مرگ اوا اشتریتماتر، شاعره و منتقد ادبی آلمان شرقی سابق در سن ۸۰ سالگی در چند روز پیش، باعث شد که من در چند کتاب تاریخ ادبیات آلمان و چند دانشنامه مشاهیر، دنبال بیوگرافی کوتاه او بگردم، ولی در غالب این اثار با بیوگرافی شوهر وی، یعنی اروین اشتریتماتر نویسنده، روبرو شوم که در سال ۱۹۹۴ درگذشته بود.
خانم اوا اشتریتماتر، غیر از چند کتاب مجموعه شعر، خالق کتاب کودکان و تئوری ادبی نیز می باشد. او نظری مثبت و خوشبینانه نسبت به جهان سوسیالیسم زمان خود یعنی استالینیسم داشت. سبک نوشتن وی مخلوطی است از سنت ادبیات مردمی، ادبیات رمانتیک، و ادبیات آغاز قرن ۲۰. وی در دانشگاه به تحصیل زبان و ادبیات رومی و آلمانی پرداخته بود و در سن جوانی با اروین اشتریتماتر، نویسنده رمان سوسیالیستی روستایی، در شرق آلمان ازدواج کرده بود. او یکی از همکاران مورد اطمینان کانون نویسندگان کشور آلمان شرقی سوسیالیستی سابق بود.
از جمله آثار او – مجموعه اشعار، برف ماه روی چمن، یک گل سرخ همیشه غالب، دلیل سعادت، آزادی مرموز تنهایی، روی تاب معلق، ترانه ای از سکوت، صد شعر، عشق و تنفر، زیبایی، و زیر تابش نور رقصان هستند. وی در کتاب نامه ها، صفات و جنبه های ادبی ادبیات آلمان شرقی سابق را نیز نشان می دهد. او آثار اروین اشتریتماتر را طبق نیازهای استتیک نظام سوسیالیستی آن زمان کشور خود معرفی می کند. اوا اشتریتماتر میان سالهای ۲۰۱۰-۱۹۳۰ در شرق آلمان زندگی نمود. وی امروزه یکی از شاعره های مهم آلمان در قرن بیست بشمار می آید.
اروین اشتریتماتر نیز در سالهای ۱۹۹۴-۱۹۱۲ در شرق آلمان زندگی کرد. او در سال ۱۹۵۴ نخستین منشی کانون نویسندگان آلمان شرقی سابق بود و در سال ۱۹۵۷ با اوا اشتریماتر، شاعره و داستان نویس کودکان، ازدواج کرد. او از سال ۱۹۴۷ عضو حزب کمونیست گردید و مسئولیت حزبی ۷ روستای اطراف محل سکونت خود را بعهده گرفت.
اروین اشتریتماتر، عضو آکادمی هنر و منشی کانون نویسندگان آلمان شرقی نیز بود. امروزه گروهی از منقدین ادبی، او را خالق رمان سوسیالیستی روستایی بشمار می آورند. موضوع آثارش غالبا شرایط زندگی و تغییرات اجتماعی روستایی، رفتار روستائیان نسبت به تغییر روابط تولید، انتقاد از لجاجت و ایستادگی فکری حزبی و بوروکراتیک، هستند.
نظرات روانشناسانه و ساده لوحانه او، شرح و توصیف رنج و زندگی انسان روستایی و خرده بورژوازی شهرهای کوچک است. برشت در باره نمایشنامه “گور گربه” او گفته بود که آن نخستین نمایشنامه ایست که مبارزه طبقاتی مدرن در روستاها را نشان می دهد.
اروین اشتریتماتر، همچون پدرش شغل نانوایی را آموخته بود. وی در سال ۱۹۳۳ بدلیل عضویت در حزب سوسیال دمکرات آلمان، از طرف نازیها دستگیر و مدتی را در زندان گذراند. نخستین رمان او در سال ۱۹۵۰ در جراید آن زمان منتشر شد. آثار او تاکنون به ۴۰ زبان مختلف با تیراژی چند میلیونی منتشر شده اند. غالب خوانندگان آثار او جوانان و نوجوانان در کشورهای بلوک شرق سابق و کشورهای توسعه نیافته جهان سوم هستند. او در آثارش غیر از روزمرگی کار، به شرایط و روابط انسان و طبیعت نیز می ردازد.
اروین اشتریماتر، با زبانی تصویری، طنزآمیز و عامیانه به گذشته سرمایه داری و تحول سوسیالیسم در روستاها می ردازد. غالب رمانهای تحولی او دارای عناصر قوی اتوبیوگرافیک هستند. آثارش شرح و توصیف شرایط زندگی پرولتاریای روستایی و خرده بورژوازی روستاها قبل از سال ۱۹۴۵ و در دوره کوشش سوسیالیستی بعد از جنگ جهانی دوم هستند.
او در رمان هایش به ترکیب فرم روایتی سنتی و عناصر اتوبیوگرافیک و شخصی می ردازد. غیر از رئالیسم ادبی و سبک توصیف روستایی، در آثارش خواننده با مسئولیت نویسنده برای نوسازی سوسیالیستی نیز روبرو می ود. او به مشکل سوسیالیستی نمودن روستاها و وحدت اجباری دو حزب کمونیست و سوسیال دمکرات نیز اشاره می ماید.
وی در پایان عمر از نظام استالینیستی فاصله گرفت و به فلسفه های شرقی مانند تائوئیسم و لائوتسه نزدیک شد. از جمله رمانهای او درشکه گاوی، تینکو جوان، معجزه گر، اوله بینکوپ، تقدیم، داستانهای کوتاه سه چهارم قرن، بلبل آبی، دکانی در روستا، آغاز چیزی، یکشنبه در روستا، دوستم خانم تینا بابه، و دو نمایشنامه – گور گربه، و عروس هلندی- و کتاب کودکان پونی پدرو، هستند. شاهکار او کتاب سه جلدی “دکانی در روستا” است که بعدها نیز بصورت فیلم درآمد. وی خالق چند داستان بلند مانند شرایط در هوا، داستانهای قناری، پزشک و شپش، داستانهای بی وطنی، و خالق داستانهای کوتاه مانند خاطرات روزانه نیز است.
او را امروزه از مهمترین نویسندگان اجتماعی آلمان شرقی سابق می دانند که غیر از جایزه لسینگ، ۵ بار جایزه ملی ادبیات کشور خود را نیز دریافت نمود.