درست بە همان اندازەای کە سربرآوردن فاشیسم دمکراسی های غربی را دچار شگفتی نمود، ظهور جمهوری اسلامی هم بعنوان پدیدەای نو و بی بدیل در قرن تسلط ایدئولوژیهای مدرن، یعنی قرن بیستم، شگفتی دیگری بود کە جهان را با حضور خود دچار شوک کرد. این پدیدە نشان داد کە تا چە حد مسیر تحولات می توانند ناشناختە باشند، و تا چە اندازە پدیدەهائی شکل بگیرند کە با انتظارات اکثریت ما، و یا منطق روندهای تاریخی ناهمخوانی داشتە باشند.
‘اوژن یونسکو’ نمایشنامەنویس رومانی ـ فرانسوی، در نمایشنامە “کرگدنها”ی خود، شهری را تصویر می کند کە در آن یک روز بە ناگهان کرگدنی پیدا می شود کە بی پروا و بدون توجە بە عابران و بە مردم عادی ای کە در خیابانها در تردداند، می تازد و باعث ترس و وحشت اهالی شهر می شود. در روزهای بعد می بینیم کە تعداد کرگدنها بیشتر می شوند، و در واقع در آخر داستان متوجە می شویم کە بە جز ‘ژان’، قهرمان اصلی داستان، همە اهالی شهر بە کرگدن تبدیل می شوند.
بسیاری از مفسران معتقداند کە یونسکو در این داستان بە پدیدە فاشیسم می پردازد. او در این نمایشنامە از کرگدن بعنوان سمبلی کە می تواند بیشترین شباهت را با فاشیسم داشتەباشد، استفادە می کند.
کرگدن، نماد تنومندی و پر زوری است. از طرف دیگر شیر را داریم کە او هم نماد شجاعت و قدرت است. اما جالب توجە این است کە در عین اینکە این زور یا قدرت است کە خصیصە مشترک این دو نماد است، اما می توان بلافاصلە پر زوری را از قدرت جدا کرد. قدرت پدیدەای است کە بنوعی خصلت مثبت هم دارد و با عقلانیت همراە است، در حالیکە پر زوری، نوعی توانمندی است کە الزاما با عقلانیت همراە نیست. کرگدنی کە در شهری بسرعت در حرکت است و از هیچ چیزی حذر نمی کند و آنچە را کە بر سر راهش قرار می گیرد را بە زیر می گیرد، بی گمان با شیری کە بیشتر متمرکز بر یک هدف و یا طعمە خاصی است، فرق بسیار فاحشی دارد.
فاشیسم آن کرگدن تنومند و پر زور بدور از عقلانیتی بود کە جهان را با فاجعە عظیمی مواجە ساخت. کرگدنی کە بی محابا، در میان جمعیت راند و همە را بە یکسان زیر گرفت.
البتە جمهوری اسلامی کرگدن نیست. نوعی عقلانیت در این نظام هست کە آن را از درگیری با جهان باز می دارد. اما این نظام در مواجهە با مردم خود معرف سمبول کرگدن است. او درحوزە داخلی یک کرگدن کرگدنیست است کە بی توجە بە عابران و بە مردم نشستە در رستورانها و کافەها سراسیمە می تازد و همە را زیر می گیرد.
نظامی کە همانند فاشیستها خواب کرگدن شدن همە اهالی شهر را می بیند.
