اسراییل علیه سازمان ملل، تاریخی طولانی!

سازمان ملل با وجود ناتوانی، هدف حملۀ بنیامین نتانیاهو است، چرا که نمایندۀ قوانین بین‌المللی است. آژانس‌های آن، از جمله نیروهای حافظ صلح در لبنان مورد حملۀ لفظی و فیزیکی قرار می‌گیرند. حتی امانوئل ماکرون که در مواجهه با قتل عام در نوار غزه بسیار بزدلانه عمل کرد، به دلیل اشاره به نقش این سازمان در ایجاد اسراییل مورد انتقاد قرار گرفت. این حملات روش‌مند علیه سازمان ملل چیز جدیدی نیست.

دولت اسراییل از شروع حملۀ خود به غزه در ۸ اکتبر ۲۰۲۳، کارزاری را برای تحقیر سازمان ملل آغاز کرد. او آن را سازمانی منحط معرفی می‌کند که با محافظت ناحق از دو نهاد «تروریستی» دشمن اسراییل، حماس در غزه و حزب‌الله لبنان، از دست‌یابی به هدف «ریشه‌کن کردن کامل» آنها توسط وی جلوگیری می‌کند. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسراییل، از تریبون مجمع عمومی، در ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۴، سازمان ملل را «گنداب یهودستیزی‌ای که باید خشک شود» خواند. او گفت که اگر این نهاد از عملکرد خود توبه نکند، «چیزی جز یک مضحکۀ نفرت‌انگیز » تلقی نخواهد شد. به دنبال حضور او، سه چهارم حاضران جلسه را ترک کردند.

البته برای به «خود آمدن» نتانیاهو به بیشتر از اینها نیاز است. تهاجم وی علیه همۀ سازمان‌های سازمان ملل متحد، چه نظامی (کلاه آبی‌ها) و چه غیرنظامی (سازمان امدادرسانی و کار سازمان ملل برای پناهندگان فلسطینی در خاورمیانه، UNRWA)  هر روز بیشتر افزایش یافته است. اسراییل هرگونه انتقاد از کشتارش در غزه را «یهودستیزانه» می‌نامد، جنایاتی که همانطور که سازمان‌های بشردوستانه تکرار می‌کنند، بدترین از ابتدای قرن جاری تاکنون است. ۷ اکتبر ۲۰۲۴، همزمان با هدف قرار دادن سه سایت نیروی موقت سازمان ملل در لبنان (یونیفیل)، نخست‌وزیر اسراییل صراحتا لبنانی‌ها را تهدید کرد که اگر تسلیم خواسته‌های او  نشوند، یعنی «محو حزب‌الله»، آنها را دچار همان ویرانی و رنجی خواهد کردکه اهالی غزه قربانی آنند ^(۱). هشت روز بعد، حداقل پنج حملۀ اسراییل علیه نیروی موقت سازمان ملل در لبنان (یونیفیل) صورت گرفت. نهادی که در سال ۱۹۷۸ پس از عملیات نظامی سنگین اسراییل در جنوب لبنان علیه سازمان آزادیبخش فلسطین (ساف) برای نظارت بر رفتار طرفین مخاصمه و حفاظت از جمعیت غیرنظامی ایجاد شد.

مانند همیشه، پس از تکرار چنین رفتاری از سوی اسراییل، سازمان ملل و بسیاری از کشورها از تل‌آویو شدیدا انتقاد کردند. اما ارتش اسراییل به عملیات خود ادامه داد: در ۱۲ اکتبر، دو تانک آن وارد یک پایگاه یونیفل شدند تا بی‌تفاوتی تل‌آویو را نسبت به فشارهای بین‌المللی نشان دهد. UNRWA (سازمان امدادرسانی و کار سازمان ملل برای پناهندگان فلسطینی در خاورمیانه ) اعلام کرد که در غزه، تا ۱۹ اکتبر، حداقل ۱۶۵ عضو «کشته شده در حین انجام وظیفه» در طی یک سال داشته است. چهار روز پس از کشتار سازماندهی شده توسط حماس و دیگر شبه‌نظامیان فلسطینی، در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، دبیر کل سازمان ملل، آنتونیو گوترش پرتغالی، یادآور شد که طبق قوانین بین‌المللی، «مقر سازمان ملل متحد و همۀ بیمارستان‌ها، مدارس و درمانگاه‌ها هرگز نباید هدف قرار گیرند». گویی به تجربه می‌دانست که اقدامات تلافی‌جویانۀ ستاد کل اسراییل چه خواهد بود. از آن زمان، کینه‌توزی اسراییل نسبت به سازمان ملل هرگز متوقف نشده است.

UNRWA در قلب تهاجم اسراییل

وزیر امور خارجۀ اسراییل، آقای اسراییل کاتز، در اول اکتبر گوترش را « شخصیتی نامطلوب » در کشورش اعلام کرد. در سال گذشته در چندین نوبت، اسراییل از UNRWA خواست تا اراضی اشغالی فلسطین را ترک کند و آن را به حفاظت از «تروریست‌ها» متهم کرد. این نهاد تنها سازمانی است که کمک‌های دائمی بشردوستانه، بهداشت و آموزش را در آنچه از اردوگاه‌های آوارگان فلسطینی باقی مانده، در غزه و کرانه باختری، و همچنین در لبنان، سوریه و اردن ارائه می‌کند. ارتش نه تنها مدارس و بیمارستان‌های آن را در نوار غزه بمباران کرده است، بلکه اسراییل مانع از ورود وجوهی می‌شود که برای تأمین مالی آن ضروری است و یک کارزار تهمت و بدنام کردن علیه آن به راه انداخته است.

در ژوئیۀ ۲۰۲۴، پارلمان اسراییل بحثی را در مورد لایحه‌ای آغاز کرد تا UNWRA را یک «سازمان تروریستی» ارزیابی کند. با تصویب این طرح در پایان اکتبر، اسراییل می‌تواند ساختمان‌ها و دارایی‌های آن را تصاحب نماید^(۲). در ۱۰ اکتبر، مقر UNWRA در شرق بیت‌المقدس مصادره شد تا برای اسراییلی‌ها در آن مسکن ایجاد شود.

در عین حال، اسراییل بدون ارائۀ هیچ مدرکی، فعالانه تبلیغات سیاسی را با هدف معرفی کردن UNWRA  همچون «لانۀ تروریست‌ها» آغاز کرد. در ۲۶ ژانویۀ ۲۰۲۴، نتانیاهو نشان داد که ۱۲ کارمند UNWRA در حملۀ حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ نقش داشتند. این اعلام «تصادفا» دقیقاً در روزی انجام گرفت که دیوان بین‌المللی دادگستری (ICJ) تحقیقاتی را دربارۀ «خطر محتمل نسل کشی» در غزه آغاز کرده بود. سپس، اسراییل اولین موفقیت بزرگ خود را در این زمینه به دست آورد: در ۲۱ مارس ۲۰۲۴، کنگرۀ آمریکا به توقف مشارکت در بودجۀ UNRWA  تا مارس ۲۰۲۵ رای داد. رفتاری که در نهایت در سراسر جهان دنبال نشد.

بر اساس گزارش کمیسیون مستقل کولونا^(۳) اتهامات دولت اسراییل منجر به هیچ تصمیم قضایی‌ای نشده است زیرا تل‌آویو هیچ مدرک قانع کننده‌ای برای تأیید آن ارائه نکرده. اما اسراییل به هر حال در یک امر مهم موفقیت حاصل کرد: ایجاد و گسترش شک در مورد این نهاد سازمان ملل.

خطر اپیدمی، موردی مشخص

اما در کمال تعجب همگان، حملات اسراییل برای مدتی متوقف شد. ماجرا ارزش گفتن دارد. در پایان اوت ۲۰۲۴، شروع یک اپیدمی فلج اطفال نوار غزه را تهدید می‌کرد. با توجه به خطر شیوع بیماری از طریق سربازان حاضر در میدان و سپس گسترش به کل جمعیت واکسینه نشدۀ اسراییل – سربازان در مرخصی به خانه‌های خود باز می‌گردند – نقش UNRWA بار دیگر ضروری ارزیابی شد. اسراییلی‌ها با سازمان ملل متحد شروع به مذاکره کردند. یک ماه بعد، ۵۶۰ هزار کودک فلسطینی واکسینه شدند. جاناتان آدلر، روزنامه‌نگار روزانۀ آنلاین Local Call (972+ در نسخۀ بین‌المللی) (۴) توضیح می‌دهد که ارتش اسراییل مجبور به اعتراف شد که بدون تدارکات منحصربه‌فرد  UNRWA «کارزار واکسیناسیون هرگز نمی‌توانست با موفقیت انجام شود.»

دولت اسراییل به این ترتیب دوگانگی رفتار خود را نشان داد. در حالی که اجازه داد ۱.۲ میلیون واکسن از غزه عبور کند تا خطر ابتلا به یک بیماری همه‌گیر را متوقف کند، همچنان ورود سایر داروهای اضطراری، آب و غذای مورد نیاز غزه را محدود کرد. هنگامی که خطر یک بیماری همه‌گیر متوقف شد، کارزار ضد UNRWA از سر گرفته شد. نیر برکات، معاون شهردار اورشلیم، تظاهراتی را در مقابل مقر UNRWA  سازماندهی کرد و خواستار آن شد که مقر آن به امان، پایتخت اردن منتقل شود. در پایان این ماه، رای‌گیری در مورد دو لایحه در پارلمان برنامه‌ریزی شده است: یکی با هدف قطع ارتباط مقامات دولتی اسراییل با UNRWA و دیگری در مورد ممنوعیت فعالیت این سازمان در سرزمین‌های فلسطینی. در این میان، اسراییل همچنان به مسدود کردن حساب‌های این سازمان در بانک‌های اسراییل و عدم ویزای ورود پرسنل جدید آن ادامه می‌دهد.

در نتیجه: از ۸ اکتبر ۲۰۲۳ تا ۱۰ اکتبر ۲۰۲۴، ساختمان‌های UNRWA در غزه – مدارس، بیمارستان‌ها، خانه‌ها، دفاتر – ۴۶۰ بار مورد حمله اسراییل قرار گرفتند. بیش از یک حمله در روز. در طی این حملات، ۲۲۶ نفر از کارمندان UNRWA و ۵۶۳ نفر از غیرنظامیانی حاضر در آنجا، جان خود را از دست دادند. همانطور که جاناتان آدلر می‌نویسد، « تدارک قوانینی با هدف عدم حضور UNRWA در سرزمین‌های اشغالی فلسطین تنها بخش قانونی در حملۀ نظامی کنونی است»^(۵). با این حال، ارتش اسراییل عملگرا نیز هست. آدلر توضیح می‌دهد که برخی از مقامات عالی‌رتبه نگران این قوانین هستند. استدلال آنها این است که : «اگر UNRWA غزه را ترک کند، شیوع بالقوۀ یک بیماری همه‌گیر جدید می‌تواند مانع از ادامۀ شکار حماس توسط ارتش اسراییل در آنجا شود.»

از برنادوت تا دفتر امور بشردوستانۀ سازمان ملل متحد (OCHA)

اگرچه خصومت اسراییل با سازمان ملل و مشروعیت آن امروز به اوج جدیدی رسیده است، اما عداوت تل‌آویو با هر گونه انتقاد خارجی از سیاست‌های آن، به ویژه در زمان جنگ، قدمتی طولانی و تقریباً به ریشه‌های ایجاد آن بازمی‌گردد. فهرست طولانی خواهد بود و ما فقط چند نمونه را یادآوری می‌کنیم. در ۱۷ سپتامبر ۱۹۴۸، چهار ماه پس از ایجاد کشور اسراییل، کنت فولکه برنادوت سوئدی، میانجی سازمان ملل متحد از مه ۱۹۴۸، با آغاز اولین جنگ اسراییل و اعراب، در اورشلیم ترور شد. برنادوت می‌خواست جاه‌طلبی‌های اسراییل را با «طرح صلحی» که اسراییل آن را رد می‌کرد، محدود کند. او توسط چهار مردی که یونیفورم نظامی پوشیده بودند، اما متعلق به گروه استرن، یک جنبش افراطی ناسیونالیست بودند، به ضرب گلوله کشته شد. همانطور که ژان پیر فیلیو یادآوری می‌کند، این گروه مسلح اکنون جایگاه برجسته‌ای در موزه ارتش اسراییل دارد.^(۶)

نزدیک‌تر به ما، در سال ۱۹۹۶، نیروی هوایی اسراییل در طی عملیاتی علیه حزب‌الله، یک اردوگاه حافظان صلح را در شهر قانا که مردم در آن پناه گرفته بودند، بمباران کرد: ۱۰۶ غیرنظامی کشته شدند. در طول ۴۶ سال، از بین همۀ سازمان‌های سازمان ملل متحد، یونیفیل بیشترین تلفات را متحمل شده است: ۳۳۷ نفر از اعضای آن، اغلب در جریان حملات اسراییل کشته شده اند. سازمان دیگری که سال‌هاست از سوی تل‌آویو تحت محدودیت‌های دائمی قرار دارد، دفتر امور بشردوستانۀ سازمان ملل متحد (OCHA) است، تنها آژانس بی‌طرفی که اعمال غیرقانونی ای را ثبت می‌کند (جنایت، اخراج، اشغال، تخریب و غیره) که در سرزمین‌های اشغالی فلسطین انجام می‌شود.

زمانی که امانوئل ماکرون، رییس‌جمهور فرانسه، با اشاره به قطعنامۀ ۱۸۱، که در ۲۹ نوامبر ۱۹۴۷ وجود دو کشور «یهودی» و «عربی» را در فلسطین به رسمیت شناخت، یادآوری می‌کند که «آقای نتانیاهو نباید فراموش کند که کشورش با تصمیم سازمان ملل ایجاد شده است»، رییس دولت اسراییل او را مورد سرزنش قرار می‌دهد: «این قطعنامۀ سازمان ملل نبود که دولت اسراییل را تأسیس کرد، بلکه پیروزی ای بود که در جنگ استقلال ۱۹۴۸ علیه فلسطینیان و کشورهای عربی به دست آمد». در یک کلام اسراییل هیچ دینی به سازمان ملل ندارد.

بازگشت نو محافظه کاری

این رد سازمان ملل با یک گفتمان تکراری همراه است. در زبان عبری، سازمان ملل(ONU)، « Oum» تلفظ می‌شود. بنیان‌گذار دولت اسراییل، دیوید بن گوریون، با تمسخر گفته بود: «اوم، اشموم» که می‌تواند «سازمان ملل متحد، ما اهمیتی نمی‌دهیم» ترجمه شود. نگرشی که در چارچوب یک بینش سیاسی قرار دارد. درست مانند ایالات متحده، که در آن سازمان ملل توسط بخشی از بدنام‌ترین طبقۀ سیاسی، به ویژه ناسیونالیست‌ها مورد تحقیر قرار می‌گیرد. این‌ها معتقدند که هیچ نهاد بین‌المللی نمی‌تواند به کشورشان قانونی را تحمیل کند که بر خلاف سیاست انتخاب شده توسط آن باشد، قانونی با حوزه‌ای جهانی که فقط سازمان ملل می‌تواند آن را تصویب کند. اسراییل قصد دارد از پذیرش چنین قوانینی اجتناب کند، و این تقریبا یک نظریۀ دولتی است، حتی اگر رسما اعلام نمی‌شود.

در سال ۲۰۰۴، با کارمی گیلون، رییس سابق شین بت، سرویس اطلاعاتی داخلی، مصاحبه کردم. ماجرای ابوغریب^(۷) چندی پیش در عراق رخ داده بود. اولین سئوال من این بود: «در مبارزه با دشمنانی که از تروریسم استفاده می‌کنند، آیا باید به قوانین بین‌المللی بشردوستانه احترام بگذاریم یا می‌توانیم از آن عدول ‌کنیم؟» پاسخ او واضح بود: «من متخصص حقوق بین‌الملل نیستم. من فقط می‌توانم بر اساس قوانین اسراییل اظهار نظر کنم». ^(۸) به دیگر سخن، رییس سرویس اطلاعاتی هیچ اهمیتی برای حقوق بین‌الملل قائل نیست و آن را به وضوح می‌گوید. این نگرش مختص او نیست. این مظهر فلسفه‌ای است که مقامات اسراییلی همیشه آن را دنبال کرده‌اند: توجیه امتناع از تسلیم شدن به قوانین بین‌المللی به هزاران روش ممکن. دور زدن آن به نام حاکمیت و استقلال، فلسفه‌ای است که امروزه بسیاری از رژیم‌ها قصد تحمیل آن را دارند.

در این زمینه اسراییل پیشگام بوده است. مورد مشخص آن در رابطه با «جنگ پیشگیرانه» است. رد این مفهوم توسط کنوانسیون‌های ژنو در مورد «قانون جنگ و استفاده از سلاح برای حل و فصل منازعات» در اساسنامۀ سازمان ملل ثبت شده است. به عنوان مثال، ژنرال دوگل در سال ۱۹۶۷ به نام آن بود که اساساً اعلام کرد: در مناقشه بین اسراییل و مصر بر سر مسدود کردن دسترسی کشتی‌های اسراییلی به دریای سرخ، اولین کسی که آتش بگشاید، قوانین جنگ را زیر پا می‌گذارد. و در نتیجه از حمایت فرانسه بهره‌ای نخواهد برد. از سال ۱۹۴۹، این ممنوعیت آغاز جنگ یا عملیات مسلحانۀ «پیشگیرانه» عملاً در موارد متعددی توسط قدرت‌های بزرگ و کوچک نادیده گرفته شده است.

اما ویژگی اسراییل این است که تقریباً از بدو تولد خود، دائماً ممنوعیت حق جنگ پیشگیرانه را به چالش کشیده است. از آغاز دهۀ ۱۹۵۰، وقتی حزب کارگر در قدرت بود، یک ژنرال اسراییلی به نام یگال آلون، رهبر مبارزترین هواداران این حزب، از «جنگ پیشگیرانه» دفاع کرد. پیش از آن، استراتژی ارتش بر اساس مفهومی‌«دفاعی-تهاجمی» (الویت دفاع بر حمله) قرار داشت. به دنبال اصطلاحات نظامی اسراییل، از سال ۱۹۵۳، این مفهوم به «تهاجمی-دفاعی» تبدیل شد. اورن باراک، محقق اسراییلی، در سال ۲۰۱۳ نوشت این استراتژی

«تا امروز تا حد زیادی ادامه دارد».^(۹) اسراییل «طی دهه‌ها، عملاً به سیاست خارجی‌ای اتکا داشت که از فرضیۀ انجام حملات پیشگیرانه و جنگ علیه همسایگانش در صورت تهدیدهای وجودی حتی قبل از تحقق آن، دفاع می‌کرد.»

او می‌افزاید که این سیاست به «امری عادی» تبدیل شده است. تل‌آویو همواره خطر «تهدید وجودی» را در همۀ موارد مطرح می‌کند.

در سال ۱۹۸۲، زمانی که ارتش اسراییل برای بیرون راندن نیروهای ساف و تغییر دولت این کشور به لبنان حمله کرد، مناخیم بگین، نخست‌وزیر وقت، گفت که او این جنگ را به راه انداخته است، زیرا نمی‌خواهد «یک اردوگاه مرگ تربلینکا جدید بوجود آید». به همین ترتیب، یک روز پس از حملۀ حماس، در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، بنیامین نتانیاهو به «بزرگترین جنایت علیه یهودیان از زمان هولوکوست» اشاره کرد. ارجاع به «تهدید وجودی» این امکان را فراهم می‌کند که همۀ اعتراض‌های سازمان ملل، همانطور که دیدیم، «یهودستیزانه» توصیف شود.

این مشروعیت مجدد «جنگ پیشگیرانه» با شکوه تمام توسط مشاور امنیتی آمریکا، کاندولیزا رایس، در سند سالانۀ «استراتژی ملی» در سپتامبر ۲۰۰۲ ثبت شد. امروز عملکرد اسراییل با پیروی از همین مسیر، تمایل خود را برای رعایت نکردن هیچ‌یک از هنجارهای قانون جنگ، بسیار بیشتر از بیست سال پیش آمریکایی‌ها در عراق، نشان می‌دهد. امری کمتر شناخته شده آن‌ است که نتانیاهو، در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰، یکی از ایدئولوگ‌های اصلی ظهور نومحافظه کاری در ایالات متحده بود.

۱- Lire Vincent Lemire : « Le jusqu’au-boutisme en ligne de mire », Libération, 9 octobre 2024.

۲- « Lourdes menaces d’Israël sur UNRWA et l’aide aux Palestiniens », unric.org, 10 octobre 2024.

۳- « Independant review of mechanism and procedure to ensure adherence by UNRWA to humanitarian principle of neutrality », ONU, 20 avril 2024.

۴- Jonathan Adler : « Israel paradoxical crusade against UNRWA », Local Call, 10 octobre 2024.

۵- op.cit

۶- Jean-Pierre Filiu : « L’assassinat par Israël du médiateur de l’ONU en Palestine », Le Monde, 14 octobre 2018

۷- Du nom de la prison où l’armée américaine et la CIA torturaient des prisonniers durant la guerre d’Irak en 2003-2004

۸- Sylvain Cypel : « Carmi Gilon : La notion de pression modérée est sérieuse, pas hypocrite », Le Monde, 29 juin 2004.

۹- Oren Barak, avec Amiram Oren et Assaf Shapira : « ’How The Mouse Got His Roar’ : The Shift to an ’Offensive-Defensive’ Military Strategy in Israel in 1953 and its Implications ». The International History Review (35-2) : 356-376, avril 2013. https://www.researchgate.net/publication/271941837

سیلون سیپل  (عضو سردبیری لوموند دیپلماتیک )

چاپ متن