نکاتی چند پیرامون بیانیه حزب چپ ایران در خصوص تحریم انتخابات ۱۴۰۰ و نیز انتقادات فرخ نگهدار عزیز به این بیانیە: یکم به نظر می رسد بیانیه حزب چپ ایران در مورد تحریم انتخابات دربردارنده نکته جدیدی نیست، هم بیانیه ای است شبیه بیانیه های دیگر گروههای تحریم گرا. زیرا همان طور که رفیق فرخ نگهدار هم گفته تحریم به خودی خود یک راهبرد نیست و بدون آکسیون و کنش اجتماعی و سیاسی جایگزین بیشتر به بی عملی می انجامد. به نظر من اما اعلام عجولانه تحریم انتخابات ۱۴۰۰ از سوی رهبری حزب چپ بیشتر به مناسکی می ماند که باید هر چه زودتر ادا می شده است یعنی نوعی ادای دین شورای رهبری حزب است به افکار تندروانه اپوزیسیون خارج کشور. هم بسیار زود هنگام است. این بیانیه تحریم بیشتر به فریضه ای می ماند که مانند نماز اول وقت هرچه زودتر باید ادا می شده است تا ثواب آن بیشتر باشد! وگرنه تصمیم به تحریم انتخابات که همواره بایدآخرین راه باشد چرا بایددر اول راه گرفته شود؟ در حالی که که هنوز آرایش انتخاباتی شکل نگرفته است و معلوم نیست به قول معروف چند چندیم چرا چنین با عجله پیشاپیش باید خود را خلع سلاح کنیم و رای خود را واگذار کنیم؟
دوم، فرخ نگهدار گرامی در انتقاد به بیانیه حزب چپ ایران راجع به تحریم انتخابات اصرار دارد که این حزب می بایست از دریچه برجام و مصالحه با آمریکا و باصطلاح مصالح ملی به مسئله انتخابات ۱۴۰۰ می نگریست نه از منظر دموکراسی خواهی چرا که پیش فرض های حزب چپ در مورد وقوع جنبش هایی شبیه دیماه ۹۶ و آبان ۹۸ را در سال ۱۴۰۰ هرچند رد نمی کند، اما محصول ونتیجه چنین شورش هایی را نه نزدیک شدن به چشم اندازی دموکراتیک که خشونت وسرکوب بیشتر می بیند. و درنتیجه ماحصل انتخابات فرمایشی و شورش احتمالی قشرهایی از مردم و قهر مردم با صندوق رای و تحریم انتخابات از سوی اپوزیسیون را در راستای عقیم و عبث ماندن برجامارزیابی می کند و آن را رد می کند. درمورد این گزاره یعنی درهم تنیدگی تحریم انتخابات فرمایشی و لاجرم شورشهای احتمالی و نهایتا شکست برجام در اظهار نظر فرخ نگهدار گرامی به نظرم بیش از حد غلو شده است. ما با پیش فرض هایی مواجهیم که البته هیچ کدام قطعی نیستند و تا حدی قابل مناقشه اند. مثلا هم در بیانیه حزب چپ و هم در اظهار نظر فرخ گرامی گفته شده است پی آمد انتخابات فرمایشی شورش های از جنس آبان ۹۸ و یا مشابه آن خواهد بود. که به نظر من الزاما چنین نیست. شورش ۹۸ از جنس شورش گرسنگان و بی منزلت شدگان و فرودستان شهری از اقشار وطبقات مختلف در اعتراض به گرانی بنزین بود و خیلی ربطی به مسئله انتخابات ندارد و در ادوار مختلف و به اشکال مختلف وعمدتا به شکل خودانگیخته و غیر قابل پیش بینی اتفاق می افتد. چنان که در سال ۱۳۷۰ و ۱۳۹۶ و ۱۳۹۸ اتفاق افتاد و توسط حکومت به شکلی خشونت بار سرکوب شد. دومین پیش فرض این است که اگر حکومت انتخاباتی حداقلی برگزار کند و اپوزیسیون هم آنرا تحریم کند دولت آمریکا از بازگشت به برجام ومصالحه با ایران خودداری خواهد کرد خصوصا اگر این انتخابات فرمایشی با شورش مردم هم توام شود. تصور هم زمانی همه این عوامل بیشتر به سناریویی از پیش نوشته می ماند تا امری واقعی. به نظر من ناهمزمانی مجموعه عوامل متعدد پیش گفته محتمل تر است تا هم زمانی آنها. از سوی دیگر شک دارم مسئله حقوق بشر ومشروعیت مردمی حکومت ایران در قاموس حزب دموکرات آمریکا اینقدر پر رنگ باشد که در صورت مصالحه بر سر مسائل اساسی دیگر با حکومت ایران (تضمین عدم دسترسی ایران به بمب اتمی -تضمین امنیت اسراییل در قبال صرف نظر کردن آمریکا از تغییر رژیم در ایران و پذیرش نقش منطقه ای ایران) آمریکای بایدن بخواهند برجام را به مسئله حقوق بشر در ایران گره بزند.یادمان نرفته در گرماگرم انقلاب ۵۷ جیمی کارتر دمکرات که با محمد رضا شاه بر سر تثبیت قیمت نفت معامله کرده بود از مسائل حقوق بشری رژیم شاه که قبلا توسط حکومت کارتر در بوق وکرنا می رفت چشم پوشی شد و روز قبل از ۱۷ شهریور ۵۷ اردشیر زاهدی را که حامل پیام پشتیبانی صد در صدی آمریکا از رژیم شاه بود مخفیانه به تهران فرستادتا موافقت دولت دموکرات آمریکا برای اعلام حکومت نظامی و سرکوب خشن تظاهرکنندگاندر ۱۷ شهریور ۵۷ را به اطلاع شاه برساند. شواهد دیگری هم در دست است که حکومت جدید آمریکا تحت شرایطی حتی آماده معامله با حکومتی راستگرا یا همان اصول گرا و به عبارتی حکومتی یک دست به زعامت آقای خامنه ای است.
این نکته را رفیق فرخ نگهدار در اظهارات قبلی چند وقت پیش خود بیان نموده و سازش و معامله با آمریکا را از سوی نیروهای اقتدار گرا علیرغم عربده های ضد آمریکایی توسط اصول گرایان تندرو محتمل دانسته وعنوان کرده بود که الیگارشی مالی ونظامی وامنیتی حاکم با سرمایه انباشته در سه دهه اخیر برای گردش آزاد سرمایه اش در آن سوی مرزها سخت محتاج چنین سازشی با آمریکا وغرب است. لذا سازش حکومت با آمریکا و سر گرفتن دوباره برجام با یا بدون میانه روها با انتخابات حداقلی و یا حداکثری امکان پذیر است. این که اگر شورشی گسترده و سیلی بنیان کن بیاید و اقتدار حکومت به طور جدی در انظار جهانیان زیر سوال برود وسپس آمریکا و غرب را در سازش با جمهوری اسلامی دچار تردید کند بحث دیگری است که در افق حداقل کوتاه مدت دیده نمی شود و اگر هم اتفاق بیفتد مسئول آن نه گروههای اپوزیسیون که سیاست های سرمایه سالارانه رانتی و نئولیبرالی حکومت است.
سوم- حزب چپ ایران در بیانیه تحریم زود هنگام انتخابات ۱۴۰۰ چشم انداز زیبایی از اعتراضات وسیع مردم ترسیم کرده و اعتراضاتی خودانگیخته از جنس اعتراضات آبان ۱۳۹۸ را در راستای عمق بخشیدن به جنبش دموکراسی خواهی مردم ایراندیده است. در صورتی که شورش وسیع فرودستان شهری وشهروندان عاصی وبی قرار در آبان ۹۸ از جنس شورش نان ودر اعتراض به گرانی بنزین بوده و مشابه شورش کوی طلاب مشهد و جاهای دیگر در سال در اوایل دهه هفتاد بوده و شباهتی با جنبش میلیونی ومطالبه محور سبز در سال ۸۸ که در اعتراض به تقلب در انتخابات صورت گرفت ندارد. شورش های گرسنگان و پا درهوایان ایران که در سالهای ۱۳۷۰ و۱۳۹۸صورت گرفت حامل اندیشه های دموکراسی خواهی طبقه متوسط در ایران نیست ولزوما به عمق بخشی دموکراسی خواهی در ایران نخواهد انجامید. و چه بسا دستاویز سلطنت طلبان و شورای گذار و فرقه رجوی مانند سال ۹۸ قرار بگیرد تا در تریبون هایشان بیقراری فرودستان شهری خرد شده زیرچرخ های سیاست های اقتصادی نولیبرالیستی حکومت اسلامی را به تنگ شدن دل محرومان برای حکومت سلطنتی نسبت دهند و درتنور فروپاشی کشور بدمند. روشنفکران و کنشگران سیاسی زین پس باید در نظر بگیرند که مطالبات و اعتراضات مردم ایران مدتی است که طبقاتی شده و توده مردم خصوصا طبقه متوسط برای هر چیزی بطور فلەای به خیابان نخواهند آمد و از این نظربا این انتقاد رفیق فرخ نگهدار از بیانیه حزب چپ بسیار موافقم که هم راستا کردن تحریم انتخابات با شورش هایی ازجنس آبان ۹۸ و در نتیجه تعمیق شکاف دولت -ملت با وجود گسل های متعدد واگرایانه در کشور لزوما به استقرار دموکراسیدر کشور منجر نخواهد شد.
چهارم – سمت گیری حزب چپ در این بیانیه است که به تدریج از جایگاه اولیه ونقطه عزیمتش که عمدتا رفرمیستی و تحول خواهانه بوده به سمت و سوی تحول خواهی رادیکال و سرنگونی طلبانه میل نموده است و علت اصلی آن هم طرد افراد اصلاح طلب و اندیشه های اصلاح خواهانه از رهبری حزببوده است. این امر می تواندبه تدریج به تغییر استراتژیک جایگاه حزب چپ منجر شده و ارتباط آن را با اندیشه های رفرمیستی گسسته و به دیگر گروههای سرنگونی طلب نزدیک سازد و مرزهای تاریخی و سیاسی وفلسفی حزب چپ با جریانات راست واپس گرای سلطنت طلب وفرقه رجوی را در هم ریزد و لاجرم ارتباط این حزب را با بدنه فعال سیاسی و اجتماعی فدائیان در داخل بیش از پیش ضعیف سازد. رفیق فرخ به درستی بر این غفلت رهبری حزب چپ در بیانیه اخیرش انگشت گذاشته و بدان پرداخته است.
پنجم و آخر مسئله فراخوان حزب چپ برای تشکیل مجلس موسسان قانون اساسی و برگزاری انتخابات آزاد مستقل از حکومت است که در شرایط فعلی مانند همان بیانیه آقای شعله سعدی بیشتر به رویا می ماند. یعنی آیا می شود چنین تصور نمود که پیشاپیش اعلام تحریم شرکت در انتخابات بشود بعد هم احتمالا شورش های از جنس آبان ۹۸ اتفاق بیفتد و بعد هم مجلس موسسان قانون اساسی در خلا تشکیل بشود و گذار از جمهوری اسلامی هم به همین راحتی اتفاق بیفتد! اینجاست که واژه هاییچون” تشکیل مجلس موسسان لوث می شود واژه ای که خود “دال بزرگی” است و باید دلالت بر شرایط ویژه ای بکندشرایطی که قاعدتا لحظه ای تاریخی است و شرایطی که تعادل نیروها وآرایش طبقات اجتماعی به شکلی است که باید جابجایی قدرت انجام بشود. شرایطی که تمام نیروها تمام قد در برابر دیگران صف آرایی کرده اند تا نصیب خود در انتقال قدرت ونوشتن قانون را ببرند.
شوربختانه اما این دال عظیم”انتخابات آزاد” و “تشکیل مجلس موسسان قانون اساسی” که کارویژه خود در شرایط مشخص تاریخی را دارد و امری فرا زمانی و فرامکانی و انتزاعی نیست وقت وبیوقت به کار برده می شود واز معنا ومفهوم تهی می شود ودر عمل هم هیچ اتفاقی نمی افتد. رفیق فرخ به درستی در نقد خویش به این بیانیه می گوید: “به جای تحریم زود هنگام انتخابات حزب چپ می توانست با صدور یک بیانیه از چهره هایی که خواست ها و مطالبات بنیادین مردم، از جمله انتخابی بودن حکومت را نمایندگی می کنند، دعوت کنند که خود را برای انتخابات ۱۴۰۰نامزد کنند. فدائیان خلق می توانستند در لحظه حاضر از تلاش ها برای معرفی یک نامزد مورد اعتماد ناراضیان و مخالفان، و تلاش برای تولید اجماع حول او استقبال و آمادگی خود را برای مشارکت در چنین روندی اعلام کنند” همین مفهوم را من البته یک ماه پیش در مقاله خود تحت عنوان انتخابات ۱۴۰۰ و سناریوهای پیش رو و در قالب و شکلی دیگر نوشتم و گفتم:
.. ساختار متصلب قدرت و بخش انتصابی آن تحت فشار جامعه باید اساسا متحول شود و لذا گدایی و التماس از شورای نگهبان هم ره به جایی نخواهد برد. مشروعیت زدایی از نقاب دروغین دموکراسی در جمهوری اسلامی امکان پذیر است. روشنفکران و اندیشمندان و منتقدین و احزاب تحول گرا می توانند آستین همت را بالا بزنند و فکری در این باره بکنند. مثلا در این ایام انتخابات دست به چهره سازی از میان جامعه مدنی و خارج از قلمرو حکومت بزنند و موجی مجازی در حمایت از کسی که بیشترین طرفدار را دارد راه بیندازند و دست شورای پوشالی نگهبان را در پوست گردو بگذارند و پس از طرح خواستهای مشروع سیاسی و اقتصادی و اجتماعی در ایام پیش از انتخابات فضای عمومی را آز آن خود کنند. قدر مسلم آن است که شورای نگهبان بر می آشوبد وکاندید مردمی و محبوب را رد صلاحیت می کند و آنگاه تحریم حداکثری برای انتخابات فرمایشی شکل خواهد گرفت. تصور کنید انتخاباتی با شرکت ۲۰ تا ۳۰ درصد مردم! شاید تحریم حداکثری این نکته را در گوش حکومت و رهبر فرو کند که مردم دیگر رای تزئینی نخواهند داد و رهبر هم بیش از این نمی تواند با آرا مردم پز بدهد. علاج کار اصلاح ساختار حقیقی و حقوقی قدرت است و لاغیر”. به عبارتی می خواهم بگویم تحریم انتخابات در شرایط فعلی” آخرین راهکار” است و نه اولین و آخرین راهبرد. فاعلیت سیاسی همواره بازی در میدانی از نیروهاست باید ببینیم در کجای این میدان ایستاده ایم وبا کدام نیرو له و یا علیه کدام نیرو متحدیم و قرار است چه ره آوردی از هم آوردی خویش با دیگران ببریم .
