درآستانه بیست و چهارمین سالگرد کشتار دسته جمعی زندانیان در زندانهای مخوف جمهوری اسلامی مرحله نخست دادگاه رسیدگی به کشتار زندانیان سیاسی در دهه ۶۰ به مدت پنچ روز، از ۱۸ ژوئن تا ۲۲ ژوئن ۲۰۱۲ در مرکز اقدام حقوق بشر سازمان عفو بین الملل در لندن برگزار شد.
در ایران هر سال از سوی نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی به خانوادههای قربانیان هشدار داده می شود که تا از رفتن به گورستان خاوران خودداری کنند، و همواره مأموران پلیس و لباس شخصیها نیز از فاصله دور از رفتن بستگان قربانیان به گورستان خاوران جلوگیری میکنند.
در گورستان خاوران شمار نامعلومی از قربانیان کشتار زندانیان سیاسی در سال ۶۷ در دو گور دسته جمعی به طول ۱۰ متر و به عرض دو متر به خاک سپرده شدهاند.
در سال ۱۳۶۷ چه اتفاقی افتاد؟
آنگونه که آیتالله حسینعلی منتظری در کتاب خاطرات خود شرح داده است پس از پایان جنگ ایران و عراق و شکست عملیات نظامی سازمان مجاهدین خلق علیه حکومت ایران، آیتالله خمینی دستور داد همه زندانیان سیاسی که به گفته او بر سر موضع خود پای فشاری کرده و میکنند، اعدام شوند.
تشخیص بر سر موضع بودن و تعیین سرنوشت آنان به یک کمیته سه نفره متشکل از قاضی شرع، دادستان و نماینده وزارت اطلاعات محول شد.
تعداد دقیق زندانیانی که در کشتارهای سال ۱۳۶۷ کشته شده اند هنوز معلوم نیست، اما آیتالله منتظری در کتاب خاطرات خود شمار کشتهشدگان را با تردید از دو هزار و ۸۰۰ تن تا سه هزار و ۸۰۰ تن ذکر کرده است.
چند سال پیش سایت اینترنتی «عصر نو» نام و مشخصات چهار هزار و ۴۸۵ تن از قربانیان را با ذکر وابستگی سازمانی آنها منتشر کرده است که بسیاری از این زندانیان سالها بود که در زندان بودند، و مدت محکومیتشان تمام شده بود. اجساد اعدامیان کشتار دسته جمعی، شبانه و مخفیانه در کانال های از پیش حفر شده به خاک افکنده شدند.
به گزارش سایت اینترنتیی «ایران فردا» لیست اعدامی ها یک بار در سال ۲۰۰۱ با سه هزار و ۲۰۸ نام و یک سال بعد با بیش از چهار هزار و ۲۰۰ نفر منتشر شد. در همین لیست حدود ۸۰ درصد آمار مربوط به زندانهای تهران مانند اوین، قزل حصار و گوهردشت است در حالی که تعداد قربانیان کشتار سال ۶۷ بیش از ۳۰ هزار نفر برآورد میشود. این نکته را باید درنظر داشت که از نظر مکانی و زمانی این قتلعامها نه به ماههای مرداد و شهریور محدود بود و نه به شهر تهران.
سازمان عفو بینالملل در گزارش خود میگوید از مردادماه تا آخر سال میلادی در زندان اصفهان به طور متوسط روزی ۱۰ نفر زندانی سیاسی اعدام شدهاند که اگر محاسبه کنید میشود یک هزار و ۶۰۰ نفر فقط متعلق به زندان دستجرد اصفهان.
اما شمار قربانیان هرچه باشد از ابعاد جنایت نمیکاهد.
ناصر زرافشان، وکیل دادگستری در تهران، در بیستمین سالگرد کشتار زندانیان سیاسی گفته بود: «واقعیت این قتلها را همه میدانیم و قاتلین را هم میشناسیم. بسیاری از این زندانیان محکومیت زندان مشخصی داشتند و حتی روز پایان دوران حبس آنها هم مشخص بود، ولی آنها را اعدام کردند. یعنی حکومت به حکمی که دادگاه انقلاب خودش هم صادر کرده بود احترام نگذاشت و بچهها را کشتند».
آقای زرافشان ادامه میدهد: «این قتلها مثل یک زخم باز است، تمام کسانی که گور جمعی درست کردند و کسانی که مرتکب کشتار بدون دادرسی شدند، نتوانستهاند از لعنت آن فرار کنند».
پس از گذشت بیست و چهار سال مسئولان حکومت جمهوری اسلامی هنوز به انجام این اعدامها اعتراف نکردهاند.
