قصاص پایان تلخ کودک همسری که شوهرش را کشت

سمیرا سبزیان، کودک همسری که به اتهام قتل شوهرش روز چهارشنبه در زندان قرچک ورامین (شهر ری) اعدام شد. دو فرزند ۱۱ و ۱۵ ساله سمیرابرای اولین بار بعد ازده سال قبل از اینکه به قرنطینه زندان منتقل شود، برای ملاقات آخر با وی دیدار کردند ^(۱،۲). دادگستری استان تهران در اطلاعیه‌ای نوشت به دلیل اصرار اولیای دم بر اجرای حکم و عدم مصالحه میان طرفین با وجود تلاش‌های هیات اعزامی شورای حل اختلاف استان تهران، حکم صادره به مرحله اجرا درآمد ^(۱،۲،۳). به نقل از بی بی سی، سمیرا سبزیان پس از انتقال به انفرادی قدرت تکلم خود را از دست داد و بنا بر این گزارش او هنگام بازگشت به بند، قادر به راه رفتن نبود و با ویلچربه بند منتقل شد ^(۳). اعدام سمیرا پس از گذراندن بیش از ۹ سال حبس، آن هم در زیر حکم اعدام، یک جنایت فجیع و نقض آشکار قوانین حقوق بشر است.

طبق گفته وکیل مدافع سمیرا، او هنگام وقوع جرم زیر ۱۸ سال داشته و با توجه به ماده ۹۱ قانون مجازات اسلامی وی درخواست ارجاع پرونده سمیرا به پزشکی قانونی شده تا درباره رشد عقلی او تحقیق شود. در جریان بررسی‌ها پزشکی قانونی رشد عقلی متهم را تایید میکند ^(۲،۴). بنا به گفته ژیلا مستاجر عضو هیئت مدیره هنه‌گاو، سمیرا در دادگاهی غیرشفاف و در دادگاهی ناعادلانه و تنها بر اساس اعترافش در شرایطی که تحت فشار بود به اعدام محکوم شد ^(۳).

براساس آمار هر چهار روز یک زن‌کشی در کشورایران رخ می‌دهد که در بسیاری موارد مرتبط با کنترل حق بر بدن زنان توسط مردان خانواده یا شریک عاطفی است که قتل ناموسی نامیده می‌شود ^(۵). این آمار تعداد کمی از زن‌کشی‌هایی است که اتفاق افتاده و رسانه‌ای شده است. درصد بالایی از قاتلان هرگز تحت تعقیب قضایی قرار نمی‌گیرند و حتی با تشکیل پرونده، دادگاه‌ها غالباً با صدور احکام حبس‌های کوتاه مدت، پرونده‌های قتل زنان به‌دست مردان نزدیکشان را می‌بندند. برای مثال ماجرای ‫سمیرا سبزیان برعکس سجاد حیدرنوا بود. او در ۱۹ سالگی به اتهام ارتکاب قتل عمد همسرش از طریق خوراندن «لیدوکائین» به جای نوشیدنی دستگیر و بعد  از گذراندن بیش از ۹ سال حبس در زندان قزلحصار کرج اعدام  شد. او هنگام اعدام زیر ٣٠ سال داشت. در حالیکه سجاد حیدرنوا، همسر مونا حیدری، کودک همسر ۱۷ ساله اهوازی، که داعش وار به بهانه حفاظت از ناموس او را کشته، و سر بریده شده و خونینش را به نمایش گذاشته و موجب رعب و وحشت عموم مردم شده بود، با توجه به گذشت اولیای دم یعنی پدر مونا حیدری به اتهام قتل عمد، به هشت سال و سه ماه حبس محکوم شد ^(۶). با این توضیح که حبس تعزیری طبق قوانین جمهوری اسلامی قابل تغییر به حبس تعلیق است. آنچه این قتل‌ها را متمایز می‌کند، مسئله جنسیت است. به این معنا که به یک مرد در شرایط مشابه چنین خشونتی اعمال نمی‌شود و جان او گرفته نمی‌شود. این نشان از عدم عدالت قضایی در کشور و تکرار پایمال کردن حقوق زنان و دختران کودک همسر و نشان از آپارتاید قضایی در حقوق موضوعه ایران است.

سمیرا یک کودک‌ همسر بود که در سن کم به ازدواج شوهرش درآمده بود. کودک همسری، یکی از اشکال خشونت علیه زنان و خشونت خانگی است. کودکی که مسئولیت زندگی مشترک را می‌پذیرد، و ناگزیر است در سن کم بدون چون و چرا از یک مرد تمکین و کار کند که از مصادیق بارز خشونت محسوب می شود. ازدواج کودکان نه تنها خشونت جنسی، که تلفیقی از خشونت جنسی، جسمی، روحی و روانی است. همزمان با بسترسازی برای ازدواج و سیاست‌های تشویقی برای افزایش نرخ باروری و جوان‌سازی جمعیت در کشور، در سال‌های گذشته تلاش‌های هدفمندی برای کاهش سن ازدواج در دختران و تشویق خانواده‌ها برای آسان‌گیری ازدواج دختران، از سوی برخی نمایندگان مجلس و مسئولان دولتی و نهادهای فرهنگی و آموزشی دنبال شده است. بنا بر گزارش مرکز آمار ایران، از زمستان سال ۱۴۰۰ تا پایان پاییز ۱۴۰۱ دست‌کم ۲۷ هزار و ۵۰۰ دختر در سنین زیر ۱۵سال ازدواج کرده‌اند ^(۷). طبق گفته نایب رئیس کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی ایران، کودک همسری به موارد ازدواج بچه های ۹ یا ۱۰ ساله اطلاق می شود و دختر ۱۳ ساله دیگر کودک همسر نیست ^(۸).

سمیرا جزو ضعیف‌ترین افراد جامعه بود که هیچ صدایی نداشت وقربانی کودک‌همسری، خشونت خانگی وقوانین زن‌ ستیزانه جمهوری اسلامی شد. به گزارش سازمان حقوق بشر ایران، از سال ۲۰۱۰ تا کنون (۲۶ آذر ۱۴۰۲)، جمهوری اسلامی ایران ۲۰۰ زن را اعدام کرده که اتهام ۹۰ نفر از آنان قتل عمد بوده است ^(۹). سمیرا یکی از هزاران هزار زنیست که در سایه خشونت سیستماتیک ضد زن جمهوری اسلامی، قربانی قوانین زن‌ستیز و عدم دسترسی به حقوقی چون حق طلاق ^(۱۰) می‌شوند. سمیرا نه از سوی نزدیکانش حمایت شد و نه از سوی مردم.

اعدام بی‌رحمانه‌ ترین، غیرانسانی‌ ترین‌ و تحقیر آمیزترین شیوه مجازات است. گروه کار زنان سازمان فدائیان خلق ایران (اکثریت) مجازات اعدام را صرف نظر از نوع جرم، انتقام دستگاه قضایی از مجرم دانسته و آن را محکوم میکند.

منابع:

1. سمیرا سبزیان چرا قصاص شد؟ | جزئیات محاکمه و بازخوانی پرونده – همشهری آنلاین (hamshahrionline.ir)
2. حادثه ۲۴ | ناگفته های پرونده سمیرا سبزیان قبل از اعدام در زندان زنان شهر ری / سمیرا و خواهر ۱۴ ساله اش در دادگاه چه گفتند؟(hadese24.ir)
3. سمیرا سبزیان‌فرد در ایران اعدام شد – BBC News فارسی
4. دستورالعمل چگونگی تشخیص رشد و کمال عقل افراد بالغ کمتر از هجده سال تمام شمسی – پایگاه خبری اختبار (ekhtebar.ir)
5. هر چهار روز یک زن‌کشی؟ – فرارو (khabarban.com)
6. حکم همسر مُنا حیدری صادر شد: هشت سال و دو ماه حبس برای بُریدن سر (radiofarda.com)
7. مرکز آمار: دست‌کم ۲۷ هزار کودک‌ همسر در یک سال (asriran.com)
8. آخرین خبر | نایب رییس کمیسیون حقوقی مجلس: دختر ۱۳ ساله «کودک همسر» نیست (akharinkhabar.ir)
9. سازمان حقوق بشر ایران نسبت به اعدام قریب الوقوع سمیرا سبزیان طی روزهای آینده هشدار داد (radiozamaneh.com)
10. قانون مدنی (ekhtebar.ir)

چاپ متن