یک ربع قرن پیش، در تابستان ۱۳۶۷، هزاران زندانی سیاسی ایرانی که پیشتر محاکمه شده بودند و حکم های زندان خود را می گذراندند، دوباره در دادگاه های نمایشی مورد محاکمه قرار گرفتند و اعدام شدند.
دولتمردان و مسئولان ایرانی، که بعضا در آن زمان نیز بر مصدر قدرت بودند، تاکنون از پذیرش ارتکاب این جنایت عظیم و هولناک ـ که به نظر فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر و جامعه دفاع از حقوق بشر در ایران باید به عنوان اعدام های فراقضایی و خودسرانه و جنایت علیه بشریت توصیف شوند ـ سر باز زده اند. در گزارشی که امروز منتشر شد، «پس از ۲۵ سال، هنوز اثری از عدالت نیست: مرتکبان اعدام های ۱۳۶۷ هنوز هم از مجازات معاف هستند»، فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر و جامعه دفاع از حقوق بشر در ایران این اعدام ها را به عنوان اعدام های فراقضایی و خودسرانه و جنایت علیه بشریت توصیف کرده اند. گستره این جنایت ها هنوز روشن نیست، اما مسلم است که ظرف چند ماه، چندین هزار زندانی سیاسی اعدام شدند. منابع ایرانی تاکنون موفق شده اند نام و مشخصات حداقل ۴۶۷۲ قربانی کشتار را گردآوری کنند.
عبدالکریم لاهیجی، رییس فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر، گفت: «کشتار عظیم فراقضایی زندانیان سیاسی در زندان های ایران در تابستان ۱۳۶۷ بدون تردید جنایت علیه بشریت به شمار می رود. گستره اعدام ها، وجه مشترک آنها و محاکمه ها و همگرایی شهادت ها ثابت می کنند که این کشتار گسترده و نظام ـ مند بوده است. به علاوه، تردیدی نیست که قربانیان به خاطر عقاید سیاسی و دینی یا غیردینی خود مورد آزار و ستم قرار گرفته اند.»
دولتمردان ایران پیوسته از انجام تحقیقات در باره این جنایت ها و اجرای عدالت در باره مرتکبان آنها سر باز زده اند. به علاوه، آنها پیوسته اعضای خانواده های قربانیان را از حق آگاهی از محل دفن عزیزانشان محروم کرده اند. خانواده های قربانیان که هر سال در اوایل شهریورمی کوشند بر مزار احتمالی زندانیان اعدام شده حاضر شوند، مرتب به وسیله سازمان های امنیتی و اطلاعاتی احضار می شوند و مورد تهدید قرار می گیرند.
امسال، بیست و پنجمین سالگشت کشتار، نیز استثنا نبوده است. در روز ۱۰ شهریور، نیروهای امنیتی خانواده ها و خویشان اعدام شدگان را از ورود به گورستان خاوران بازداشتند. خانم منصوره بهکیش، که شش عضو خانواده اش را در اعدام های اوایل دهه ۱۳۶۰ و سال ۱۳۶۷ از دست داده است، در بیانیه ای که در روز ۱۲ شهریور منتشر کرد نوشت که او و مادر ۹۰ ساله اش قصد داشتند در روز ۱۴ شهریور مراسمی برگزار کنند، اما مسئولان وزارت اطلاعات او را در روز ۶ شهریور احضار کرده و هشدار داده اند که مراسم را اجرا نکند. در دی ماه ۱۳۸۷، بولدوزرها بعضی از علامت های روی گورها را که خانواده های اعدام شدگان در خاوران نشانه گذاری کرده بودند از بین بردند.
عبدالکریم لاهیجی افزود: «دولتمردان ایران باید محل جنازه های قربانیان را مشخص و شناسایی کنند و جنازه ها را به خانواده هایشان بازگردانند. آنها باید به آزار و پیگرد مادران خاوران و مادران پارک لاله و حامیان آنها و نیز دیگر اعضای خانواده های قربانیان پایان دهند. ما خواهان آزادی فوری حامیان آنها هسیتم، از جمله خانم حکیمه شکری، آقای محمد ابراهیمی و دیگر اعضای خانواده های قربانیان که در حبس خودسرانه هستند. دولتمردان باید به آزار دیگر حامیان و اعضای خانواده قربانیان خاتمه دهند.»
فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر و جامعه دفاع از حقوق بشر در ایران در نامه ای مشترک از گزارشگر ویژه سازمان ملل برای وضعیت حقوق بشر در ایران و نیز دیگر کارشناسان مربوطه سازمان ملل درخواست کردند در گزارش های آتی خود مشاهدات و توصیه های مشخصی را در باره اعدام های دسته جمعی ۱۳۶۷ و آزار ادامه دار خانواده های قربانیان بگنجانند.
دولتمردان ایران باید از کارشناسان مربوطه سازمان ملل برای دیدار از ایران دعوت کنند و آزادی کامل تماس آنها را با خانواده های قربانیان و زندانیان سیاسی پیشین و نیز دیدار از گورستان خاوران و دیگر محل های دفن زندانیان اعدام شده را فراهم کنند.
تماس مطبوعاتی:
فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر: press@fidh.org
جامعه دفاع از حقوق بشر در ایران: lddhi@fidh.org
