برگردان به فارسی: گودرز اقتداری
به نقل از الجزیره[i]– ۴ ژوئن ۲۰۲۴
رامی خوری
روز جمعه ۳۱ ماه مه، جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا، پیشنهاد خود برای آتش بس در جنگ غزه را تشریح کرد. این طرح شامل سه مرحله است که در آن اسرائیل و حماس در مورد تبادل اسرا، توقف دائمی درگیری‌ها و بازسازی خانه‌ها و تأسیسات عمومی در غزه مذاکره خواهند کرد.
وی از اسرائیل و حماس خواست فوراً این توافق را بپذیرند و به سرعت به سمت حل کامل مناقشه حرکت کنند. او اکنون به دنبال آتش بس بلندمدت فوری است و نام و شهرت خود را با دستیابی به آن پیوند می زند.
از این پیشنهاد چه میتوان برداشت کرد؟ برای شروع، بایدن این پیشنهاد را به عنوان یک پیشنهاد اسرائیل به حماس توصیف کرد، اما ممکن است این پیشنهاد یک ابتکار آمریکایی باشد که اعتباری هم به اسرائیل می دهد، یا حتی یک پیشنهاد بازسازی شده حماس از ماه ها پیش که بر آن لباس آمریکایی پوشیده اند تا آن را برای جنگ طلبان در آمریکا و اسراییل خوشایند کند.
این طرح جذاب است زیرا شامل تمام محرک های اصلی آغاز درگیری و همچنین حل نسبی آن می شود: پایان جنگ، آزادی همه بازداشت شدگان، اخراج اسرائیل از غزه، حذف انگیزه اصلی حماس برای حمله به اسرائیل، و بازسازی نوار غزه.
حماس تقریبا بلافاصله پاسخ داد که این پیشنهاد را مثبت می بیند. دولت بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، با ترکیب معمول شعار و ابهام پاسخ داد و گفت که حملات خود را متوقف ولی غزه را تنها پس از پیروزی کامل بر حماس ترک می‌کند، حتی اگر اسرا آزاد شوند. در عین حال بایدن در سخنانش گفت که قدرت نظامی حماس به حدی کاهش یافته است که نمی تواند حمله ۷ اکتبر خود را تکرار کند که ظاهرا این نشان می دهد که اسرائیل به هدف خود رسیده و اکنون می تواند غزه را ترک کند.
چرا بایدن و نتانیاهو، برادران در نسل کشی که تا همین اواخر پیشنهادهای آتش بس طولانی مدت را به سخره می گرفتند، ناگهان نظر خود را تغییر دادند؟ من شک ندارم که این ناامیدی مشترک آنها از رسیدن به پیروزی در جنگ است. آبروی آنها به گل و لای کشیده شده است و مقام سیاسی آنها در خطر است. ناگفته پیداست که استیصال یک محرک قدرتمند برای نوآوری سیاسی است.
بایدن از شکست در انتخابات نوامبر می ترسد، در حالی که نتانیاهو می ترسد به دلیل فساد توسط دادگاه اسرائیل یا به دلیل نظارت بر نسل کشی توسط دادگاه کیفری بین المللی به زندان بیفتد.
بایدن تلاش خواهد کرد تا برایِ تشویقِ صلح، طلب اعتبار کند. اما غیرممکن است که هر گونه تلاش صلح آمیز را با هشت ماه کمک مالی، تسلیح و محافظت دیپلماتیک بی وقفه او از نسل کشی اسرائیل در غزه – که آشکارا، با شادی، افتخار، و در هر فرصتی بروز داده بود، تطبیق داد. او ماهیت واقعی خود را آشکار کرد و نام مستعار “جو نسل کش” را برای خود به ارمغان آورد.
نتانیاهو در چنگال فشارهای آشتی ناپذیری گرفتار شده است که خود ایجاد کرده است تا او را در قدرت و دور از دسترس دادگاه نگه دارد. پیشنهاد بایدن با جنون جنگ‌آفرینی اسرائیلی‌های راست افراطی در دولت او کاملاً ناسازگار است. او مانند همه سیاستمداران، به‌ویژه تمرین‌کنندگان آپارتاید نسل‌کشی، تعهدات متناقضی را به مخاطبان مختلفی که برای ماندن در قدرت به آنها نیاز دارد، داده است. پیشنهاد بایدن به او یک خروج نرم از معضل موجود داده است.
هر رقصی که بایدن و نتانیاهو در مقابل دوربین‌ها اجرا کنند، حرکت رو به جلو با طرحی برای «پایان دادن به این جنگ و آغاز فردای آن روز» – همانطور که رئیس‌جمهور آمریکا گفت – به سرعت با موانع جدی در این مسیر مواجه خواهد شد. به یک صلح دائمی و پایان دادن به درگیری اسرائیل و فلسطین شامل بسیاری از بازیگران دیگر می شود که باید در چندین محور، با مشارکت نیروهایی در چندین کشور مذاکره کنند – که هریک انگیزه های غیرقابل پیش بینی و نیازهای متناقض در این رابطه دارند.
تنش بین بازیگران اصلی زیر باید حل شود: دولت های ایالات متحده و اسرائیل—بایدن و نتانیاهو؛ نتانیاهو و ملی‌گرایان یهودی راست افراطی در دولت او؛ شهروندان اسرائیلی و دولت اسرائیل که ایدئولوژی آن را از قبل از ۷ اکتبر رد می کنند؛ دولت اسرائیل و بسیاری از شهروندان اسرائیلی که از خواسته های خانواده های اسیران برای پایان دادن به جنگ و آزادی آنها حمایت می کنند؛ بایدن و بخش بزرگی از پایگاه حزب دموکرات‌اش که از او می‌خواهند حمایت خود از نسل‌کشی اسرائیل در غزه را لغو کند و در غیر این صورت در ماه نوامبر به او رای نخواهند داد؛ بایدن و بسیاری از دموکرات ها و جمهوری خواهان که می خواهند نسل کشی اسرائیل را ادامه دهند؛ رهبری ایالات متحده و اکثر مردم و دولت های جهان که از حقوق برابر فلسطینی ها و اسرائیلی ها حمایت می کنند و با نسل کشی مورد حمایت ایالات متحده مخالفند؛ دولت اسرائیل و حماس که اهداف اصلی آنها تقریباً، اما نه به طور کامل، در پیشنهاد بایدن برآورده شده است؛ و دولت ایالات متحده و حماس که اکنون به طور غیرمستقیم مذاکره می کنند، اما در اکثر مسائل مربوط به فلسطین-اسرائیل و هژمونی ایالات متحده در منطقه متخاصم باقی می مانند.
اگر اولین مرحله از سه مرحله این طرح اتفاق بیفتد، مذاکرات فشرده باید به سخت‌ترین مسائل بپردازد، از جمله اینکه چه شکلی از حکومت فلسطین در نهایت در غزه به دست می‌آید، و چه تضمین‌های امنیتی قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی به اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها می‌دهند، و چگونگی حل دائمی آنها. بحث برانگیزترین موضوعات اساسی – مانند پایان دادن به پناهندگی فلسطینی ها، مهار ستلر کلونیالیسم شهرک نشینان صهیونیست، و همزیستی مسالمت آمیز به عنوان حاکمیت های جداگانه در یک سرزمین یا در کشورهای مجاور.
در رابطه با مسئله حکومت فلسطین، بایدن در سخنرانی جمعه خود به نکته جالب توجهی اشاره کرد و گفت: «در این مرحله، حماس دیگر قادر به اجرای یک هفتم اکتبر دیگر نیست»، به این معنی که اسرائیل به هدف اصلی خود یعنی نزول جدی قدرت حماس دست یافته است و اکنون می تواند جنگ را متوقف و غزه را ترک کند.
اسرائیل ممکن است موافق باشد یا نباشد، اما رئیس جمهور ایالات متحده ممکن است در دوران پس از جنگ غزه، زمینه را برای مشارکت با حماس بطور متفاوتی فراهم کند، همانطور که با طالبان و پیشینیانش با ویت کنگ پس از دهه ها مبارزه با آنها به عنوان “تروریست” انجام دادند. «وقتی جنگ ها به پایان می رسد، اتفاقات شگفت انگیزی رخ می دهد.»
حماس، یا نهادی که منعکس کننده عزم ملی گرایانه و ستیزه جویانه خود برای اعمال خودمختاری در فلسطین است، باید بخشی از سیستم حکومت داری جدید در فلسطین، در کنار دیگر جناح های فلسطینی باشد که موافق زندگی مسالمت آمیز در کنار اسرائیل هستند. اما این تنها در صورتی اتفاق می‌افتد اگر–و این بزرگترین اگر در کل این معادله است، که اسرائیل و حامیان آمریکایی آن صریحاً، آشکارا و صمیمانه با آزادی کامل و خودمختاری فلسطینی‌ها و همزیستی مسالمت‌آمیز اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها به طور مساوی در حاکمیت فلسطین تاریخی موافق باشند.
اکنون این یک حرکت واقعاً جسورانه برای صلح پایدار خواهد بود، تنها اگر که یک رئیس جمهور آمریکا روزی تصمیم بگیرد که در این مسیر قدم بردارد، با قدرت صداقت، که تشخیص آن در پیشنهاد فعلی دشوار است.
***
رامی خوری محقق ارشد غیر مقیم مرکز عرب در واشنگتن و عضو برجسته دانشگاه آمریکایی بیروت است. او روزنامه نگار و نویسنده با ۵۰ سال سابقه در پوشش خاورمیانه است.
[i] https://www.aljazeera.com/opinions/2024/6/4/there-is-a-measure-of-desperation-in-bidens-ceasefire-plan
