محاکمه اخیر دو بانوی روزنامه‌نگار، بهانه‌ای است برای تأمّل در ماده‌ای پر کاربرد در پرونده‌های امنیتی که مبتلابه دانشگاهیان و فعالان مدنی است؛ همکاری با دول متخاصم. ماده بی در و پیکری که به مثابه آچار فرانسه عمل می‌نماید! ممکن است هر شخصی، به علت شرکت در یک کنفرانس، یا به جهت حضور در یک کارگاه آموزشی در خارج از کشور، یا به دلیل انجام یک مصاحبه با شبکه‌ای خارجی، محکومیت سنگینی دریافت کند.
ماده ۵۰۸ مقرر می‌دارد: «هر کس یا گروهی با دول خارجی متخاصم به هر نحو علیه جمهوری اسلامی ایران همکاری نماید، در صورتی که محارب شناخته نشود به یک تا ده سال حبس محکوم می‌گردد».
– دولت متخاصم کدام است؟
– همکاری چیست و باید با کدام بخش از دولت متخاصم همکاری نکرد؟
– متخاصم بودن روابط، امری موسمی و پیچیده است. ملاک متخاصم بودن چیست و کشورهای متخاصم کدامند؟
– آیا حاکمیت لیست دولت‌های متخاصم را اعلام عمومی کرده است؟
– عربستان، طالبان یا انگلستان متخاصمند یا غیرمتخاصم؟
– نهادهای وابسته به صهیونیسم بین‌الملل کدامند و نسبتشان با دول متخاصم چیست؟
تهیه لیست‌های خاص بدون اطلاع‌رسانی به شهروندان، و در نهایت پرونده‌سازی به علت ارتباط با نهادهای مندرج در آن لیست‌های محرمانه، انتظار علم غیب داشتن است!
پاسخ به پرسش دوم سختتر است. آیا یک مصاحبه با یک شبکه خارجی یا ارسال عکس از بی‌حجابی یا درگیری خیابانی و اتوبوسی بر سر حجاب، به معنای همکاری با دول متخاصم است؟ قطعاً پاسخ منفی است.
قیود زیر حیطه ماده را تحدید می‌نماید و عدم توجه به آنها باعث توسعه اشتباه در عنوان مجرمانه می‌گردد:
– همکاری باید با بخش سیاسی-امنیتی یعنی هسته سخت قدرت یک دولت متخاصم باشد و نه هر نوع رابطه‌ای با هر بخشی از یک دولت حتی با یک روزنامه و خبرگزاری و دانشگاه. نباید یک سلسله مراتب چید یا بافت که در این صورت خرید بلیط هواپیما از یک ایرلاین خارجی یا خوردن یک ساندویچ مک‌دونالد را هم بتوان همکاری با دول متخاصم محسوب نمود.
– همکاری کردن چیزی ورای یک ارتباط ساده از قبیل ارسال عکس یا مصاحبه یا شرکت در یک کنفرانس است؛ لازمه همکاری، نوعی ارتباط مستمر و برنامه‌ریزی‌شده است.
– این همکاری در اکثر موارد باید جنبه مخفیانه داشته باشد بنابراین اگر شخصی علناً مصاحبه و اظهار نظر کرد، مشمول ماده نیست.
– تمام موارد فوق بایستی با علم و آگاهی و سوءنیت صورت گرفته باشد.
عجالتا‌ً در مصاحبه با رسانه‌های خارجی و شرکت در کنفرانس‌های بین‌المللی و ارتباط با نهادها و دانشگاه‌های خارجی احتیاط کنید چون ماده ۵۰۸ اقرب الیکم من حبل الورید.
