اومانیته، خبرنگاران پیر باربانسی و لینا سانکاری (۱) فرستادگان ویژه به لبنان
مرگ حسن نصرالله برای برخی از احزاب سیاسی که دیدگاه منطقه‌ای یکسانی با آمریکا و اسرائیل دارند یک روزنه مملو از فرصت‌ها را باز می‌کند. مخالفین این دیدگاه و حزب‌الله حتی اگر تضعیف (هم) شده باشند، فعالینی را تشکیل می‌دهند که نمیشود آنها را دور زد.
پس از ترور حسن نصرالله توسط تل آویو، برخی از احزاب لبنانی فرصتی برای تضعیف جنبش شیعی می‌بینند که علیرغم همه چیز همچنان یکی از بازیگران اصلی درگیری است.
بـنیامـین نـتانـیاهـو بـا تـرور حـسن نـصرالله، دبـیرکـل حـزب الله در ۲۷ سـپتامـبر، فـکر کـرد کـه بـه جـنبش شـیعیـی خـاتـمه داده و بـه پـیروزی سـریـعی دسـت یـافـته اسـت. امـا چـنین نیسـت.
بـمباران هـای لـبنان مـتوقـف نـگردیـده انـد و حـتی بـا شـدت بیشـتری هـم ادامـه دارنـد. اگـر نـیروی هـوایـی اسـرائـیل مـنطقه جـنوب لـبنان را تـمامـا هـدف قـرار مـیدهـد، بـه شـمال هـم کـه در انـجا بـیش از یـک مـیلیون آواره پـناه بـرده انـد نـیز حـمله مـی کـند. بـیروت نـیز مـورد حـمله وحـشیانـه ای قـرار گـرفـته اسـت. دره بـقاع هـم در امـان نـمانـده اسـت. مـناطـق مـسیحی‌نـشین کـه فـکر مـی‌کـردنـد در امـنیت زنـدگـی مـی کـنند، نـیز مـصون نـمانـده انـد.
نخسـت وزیــر اســرائــیل بــه بــهانــه ریــشه کــردن هــرگــونــه حــضور حــزب الله بــه هــمان رفــتاری دســت مــی زنــد کــه بــا غــیرنــظامــیان در غــزه کــرده اســت. او مــی‌کــوشــد تــا در اجــماع مــردم شــکاف ایــجاد کــند و اقــشار مــختلف مــردم را در مــقابــل یــکدیــگر قــرار دهــد. شــیعیان بــه ویــژه مــورد هــدف هســتند. ارتــش اســرائــیل در رویــارویــی خــود بــا حــزب الله در جــنوب لــبنان بــا مــشکلات روبـــرو گـــردیـــده اســـت و قـــادر بـــه پیشـــروی نیســـت. ایـــن خـــود نـــشان مـــی دهـــد کـــه مـــبارزان حـــزب الله هـــنوز فـــعال هســـتند و هـمچنان از یـک مـرکـز(فـرمـانـدهـی)نـیز بـرخـوردار مـی بـاشـند.
حـوصـام مـطار (۲)، یـک پـژو هـشگر، بـه اومـانـیته چـنین مـی گـویـد: “سـازمـان (تـشکیلات) حـزب‌الله بـسیار پـیچیده‌تـر از آن اسـت کـه مـا فـکر مـیکـنیم و ایـران هـم در یـک پـیام حـمایـت روشـن خـود را بـه متحـد لـبنانـی فـرسـتاده اسـت”.
“حـزب الله بـه اسـرائـیل و آمـریـکا نـشان مـی دهـد کـه جـنگ طـولانـی خـواهـد بـود و بـرای آن آمـاده اسـت. رویـارویـی اکـنون در سـطح مـنطقه و بـه ویـژه بـا شـبه نـظامـیان شـیعه در عـراق و حـوثـی هـا در یـمن، کـه دیـدگـاه حـزب الله را تـقویـت مـی‌کـنند، جـاری اسـت”.
عـمر نـشابـه (۳)، اسـتاد حـقوق بـین المـلل دانـشگاه آمـریـکایـی بـیروت (۴)، در یــک مــلاقــات حــرف‌هــایــش را بــه صــراحــت ایــنگونــه بــیان مــیکند: “نــتانــیاهــو فــکر مــی کــرد کــه بــا یــک حــمله رعــدآســا و کشـتن نـصرالله، حـزب‌الله فـرومـی‌پـاشـد و شـبه نـظامـیان بـه خـیابـان ریـخته و بـه کشـتار یـکدیـگر مـی پـردازنـد. ایـن تـو هـم در سابق هم باعث خون ریزی های زیادی شده است”.
محیط جنگی مخرب
در هــر حــال، ضــربــات وارده بــه حــزبالله بــرای بــرخــی از احــزاب ســیاســی کــه یــک دیــدگــاه آمــریــکایــی-اســرائــیلی بــرای آیــنده مــنطقه دارنــد، روزنــه گــشا مــی بــاشــد. ایــن نــبرد تــازگــی نــدارد و حــداقــل بــه پــایــان جــنگ داخــلی در اکــتبر ۱۹۹۰ بــرمــی گــردد. ایــن نــبرد بــه ویــژه بــه ایــن خــاطــر کــه رئــیس جــمهور مــنتخب بــایــد مــسیحی مــارونــی بــاشــد، شــدت یــافــته اســت. در یــک مــحیط جـنگی مخـرب کـه در آن قـانـون بـین المـلل دیـگر مـفهوم خـود را از دسـت داده اسـت و هـر کـسی ریـش‌بـزی دیـگری را مـتقابـلا بـه گـروگـان گـرفـته اسـت، مـسائـل هـمه بـه هـم گـره خـورده‌انـد.
ولـید جـنبلاط (۵)، رهـبر دروزی حـزب سـوسـیالیسـت مـترقـی (۶)، در مـلاقـات حـضوری بـا اومـانـیته کـه در اقـامـتگاهـش در کـلمانـسو صـورت گـرفـت، ایـن بـرآورد تـلخ و نـاگـوار را کـرد: “سـازمـان ملل دیگر به پایان رسیده است”! او در عین حال افزود : “هیچ چیزی قادر نیست که نتانیاهو را متوقف کند”.
مسئله قطعنامه ۱۷۰۱
ایـــن تـــعجب آور(پـــارادوکـــسال) اســـت کـــه ارتـــش اســـرائـــیل نـــیروهـــای حـــافـــظ صـــلح ســـازمـــان مـــلل متحـــد (کـــلاه ابـــی هـــا) کـــه در چــارچــوب نــیروهــای مــوقــت فــینول، (۷) گــرداوری شــده انــد، را بــدون انــکه تــحت هــیچ گــونــه مــجازاتــی قــرار گــیرد، هــدف قــرار مـیدهـد. چـگونـگی اجـرای قـطعنامـه ۱۷۰۱ سـازمـان مـلل کـه در سـال ۲۰۰۶ بـه جـنگ مـیان حـزب الله و اسـرائـیل پـایـان بـخشید، هـــمچنان بـــه عـــنوان یـــک نـــکته گـــرهـــی و عـــامـــل بـــازدارنـــده مـــیان احـــزاب لـــبنانـــی عـــمل مـــیکند. ایـــن قـــطعنامـــه مـــبتنی بـــر تـــوقـــف خـصومـت هـا بـین طـرفـین اسـت و تـصریـح مـی کـند کـه تـنها ارتـش لـبنان و کـلاه آبـی هـا بـایـد در جـنوب لـبنان در هـم مـرزی بـا اسـرائـیل مسـتقر گـردنـد. فـرانـسه و ایـالات متحـده هـم اکـنون مـی کـوشـند تـا یـک قـطعنامـه مشـتقه را تـهیه کـنند (۱۷۰۱+) کـه شــامــل مــفاد (جــدیــدی)، بــه ویــژه مــمنوعــیت حــزب الله بــرای واردات تســلیحات، مــی بــاشــد. امــا بــرعــکس هــیچ مــفادی شــامــل اســرائــیل نــمی گــردد. حــوصــام مــطار (۲) مــی گــویــد: “ایــران و حــزب الله تــا زمــانــی کــه اســرائــیل بــه قــطعنامــه ۱۷۰۱ احــترام بــگذارد، بــا آن مــشکلی نــدارنــد”. امــا بــرخــورد انــها بــا (۱۷۰۱+) مــسئله دیــگری اســت. پــاریــس و واشــنگتن امــیدوارنــد کــه ایــن قـطعنامـه جـدیـد بـه مـعنای پـایـان حـزب الله بـه عـنوان یـک (نـیروی) مـقاومـت بـاشـد و امـکان ایـجاد یـک دولـت نـزدیـک بـه غـرب در (لبنان) را بدهد”.
زور آزمایی سیاسی
در حــال حــاضــر، رئــیس پــارلمــان (کــه شــیعه اســت) و رئــیس امــل، نــبیه بــری (۸) کــه یــک عــنصر لایــتغیر مــیباشــد، بــا هــر گــونــه اصـلاح قـطعنامـه ۱۷۰۱ مـخالـف هسـتند. در مـقابـل، سـمیر جـعجع (۹) رئـیس نـیروهـای لـبنانـی، انـتخاب رئـیس جـمهور را مـلزم بـه اجـرای قـطعنامـه هـای ۱۷۰۱ و ۱۵۵۹(در مـورد خـلع سـلاح حـزب الله) مـی کـند و طـرفـدار دولـتی تـوانـا، عـادل و بـی طـرف در مـقابـله بـا سـیاسـت هـای جـناح هـا (بـلوک هـا) مـیباشـد. ایـن (بـه‌اصـطلاح) بـی طـرفـی لـبنان کـه از اواخـر دهـه ۱۹۷۰ مـرتـبا از جــانــب اســرائــیل مــورد مــجادلــه قــرار مــی گــیرد، و دبــیر کــل حــزب کــمونیســت لــبنان، حــنا غــریــب (۱۰) هــم آنــرا مــحکوم مــی‌نـمایـد، مـوجـب بـر انـگیختن سـوء ظـن مـی بـاشـد. یـک زور آزمـایـی واقـعی در جـریـان اسـت. ارتـش لـبنان یـک پـوسـته خـالیسـت کـه آمـــریـــکا بـــه عـــنوان تـــامـــین کـــننده اصـــلی، آنـــرا اگـــاهـــانـــه بـــه تســـلیحات لازم مجهـــز نـــمی کـــند. کـــسانـــی کـــه بـــر اجـــرای قـــطعنامـــه ۱۵۵۹ ، کـه در سـال ۲۰۰۴ بـه تـصویـب رسـید، پـا فـشاری مـی کـنند، در واقـع بـه دنـبال پـایـان دادن بـه هـرگـونـه امـکان مـقاومـت مسلحانه در برابر اسرائیل هستند.
از ۲۳ سپتامبر تاکنون ۱۴۸۹ نفر کشته شده اند
لــبنانــی‌هــا کــه فــعلًا زیــر بــمباران هــای اســرائــیل قــرار دارنــد، طــالــب ان نیســتند.
ولــید جــنبلاط (۵) بــه طــعنه بــه مــا گــفت: “در چـنین شـرایـطی و در حـالـی کـه ارتـش اسـرائـیل در خـاک مـا حـضور دارد، آیـا مـا (بـایـد) بـه حـزب الله بـگویـیم آقـایـان،سلاح هــایــتان را تســلیم کــنید؟”. در عــین حــال ایــن مــانــع ان نــمی شــود کــه او از ایــن مــوضــوع کــه “ایــران لــبنان را بــه ســکوی جــنگ تبدیل کرده است”، اظهار تاسف ننماید.
حسن عیسی (۱۱) ، یک قهرمان ساده در بیروت: “ما به اندازه کافی دارو برای تأمین همه نیازهایمان نداریم”.
بـا ایـن حـال، مـذاکـرات در بـیروت بـه دلـیل وضـعیت نـظامـی بـه حـالـت تـعلیق درآمـده اسـت. حـوصـام مـطار (۲) ایـن چـنین اشـاره مـی کـند کـه در اغـاز شـروع حـمله زمـینی اسـرائـیل امـیدوار بـود کـه بـتوانـد تـا رودخـانـه لـیتانـی (۱۲) پـیش روی کـند. سـربـازان اسـرائـیلی فـکر مـی کـردنـد کـه کـار آسـان خـواهـد بـود. امـا اکـنون آنـها تـنها از پیشـروی بـیش از ۳ کـیلو مـتر در خـاک لـبنان صـحبت مـی کـنند. اسـرائـیل نـمی خـواهـد تـا چهـره پـیروزمـندانـه کـسی کـه نـصرالله را کشـت و بـه حـزب الله ضـربـه وارد اورد را از دسـت بـدهـد. امـا حـزب الله هـنوز تـمام نـیروهـای خـود را وارد عـمل نـکرده اسـت.
مـسئله بـاقـی مـانـده طـبیعتا ابـعاد مـنطقه‌ای ان مـــیباشـــد. اســـرائـــیل اعـــلام کـــرد کـــه بـــه ایـــران حـــمله خـــواهـــد کـــرد. کـــسی از مـــیزان و زمـــان، انـــجام ان خـــبر نـــدارد. امـــا عـواقـب آن مـی تـوانـد وحشـتناک بـاشـد. بـه ویـژه انـکه بـنا بـر گـفته حـوصـام مـطار (۲)، “هـدف بـخشی از اسـتراتـژی ایـران، وارد کـــردن فـــشار بـــه ایـــالات متحـــده مـــی بـــاشـــد تـــا مـــسئولـــیتش را بـــه عهـــده بـــگیرد و بـــا پـــنهان کـــردن خـــود در پشـــت ســـر نـــتانـــیاهـــو مــسئولــیت را تــنها بــه گــردن او بــیانــدازد”.
لــبنان بــار دیــگر در یــک بحــران انــسانــی و ســیاســی فــرو رفــته اســت. بــیش از یــک میلیون نفر از ساکنان آن آواره هستند و از ۲۳ سپتامبر تا کنون حداقل ۱۴۸۹ نفر کشته شده‌اند.
۲۲ اکتبر ۲۰۲۴
توضیحات:
Pierre Barbancye et Liba Sankar .1
Houssam Matar .2
Omar Nashabe .3 AUB: American University of Beirut .4
Walid Joumblatt .5
PSP: Parti Socialiste Progressiste .6
Finul .7
Nabih Berri .8
Samir Geagea .9
Hanna Gharib .10
Hassan Issa .11
Litani .12
