با نزدیک شدن زمان گشایش حوزههای رایگیری و رقابت فشرده رقبا، درجه التهاب فضای سیاسی در حال افزایش است. همه با لحن خشن و پرخاشگر اردوغان در برخورد با مخالفان آشنا هستند، در برخی مناطق نیروهای طرفدار وی با عبور از مرحله پرخاش و تهدید لفظی مخالفان وارد فاز برخورد فیزیکی شدهاند.
اردوغان که ۶۹ سال دارد، پس از سه دوره نخست وزیری و بهدنبال سومین دوره متوالی بهعنوان رییس جمهور میخواهد حکومت خود را برای دهه سوم تمدید کند.
رقیب اصلی اردوغان، کمال کیلیچداراوغلو، رهبر حزب چپ میانه سکولار جمهوریخواه خلق است. این سیاستمدار ۷۴ ساله، عضو یک ائتلاف شش حزبی است که متعهد شده است که سیستم اجرایی ریاست جمهوری را که اردوغان نصب کرده است، از بین ببرد و کشور را به دموکراسی پارلمانی بازگرداند.
اردوغان برای تسکین موقت کسانی که بیشتر از تورم آسیب دیدهاند، اقداماتی کرده است از جمله افزایش حداقل دستمزد و حقوق بازنشستگی، اتخاذ تدابیری برای بازنشستگی پیش از موعد برخی افراد و کمک به مصرفکنندگان برق و گاز طبیعی. دولت او، همچنین بهدلیل واکنش ضعیف پس از زمین لرزه مرگباری که در جنوب ترکیه رخ داد و بیش از ۵۰ هزار کشته برجای گذاشت، مورد انتقاد قرار گرفته است. مخالفان سیاسی او میگویند که ناکامی دولت در اجرای قوانین ساختمانی عامل تلفات بالای زمین لرزه است.
اپوزیسیون ترکیه بر اساس تجربه انتخاباتهای گذشته متوجه شده است بدون ائتلاف با کردها و مشخصا حزب دموکراتیک خلقها قادر به شکست دادن اردوغان در صندوقهای رای نیست.
باتوجه به تنشهایی که در جامعه بهشدت دوقطبی ترکیه درحال شکل گیری است؛ این احتمال وجود دارد که بیسابقهترین زدوخوردهای سیاسی در ترکیه شکل بگیرد.
به گزارش رسانهها، شب سهشنبه یکی از اعضای حزب دموکراتیک خلقها در استان شیرناک ترکیه ترور شد. طبق گزارشهای رسانههای معتبر، تامر تمل از اعضای حزب دموکراتیک خلقها شامگاه سهشنبه مقابل خانهاش در شهر شیرناک در حالیکه قصد داشت از خودرو خود پیاده شود هدف تیراندازی افراد ناشناس قرار گرفت و کشته شد. وی عموی فرهاد تمل رییس مشترک این حزب در شعبه بیت الشباب استان شیرناک ترکیه است.
در دو روز گذشته میتینگ اکرم امام اوغلو شهردار استانبول در شهرهای ارزروم و قونیه هدف حمله با چوب و چماغ و سنگ قرار گرفت و در این رابطه تا کنون ۱۶ نفر بازداشت شدهاند.
شب سهشنبه نیز ستاد انتخاباتی حزب جمهوریخواه در ازمیر مورد حمله قرار گرفت.
بهنظر میرسد رجب طیب اردوغان با هدف تحریک ماموران امنیتی و هوادارانش، روز دوشنبه در آنکارا گفت: «ملت من این کشور را به کسی که با حمایت قندیل رئیس جمهور میشود تسلیم نخواهد کرد.»
کوه های قندیل در مرز عراق و ایران پایگاه اصلی حزب کارگران کردستان(پ ک ک) است که حدود ۴۰ سال است در راه آزادی و رفع ستم ملی علیه دولت ترکیه مبارزه میکند.
اردوغان روز چهارشنبه گفت که کشورش اجازه نخواهد داد کسی، با حمایت قندیل بهعنوان رییس جمهور ظاهر شود.
اردوغان و حامیانش بارها مخالفان را به داشتن ارتباط با پ.ک.ک متهم میکنند. آنها بهویژه حزب دموکراتیک خلقها (HDP)را هدف قرار میدهند که با تمام قدرت از جنبشهای اجتماعی، بهویژه از حقوق مردم کرد و سایر اقلیتها دفاع میکند.
اظهارات اردوغان پس از گفتههای هفته گذشته سلیمان سولیو، وزیر کشور ترکیه که این انتخابات را «کودتای سیاسی غرب» توصیف کرده بود، مطرح شد.
عمر فاروق گرگرلی اوغلو، پارلمانتارHDP، شکایت علیه سویلو را بهخاطر اظهاراتش مطرح کرد و گفت: «واضح است که (سویلو) ارزیابی می کند که انتخابات ۱۴ مه در صورتی که رییس جمهور فعلی در مقابل کاندیداهای دیگر شکست بخورد یک کودتای سیاسی خواهد بود.»
گرگرلی اوغلو افزود که سویلو علنا و به وضوح اعلام کرده است که نتایج «انتخابات را به رسمیت نخواهد شناخت.»
مراد یتکین، روزنامهنگار، نوشته است که آیا عصبانیت و جبههگیری سویلو در مورد انتخابات بهمعنای اعلام این موضوع است که حزب عدالت و توسعه حتی اگر رای خود را در پارلمان از دست بدهد، قدرت را تسلیم هیچ حزبی نخواهد کرد.
گفتمان سیاسی حزب عدالت و توسعه که مدتی است بهخاطر قطبی کردن جامعه ترکیه مورد انتقاد عموم قرار گرفته است، با نزدیک شدن به روز انتخابات نه تنها تغییر نکرده بلکه لحن خشونتآمیزتری بهخود گرفته است و به این نگرانیها دامن زده که پیش گرفتن این لحن تندخویانه به حملات فیزیکی بیشتری دامن خواهد زد.
اردوغان در سخنرانی خود بهمناسبت عید فطر، ماه گذشته در مسجد سلطان احمد، خطاب به جمعیت گفت که رای دهندگان قلیچداراوغلو را به یک «جسد سیاسی» تبدیل خواهند کرد.
رئیس جمهور ترکیه روز سه شنبه در جریان تجمعی بین هواداران خود در شهر مدیترانه ای آنتالیا اعلام کرد که ترکیه قلیچداراوغلو را در مراسم رایگیری «دفن خواهد کرد.»
ترس از خشونت سیاسی در کشور ترکیه که تاریخ سیاهی را در این زمینه دارد بسیاری را نگران کرده که ممکن است حوادث اواخر دهه ۱۹۷۰ که هزاران نفر توسط باندهای سیاسی کشته شدند، در قرن دموکراسی دوباره اتفاق بیفتد یا حتی خونریزی دولتی پس از کودتای نظامی در سال ۱۹۸۰ یا زمانی که پ.ک.ک در سال ۱۹۸۴ عملیات مسلحانه خود را در ترکیه پیش گرفت، دوباره شود.
پیش از انتخابات ژوئن ۲۰۱۵، بمبگذاری در یک گردهمایی حزب HDP، در دیاربکر واقع در جنوب شرقی ترکیه منجر به کشته شدن دستکم چهار نفر و زخمی شدن صدها نفر شد.
قلیچدار اوغلو در آوریل سال ۲۰۱۹، حین شرکت در آیین تشییع جنازه سربازی در استان کوبوک آنکارا، توسط اوباش مورد حمله قرار گرفت و زخمی شد. همراهان او در این مراسم مجبور شده بودند در خانهای در آن نزدیکیها پناه بگیرند، آنها دلیل این کار را فریادهایی خشونتآمیز که میگفت آنها را «بکشید و زنده بسوزانید» اعلام کردند.
رهبرCHP ماه گذشته، پس از حمله به حزبش در کارزارهای انتخاباتی واقع در آدیامان که استانی زلزله زده در جنوب شرقی ترکیه است مجبور به ترک و رها کردن کارزار انتخاباتی خود شد.
تا کنون دهها حمله به دفتر و وسایل نقلیه مقامات بلند پایه احزاب سیاسی در طول مبارزات انتخاباتی فعلی صورت گرفته است.
در طول بعد از ظهر چهارشنبه گذشته، یک عضو شورای حزب عدالت و توسعه در کورلو، شمال غربی ترکیه، در حالی که به همراه همسر و فرزندش در حال تفریح در پارکی در آن اطراف بودند، هر دو پایش مورد اصابت گلوله قرار گرفت. یک ون انتخاباتی CHP در محله سیلیوری استانبول به آتش کشیده شد و دو نفر در حمله به یک جایگاه انتخاباتی YSP در شمال غربی استان ادرنه زخمی شدند.
حزب دموکراتیک خلقها (HDP)که تحت پرچم حزب چپ سبز (YSP) بهدلیل یک پرونده قضایی در دست بررسی برای تعطیل کردن حزب در انتخابات شرکت کرده بود، در میان چندین حزب چپ مخالفی قرار دارند که حمایت خود را از رقیب اصلی اردوغان اعلام کردهاند.
کمال قلیچداراوغلو، که حزب جمهوریخواه خلق (CHP) را رهبری میکند، نمایندگی ائتلاف اصلی شش حزبی اپوزیسیونی را بر عهده گرفته است که طبق نظرسنجی ها در حال پیشی گرفتن از رهبر کنونی ترکیه است.
اظهارات اردوغان پس از گفتههای هفته گذشته سلیمان سولیو، وزیر کشور ترکیه که این انتخابات را «کودتای سیاسی غرب» توصیف کرده بود، مطرح شد.
حزب دموکراتیک خلقها تصمیم گرفته که نامزد مستقل خود را در انتخابات ریاست جمهوری معرفی نکرد تا شانس مخالفان را برای شکست اردوغان با معرفی یک نامزد واحد افزایش دهد. دمیرتاش رهبر سابق حزب که هماکنون در زندان است از همه نیروهای حزب و دوستداران آن خواسته است فعالانه در انتخابات ۱۴ مه شرکت کنند. قلیچداراوغلو با استناد به حکم دادگاه حقوق بشر اروپا در سال ۲۰۲۰ که محکومیت دمیرتاش را غیرقانونی اعلام کرد، قول داده که دمیرتاش، رییس سابق حزب دموکراتیک خلقها را که از سال ۲۰۱۶ بهدلیل اتهامات مختلف مرتبط با تروریسم در زندان است، آزاد کند.
در داخل و خارج از ترکیه با توجه به پیامد نتایج انتخابات همه با نگرانی رفتارهای اردوغان و حزب عدالت و توسعه را پیگیری میکنند. مواضع وزیر کشور ترکیه و همچنین استفاده گسترده حزب حاکم از امکانات دولت و نهاد ریاست جمهوری برای برگزاری کمپینهای انتخاباتی و تبلیغات میدانی، این نگرانی را تقویت میکند.
سلیمان سویلو، وزیر کشور ترکیه تاکنون دو بار در سخنرانی رسمی و عمومی ادعا کرده که از دید او، انتخابات آتی ترکیه، صرفا یک رقابت سیاسی و حقوقی نیست و باید آن را در قد و قواره کودتا ارزیابی کرد. سویلو مدعی شده که انتخابات، به سفارش تیم جو بایدن و سران پ.ک.ک در کوهستان قندیل، به دنبال پیروزی قلیچدار اوغلو است و باید با کودتا مقابله کرد. او اعلام کرده که باید بهشکل تک مرحلهای، کار یکسره شود و نام اردوغان بهعنوان نفر پیروز، از صندوق برون آید.
«رجب طیب اردوغان» رهبر حزب «عدالت و توسعه» (AKP)، «کمال قلیچدار اوغلو» رهبر حزب «جمهوریخواه خلق» (CHP)، «محرم اینجه» رهبر حزب «میهن» (MP)و «سینان اوغان» از ائتلاف «آتا» (ATA)، چهار نامزد انتخابات ریاستجمهوری هستند.
اما با عقبنشینی محرم اینجه، یکی از چهار نامزد انتخابات ریاست جمهوری ترکیه، کمال قلیچداراوغلو، کاندیدای سکولار از حزب جمهوریخواه خلق، در نظرسنجیها از رجب طیب اردوغان و دیگر کاندیدای باقیمانده، پیشی گرفته است.
نظرسنجی انجام شده توسط سازمان «کوندا»، حاکی از آن است که ۷/۴۳ درصد از رایدهندگان در انتخابات از اردوغان و ۳/۴۹ درصد از قلیچدار اوغلو حمایت میکنند و این نشان میدهد که اکثریت لازم برای پیروزی در دور اول برای هیچیک از دو کاندیدای اصلی وجود ندارد و انتخابات به دور دوم در ۲۸ ماه مه جاری کشیده خواهد شد.
مدیر کوندا، پس از اعلام این خبر در وب سایت خبری T24 گفت: «احتمال برنده شدن کمال قلیچداراوغلو با کنارهگیری اینجه افزایش یافته است. اگر او ۵۱ درصد آرا را کسب کند، شگفتزده نمیشوم.»