، فیلم سازمانی نساخت و ترویج ایدئولوژی سیاسی نکرد و همین است که او را متفاوت میکند. روستایی از هیچ سازمانی خط نگرفته و برای هیچ شرکت بزرگی تبلیغات نکرده است. همین است که باعث می‌شود محبوبیت او بیشتر از هم‌نسل‌هایش باشد. سعید روستایی یک کارگردان دغدغه‌مند است و در تمام آثار خود با این که شاید به‌طور برجسته قابل لمس نباشد، اما به وضع موجود معترض است. همین معترض بودن است که باعث می‌شود نسل جوان هم بتوانند به راحتی با فیلم‌های او ارتباط برقرار کنند.
«برادران لیلا»، هر کمبودی داشته باشد اما از لحاظ بازیگری، اثری تحسین‌برانگیز است و تیم بازیگران موفق شده تنش موردعلاقه کارگردان را به اجرا درآورند. این‌که پلیس کارگران اعتصابی را سرکوب میکند؛ این که کارخانه‌ها تعطیل می‌شوند و کارگران بیکار می‌گردند؛ یا قیمت سکه و دلار لحظه‌ای بالا میرود؛ شاید زندگی سخت بیش از ۹۰ درصد ایرانی‌هاست.
سکانس پایانی، مرگ پدر در جشن تولد نوه‌هایش است. همان‌طور که روی صندلی نشسته بود و سیگار می‌کشید سرش به‌سوی گردنش خم می‌شود انگار که خوابش برده است. غیر از یکی از پسرانش و لیلا، کسی متوجه مرگ او نمی‌شود و در میان رقص کودکان در جشن تولد، فیلم به پایان می‌رسد.
