منقدین ادبی خانم ادیث وارتان (۱۹۳۷ – ۱۸۶۲)، رمان نویس اجتماعی قرن ۱۹ در آمریکا، را شاگرد هنری جیمس می دانند. در جواب پرسش فروید که “زنان چه می خواهند؟”، وارتان گفته بود “هر چیزی را که مردان بتوانند تقدیم کنند و هدیه نمایند”.
وی می گفت که غیر از مرگ، زندگی غم انگیزترین پدیده جهان است. او در آثارش به شرح و توصیف جامعه شهر نیویورک آمریکا در پایان قرن ۱۹ و آغاز قرن ۲۰ پرداخت و تصویری مایوسانه و بدبینانه از زندگی طبقه بوروای رو به زوال داد.
خانم وارتان خود از خانواده ای مرفه برخاسته بود. او در آثارش مدعی است که فرد تحت تاثیر محیط اجتماعی اطرافش است، و گاهی حتی قربانی شرایط زندگی می شود و شانسی ندارد که سکان سرنوشت خود را بدست گیرد. سئوال دیگر او در رمان، اینست که قهرمان داستان در شرایط مختلف زندگی چگونه عمل می کند.
او با توجه به طبقه اشراف آنزمان شهر نیویورک، تضاد میان جهان مدرن و جهان سنتی را نشان داد و از زوال طبقه اشراف سخن گفت. وارتان می نویسد که تمدن و فرهنگ عصر ویکتوریایی، زنجیر پای آزادی و شکوفایی فرد شده اند. او از جامعه ای می گوید که در آن ارزش های انسانی دچار قانون سود و بازار و کالا در سرمایه داری هستند.
در رمان اجتماعی، اختلاف او با هنری جیمس اینست که می گوید انسان اسیر ساختارهای اقتصادی و اجتماعی است. وی با دیدی ناتورالیستی و بدبینانه؛ و لی فنی رئالیستی، به شرح زندگی قهرمان داستان می پردازد. او بجای یک هنری جیمس ادبی زنانه، خود را به پروست نزدیک می دید. در رئالیسم اروتیک او جنبه هایی از تمایل به طنز دیده می شود. ادیث وارتان نگاهی تیزهوشانه به آفرینش ارزشهای نو داشت.
وی بیش از نیمی از عمر خود را در فرانسه گذراند چون بقول خودش از بدبینی جامعه آمریکا فرار کرده بود. گروهی از منقدین ادبی او را نویسنده توصیف تابوهای اخلاقی و وارث سبک ادبی بالزاک، ویلیام تاکاری، و ژان آوستن می دانند. خانم وارتان آنزمان خود را با تئوریهای اجتماعی و علمی مانند داروینیسم و سوسیال داروینیسم مشغول نمود. گروه دیگری از مورخین ادبی، او را نویسنده ای سنت گرا و با عقاید سنتی معرفی نمودند.
ادیث وارتان خالق بیش از ۲۰ رمان و نوول و ۸۰ داستان کوتاه و چند اثر پیرامون تئوری ادبی و معماری است. در رمان ” خانه لذت ” وی نشان می دهد که در جامعه طبقاتی سرمایه داری، انسانهای صادق دچار بیگانگی و سرخورده گی روانی می شوند و گاهی حتی دست به خودکشی می زنند. در رمان ” سفر سورتمه ای “، او سرانجام دست از توصیف محیط های بورژوایی برداشت و سراغ توصیف انتقام و صعفهای انسان رفت.
از جمله دیگر آثار وی – عشق آمریکایی، در بهشت آدم گریه نمیکند، نخستین ۱۰۰۰۰ نفر، داستان مثلثی آقای فروم، تابش گریزان کره ماه، و موج سرد سعادت، هستند. مجموعه داستان های کوتاه ۲ جلدی او در سال ۱۹۶۸ منتشر شد. هارولد بلوم، منقد معروف آمریکایی، مدعی شد که او یک نویسنده ی چوخ بختیار و راسیست ضد یهود است. ادیث وارتان در رمان “خانه لذت” با ترکیب دو مکتب ادبی رئالیسم و ناتورالیسم، به نوگرایی ادبی رمان رئالیستی پرداخت.
