پس از سال ها گفتگو و مذاکرات مدوام میان کشورهای ۱+۵ با ایران، سرانجام روز سه‌شنبه ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵ توافق پایانی پرونده هسته ای امضا و اعلام شد. سایت کارانلاین در این زمینه با تعدادی از فعالین سیاسی ایران مصاحبه هایی بصورت کتبی انجام داده است که به مرور انتشار خواهند یافت.
– مذاکره ایران و ۵+۱،بر سر مسئلە هستەای پس از سال ها کشمکش و فراز و فرود سرانجام بە نتیجە رسید و طرفین درپیش از ظهر سە شنبە ١۴ ژوئیە در وین پایتخت اطریش سندی را کە در مورد آن بە توافق رسیدە بودند امضاء کردند. نظر و ارزیابی شما از این توافق چیست، آیا آن را عادلانە و مثبت و بە سود ایران و مردم میدانید یا بە سود حکومت؟
پیش ازهرچیز لازم میدانم شادمانی خودم را از توافق ابراز کنم، لزوما نه به این معنا که بتوانم در مورد جزئیات این توافق اظهارنظرکنم. یادآور می شوم که با توجه به سوالات شما، خودم را عمدتا به پاسخگوئی به آنها محدود می کنم.
از نظر من این توافق در درجه اول سایه شوم جنگ و کشتار را از فضای میهنمان کنار زد و این خود پیروزی بزرگی برای نیروی صلح دوست درایران، منطقه و جهان است. هرچند تابرقراری آرامش درمنطقه و تثبیت وضعیت سیاسی متعادل در مناسبات ایران با جهان غرب و منطقه به زمان بیشتری نیازهست ولی این توافق میتواند راهگشای بهبود مناسبات شود که در برگیرنده منافع مردم ایران است . منافع مردم ایران با آرامش و صلح در منطقه تعریف می شود. البته گروه های افراطی با انگیزه های مختلف منافع گروهی خودرا برمنافع عمومی ترجیح می دهند . سود جویان گاهی منافع آنی خودرا فدای منافع دراز مدت خود می کنند. جریانات قدرتمندی در کشورما بخاطر حفظ قدرت خود و برخی با محاسبات اشتباه و نابخردانه کشور مارا تا لب پرتگاه جنگ پیش بردند. اگرمقاومت مردم در مقابل افراطی گری نبود، اگرنیروی تعقل و خرد در بخش هائی از حکومت عمل نمیکرد و حمایت مردم از این نیرو نبود فاجعه بزرگی در حال وقوع بود. مسلما سیاست تعامل جویانه اوباما نیزازعوامل تعیین کننده در پیشرفت این روند محسوب می شود. به زعم من مسئله هسته ای بخشی از مناقشه ایران وغرب بویژه آمریکا می باشد. دو کشور باید در راه عادی سازی روابط گام بردارند.
– اوباما در پی امضای این توافقنامە آن را نشانەای از کامیابی سیاست جدید آمریکا در حل مناقشات بین المللی از طریق سیاسی خواند، این گفتە را تا چە حد درست میدانید و آیا می شود امضاء توافق حکومت در ایران را نیز نشانەای از یک چرخش در سیاست خارجی دانست یا نە اقدامی است موردی برای خلاصی از یک تنگنا ؟
اگر منظورتان سیاست خارجی آمریکاست باید بگویم هم آری، هم نه.
سیاست خارجی آمریکا بر پایه منافع ملی آن تعریف میشود .سیستم سرمایه داری لجام گسیخته هدف مقدمش کسب سود هرچه بیشتراست . لذا دراین زمینه تفاوت زیادی بین سیاست خارجی بوش و اوباما نمیتوان یافت. تفاوت سیاست در آنجاست که با توجه به شرایط جدید جهانی ، یعنی عبورازجهان دو قطبی، ناکام شدن سیاست بوش در یک قطبی نمودن جهان برای تثبیت آمریکا در مقام تنها قدرت برتر جهان ” آقای جهان” ، ناموفق بودن لشکر کشی های نظامی، تغییراتی را در سیاست خارجی آمریکا طلب می نمود .
عوامل متعدد دیگری را نیزمی توان برشمرد، ازجمله پیدایش قدرت های اقتصادی جدید درجهان مانند چین، قدرت گیری و نقش خواهی برخی کشورهای منطقه مانند عربستان، ترکیه ، ایران در منطقه خاورمیانه و رشد اسلام گرائی افراطی و ضد آمریکائی در آن . این عوامل نیزموجب تغییراتی درنگاه وسیاست دستگاه اداری دولت اوباما درمنطقه شد که نتیجه آن برجسته شددن دیپلماسی به جای گزینه های نظامی است.
آیا ین روند درکوتاه و میان مدت رو به انکشاف و تثبیت خواهد بود، باید منتظر بود و دید .
نباید ازنظر دورداشت که درحال حاضر دولت اوباما بخاطر توافق نامه جامع ، باچالش های سنگینی ازسوی نیروهای افراطی درداخل کشورواز سوی هم پیمانان منطقه ای خود اسرائیل، عربستان سعودی، کم وبیش سایر کشورهای عرب خلیج فارس و حتی درجهاتی، ترکیه قراردارد.
– آیا این توافق هسته ای می تواند موجب بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی مردم ایران در کوتاه یا میان مدت شود؟
به نظرمن درکوتاه مدت تاثیر روانی این توافق بسیار بیش از تاثیرات معین اقتصادی خواهد کرد. فراموش نکنیم که هنوزتوافق ازسوی پارلمانهای ایران وآمریکا که دوطرف اصلی مناقشه بحساب می آیند تائید نشده است. پس از تائید آن،توافق وارد فاز جدیدی می گردد. دراین مرحله که بابرداشتن تحریم ها همراه خواهد بود می توان امیدوار به گشایش های اقتصادی و افزایش میزان سرمایه گذاری درکشوربود ولی متاسفانه نمیتوان درکوتاه مدت ومیان مدت انتظار تغییرات جدی دروضعیت اقتصادی، اجتماعی کشور را داشت.
نباید فراموش کرد که بخش بزرگی از معضلات اقتصادی اجتماعی مردم ما به سیاست های غلط و مخرب اقتصادی بویژه در دوره احمدی نژاد، فساد مالی و اختلاس های نجومی و در یک کلام مدیریت اقتصاد بربادده مربوط می شود.
– روحانی انجام وعدەهای انتخاباتی اش بە مردم را موکول بە بعد از دست یافتن بە این توافق کردە بود، فکر میکنید اینک کە توافق حاصل شدە، او شروع بە انجام وعدەهایی کە بە مردم دادە بود کند؟
مسلما مردم انتظاردارند آقای روحانی به وعده هایش عمل نماید. برخلاف سیاست خارجی که برآیند اراده سیاسی حکومتگران بر حل مناقشه هسته ای قرار گرفت درسیاست داخلی چنین اراده ای همسو وجود ندارد. نشانه ها حکایت از آن دارند که نیروهای افراطی و آقای خامنه ای سیاست خودرا بر بسته نگه داشتن فضای سیاسی داخل کشور قرار داده اند.
دراین میان توافق هسته ای که نقش دولت روحانی و وزیر خارجه اش در به انجام رساندن آن غیرقابل انکار است، برای دولت اعتدال موقعیت بهتری را درجهت وفا به عهد فراهم می آورد. اراده سیاسی آقای روحانی در جهت فراهم آوردن امکان فعالیت نهادهای مدنی میتواند در تناسب قوا موثرافتد. آقای روحانی می باید از موفقیتش درعرصه بین المللی و حمایت مردم ازتغییرات بهره برد و به تغییر در فضای سیاسی/اجتماعی جان تازه ای بخشد. آزادی رهبران جنبش سبزوآزادی زندانیان سیاسی را دردستور کارخودقراردهد، فضای امنیتی دردانشگاه ها و جامعه را تغییر دهد.
– فکر میکنید فضای سیاسی بعد از توافق با پیش از آن بە کدام جهت سمتگیری کند، بە طرف بازشدن یا بستە شدن؟
همانطور که پیشتر متذکرشدم دراین زمینه کشاکش جدی وجودخواهد داشت. امیدم آنستکه تعادل قوا بگونه ای رقم خورد که تیغ نیروهای افراطی کند گردد . در حال حاضر نیروهای راست افراطی مانند مار زخم خورده ای هستند که میخواهند زهر خودرا بریزند. وظیفه همه نیروهای مخالف استبداد و افراط است که این موج احتمالی را مهار نمایند. دراین میان دولت روحانی مسئولیت جدی دارد.
– بە نظر شما انجام این توافق تا چە حد میتواند در رفع و بهبود دشواریهای اقتصادی و معضلاتی مانند فقر و بیکاری و شکاف طبقاتی موثر واقع شود و چقدر میتواند راهبرد سیاسی- اقتصادی دولت را متحول و بر جهت گیری آن نقش داشتە باشد؟
توافقات درمیان مدت و طولانی مدت، بشرط برنامه ریزی متناسب اقتصادی، تامین امنیت سرمایه از یکسو و اجازه تشکیل نهادهای صنفی برای تامین مطالبات خود، حمایت از حقوق شهروندی و حقوق زحمتکشان میتواند فضای نسبتا امنی را فراهم آورد. چنین شرایطی همراه با دوری از سیاست های نئولیبرالی که به سرمایه لجام گسیخته امکان رشد می دهد، مهار فساد و چپاول و کوشش برای رواج قانونمداری از الزامات رشد اقتصادی است.
با چنین چشم اندازی میتوان فاصله طبقاتی را تاحدودی مهار و کاهش داد . متاسفانه دولت روحانی طی دوسال گذشته نه تنها از کارگران و زحمتکشان حمایت ننموده بلکه به محدود ترکردن تشکل های آنها و بعضا با تصویب قوانین ولوایحی از سوی وزارت کار به پایمای نمودن بیشتر حقوق آنها اقدام نموده است. می خواهم امیدوار باشم که این رویه وسیاست تغییرنماید.
– اگر توضیح دیگری را لازم می دانید برای خوانندگان سایت کارآنلاین در خصوص توافق هسته ای در میان بگذارید، بفرمایید.
توافق هسته ای درکلیت خود به اساسی ترین خواست دوطرف مناقشه پاسخ داد. از سوی آمریکا وغرب مهاراهداف احتمالی نظامی هسته ای ایران+ امکان بازگشت سریع به برقراری تحریم ها درصورت نیاز. از سوی ایران برداشتن تحریم ها+ ادامه پروژه هسته ای صلح آمیز. لذا توافق انجام شده برد یا باخت یک طرف نیست.
در مورد پرونده هسته ای بازیگران اصلی صحنه سیاستمداران وقدرت های بزرگ جهانی بوده وهستنند. اما آنجا که به حقوق شهروندی مربوط می شود نهادهای مردمی، آحاد مردم، کنش گران سیاسی در داخل و خارج کشور و مسلما نیروهای مخالف استبداد در درون وپیرامون مراکزقدرت از بازیگران اصلی صحنه هستند. تلاشی همه جانبه و همگانی برای دست یابی به حقوق شهروندی، ازجمله حق انتخاب نمودن و انتخاب شدن همه گرایشات سیاسی – اجتماعی وتلاش برای مهار فساد درکشوروبرای بهبود وضعیت اقتصادی از ضروریات لحظه است
درحال حاضر حمایت از توافق هسته ای، مخالفت با فساد و تلاش برای برقراری آزادی را سه محور اصلی برای همگرائی اکثریت عظیمی از مردم ایران می دانم. من به آینده خوش بینم.
– با تشکر از وقتی که در اختیار ما قرار دادید.
باسپاس از شما!
۱ مرداد ۱۳۹۴
