تورم و گرانی معضلی بومی یا مشکلی جهانی
تاثیر جنگ اوکراین و تحریم های آمریکا بر تورم و گرانی جهانی
نوشته حاضر بنا ندارد سیاست های اقتصادی جمهوری اسلامی را بدون عیب و نقص معرفی کند . اما تلاش می کند،تاثیر سیاست های اقتصادی جهان سرمایه داری بر تورم و گرانی جامعه واضح تر دیده شود، تا در تبلیغ و ترویج مطالبه گری به منظور مهار گرانی و تورم، از در غلتیدن جنبش های ساختارمند( معلمان) و یا خود جوش غیر ساختارمند ( معترضین گرانی) به جنبش های کور خیابانی جلوگیری کند.
هر روز در برخی از شهرها شاهد اعتراضاتی و امروز، ایران حدود دوازدهمین روز حضور مردم در خیابان را پشت سر میگذارد، حضوری که گاه با خشونت و گاهی هم خوشبختانه به روش مسالمت آمیز آغاز و پایان می یابد.
همزمانی این حرکت های خودجوش با حضور پررنگ جوانان و زنان با حرکت های اعتراضی معلمان می تواند این نتیجه را رقم زند که اعتراضات پراکنده و مقطعی به تدریج حالت سازمان یافته و هماهنگ پیدا کرده تا در نهایت به دگرگونی ماندگار موازنه قوا به نفع مردم بیانجامد . اما نباید فراموش کرد که وقوع اعتراضات خودجوش و غیر ساختارمند مردم در چندین شهر ایران و احتمالا شهرهای آتی خاص ایران نبوده و این اعتراضات مطالبه گرانه پیشتر از ایران و در دیگر کشورهای در معرض تورم جهانی به وقوع پیوسته است.
بر خلاف تصور برخی از نیروهای چپ وعلاقه مندان نحله چپ در ایران، مسئله تورم که از آن به افزایش سطح عمومی قیمت در یک بازده زمانی مشخص یاد میشود، نه تنها یکی از معضلات اقتصادی امروز ایران، بلکه دیگر کشورهای توسعه یافته تر( آمریکا و اروپا ) نیز هست، معضلی که مجددا با شیوع ویروس کرونا و خصوصا پس از حمله اخیر روسیه به اوکراین و تحریم هایی که علیه روسیه اتفاق افتاد، اوج تازه ای گرفت. تا جایی که در بازه زمانی حاضر، مسئله تورم ، دوباره به یک معضل جهانی تبدیل شده است و این روزها بسیاری از مردم کشورهای جهان که تجربه تورم بالا را نداشته اند، با گرانی های عجیب و غریبی رو به رو شده که رسانه های اروپایی از آن به عنوان تجربیات وحشتناک یاد می کنند .قاعده ارائه راه حل برای هر معضل از جمله تورم، شناخت لازم از آن می باشد.
بدین خاطر ما به عنوان چپ باید بر مقوله تورم و گرانی چنان مسلط باشیم، تا حل پرسشی برایمان راحت باشد که آیا ویروس تورم و عارضه گرانی، فقط به ایران اختصاص دارد؟ یا نه ! و به نظر میرسد، همه آسمان جهان سرمایه داری همین رنگ است. اگر چنین باشد که هست، نباید گمان کرد که تنها در ایران تورم و گرانی بیداد میکند و کشورهای اقماری سرمایه داری و حتی آمریکا مصون از عوارض ویروس تورم هستند، و برای آنان گلستان است، هر گونه پندار در این حوزه خیال بافی است. این روزها حتی اقتصاد های قدرتمند آمریکا، انگلیس، آلمان، فرانسه، استرالیا، اسپانیا و حتی ترکیه و هند نیز با چالش هایی برای مقابله با تورم مواجه شده اند، به گونه ای که تورم شدید به قیمت بالای مواد غذایی در این کشورها دامن زده است.
نمونه هایی میاورم، از آمریکا شروع میکنم ، تورم در آمریکا در ژانویه ۲۰۲۲ در مقایسه با دوره مشابه در سال ۲۰۲۱ به میزان ۵/۷ درصد افزایش یافت ، مردم آمریکا با بالا ترین نرخ تورم طی۴۰ سال گذشته مواجه شده و انتظار میرود در کوتاه مدت همچنان با قیمت های بالای نان ، گوشت و شیر مواجه باشد . اروپا نیز گرفتار سونامی تورم شده و امروز از تبعات گرانی در امان نیستند، مثلا آلمان تجربه تورم بیسابقه را تکرار می کند ، زیرا نرخ تورم در این کشور به بالاترین رقم طی ۳۰ سال گذشته رسیده است، در انگلیس نیز برای اولین بار در ده سال گذشته ، شاخص قیمت مصرف کنندگان نشان دهنده تند شیب افزایش قیمت میباشد . ضمنا ایتالیا، اسپانیا و استرالیا نیز با عوارض افزایش متوالی ویروس تورم و گرانی دست و پنجه نرم میکنند و بالاترین نرخ تورم و گرانی مبنی بر افزایش قیمت برق، سوخت و مواد غذایی را ثبت کرده اند .
در کشور ترکیه ، تورم در پی افزایش قیمت کالاها به دلیل تهاجم روسیه به اوکراین باز هم افزایش یافته است . با توجه به وضعیت موجود و آمار و اقلام واقعی تورم و گرانی دراقصی نقاط جهان ، پرسش میتواند این باشد که سرنخ تورم جهانی در دست کدام کشور است ؟ بدون هرگونه تعلل باید پذیرفت، سر نخ تورم متوالی ، ذاتی اقتصاد سرمایه داری بوده و هست، که بطور مستمر، در برهه های مواجهه سرمایه داری با بحران ، اقتصاد جهانی را ویروسی میکند. جهت تغییر فضای خشک ارائه آمار گریزی میزنم و به کسان باور مند به نجات ایران درهمراهی با آمریکا هشداری می دهم که نقل قولی است از هنری کیسینجر، وی میگوید: ” دشمنی با آمریکا میتواند خطرناک باشد، ولی دوستی با آمریکا کشنده است ”
بررسی بی طرفانه دلالت بر آن دارد، مردم ایران هنوز جراحت کشنده دوستی قبل از انقلاب با آمریکا را بر پیکر دارد و بیش از چهار دهه است که تبعات خطرناک دشمنی با آمریکا را بشکل تورم و گرانی را با گوشت و پوست تحمل میکند. آمارها به تنهایی کفایت میکند تا تردید نکرده و باید سریع پذیرفت، نرخ تورم در کشور های مختلف در سالهای اخیر به شکلی کم سابقه بالا رفته است . بدین ترتیب ایران در سپهر اقتصاد نمیتواند مصون از عوارض پاندمی تورم باشد.
اما اوضاع تورم برای ایران چطور است ؟ و چرا اقتصاد ایران باید در انزوا قرار داده شود و چرا آمریکا و اذناب جهانی اش ، در انزوای ایران می کوشند ؟ جریان چپ باید بپذیرد، عامل تورم و گرانی هم از حوزه سوء مدیریت رژیم جمهوری اسلامی بر می خیزد و هم از راه تحریم . یعنی تورم و گرانی با سیاست داخلی و سیاست خارجی ارتباط تنگاتنگ دارد ، اما بیشترین آثار تورم اقتصاد ایران از آمریکا و سیاست های اقتصادی نهاد های سرمایه داری برخاسته از آن که بر اندام و جوارح اقتصاد ایران رفته است و باعث افزایش سرسام آور قیمت ها شده است . اصولا یکی از عوامل عمده تورم که تقریبا همه اقتصاددانان داخل کشور بر آن اتفاق نظر دارند، نوسانات نرخ بالای ارز است که مستقیما با تحریم های آمریکا گره خورده است . خواه بپذیریم یا نپذیریم ، بهرحال آمار و ارقام پیشگفته ثابت میکند ، گرانی و تورم خاص ایران نبوده و این بلا در کشور های منطقه و جهان نیز سرایت کرده است .راه دور نرویم و به همسایه غربی مان ترکیه نگاه بیافکنیم و اعتراضات زحمتکشان این کشور نسبت به گرانی را مرور کنیم ، منابع آماری ترکیه اعلام کردند که در سال جاری میلادی به دنبال افزایش نرخ تورم ، در ترکیه شمار اعتصابات کارگری بخاطر گرانی شدت یافته است ، و بین ۱۲ ژانویه تا ۱۰ فوریه حدود ۵۶ اعتصاب کارگری انجام شده است.
وضعیت اقتصادی ایران تحت تحریم های آمریکا زمینه ای فراهم آورده و اقشار زحمتکش اعم از معلمان ،کارگران و مزد بگیران و تهیدستان را به اعتراض و اعتصاب وادار ساخته است. بنابر این اعتراضات اخیر برخی از شهر های ایران به گران شدن کالاهای مصرفی، که تنها مختص ایران هم نیست ، مردم ایران همچون دیگر زخم خوردگان جهان از تورم نیز اعتراضاتی به تورم و گرانی داشته و دارند، لیکن حرکت های اعتراضی مطالبه محوری مردم را به درجه بلوغی رسانیده که در پرتو مشی خشونت پرهیز می کوشند، از خیابان ابزاری جهت رساندن پیام مطالبه خواهی به حاکمیت بسازند، بی آنکه راه به بن بست شورش های کور باز کنند .