محمود دولت‌آبادى نویسنده شهیر کشورمان در مورد على اشرف درویشیان گفته است که: “من خود درویشیان را بیشتر از آثارش دوست دارم”. در واقع تحمل زندگى رنج‌بار دوران کودکى و نوجوانى و تعهد صادقانه او به کودکان تهیدست و مردم محروم در نوشته‌هایش برجسته‌ترین «اثر» على اشرف درویشان در عرصه فرهنگ و ادب کشورمان است.
شخصیت‌هاى داستانهاى درویشیان همگى واقعی‌اند و در اعماق جامعه زندگى می‌کنند و این شخصیت‌ها اغلب انسان‌هائى هستند که درویشیان در زندگى خود با آنان زیسته است یا شاهد درد و رنج آنان بوده است، فقر و محرومیت دوران کودکى و اجبار به کار کردن از سن پنج سالگى تحت سرپرستى پدرى سخت‌گیر و خشن، سرنوشت او را با زندگى محنت‌بار کودکان فقیر و زحمتکش پیوند زده است، از اینرو در آثارش محرومیت و آرزوهاى برنیامده کودکان فقیر را به تصویر می‌کشد و در واقع آثارش بیانگر فریاد درد و رنج کودکان محروم است.
درویشیان در سال ۴۹ با نوشتن مقاله‌اى تحت عنوان، صمد جاودانه شد، فعالیت ادبى خود را با گرایش به ادبیات متعهد و مردمى و اعتراض علیه بى‌عدالتى آغاز کرد، آثار اولیه او به‌نام‌هاى، از این ولایت و آبشوران، نام دارند که بازتاب زندگى دوران کودکى و آموزگارى او در روستا می‌باشد. داستانهاى کوتاه این دو اثر روایتگر زندگى رنج‌بار کودکان می‌باشد، در قصه هتاو که دخترکى روستائى و فقیر است، پدرش او را در ازاى مبلغ ناچیزى به عقد مردى در میآورد، اما جسم ناتوان و نحیف دخترک تحمل ازدواج را ندارد و دچار خونریزى میشود، هنگامی‌که او را براى معالجه با کامیون باربرى به‌شهر میبرند، پدرش پشیمان از عملکرد خویش، گریه‌کنان می‌گوید: دخترم فداى یک لقمه نان شد. در قصه‌ی، «ندارد»، دانش‌آموز فقیرى که ندارد نام دارد، نام فامیلی‌اش با لباس‌هاى ژنده و ریه بیمارش مطابقت دارد، در داستان، سه خم خسروى، کودکانى که بر اثر گرسنگى جان می‌سپارند، پدر آنها شهردار را به بهانه کشف سه خم خسروى به خانه میآورد و جنازه کودکان را به او نشان میدهد.
بلندترین اثر درویشیان، سال‌هاى ابرى، نام دارد که داستان زندگى خود او از کودکى تا سقوط رژیم شاه و آخرین دوران زندان وى می‌باشد. درویشیان افزون بر داستان‌نویسى به گرد‌آورى فرهنگ عامه و فولکلور نیز همت گمارده است و آثارى در این زمینه مانند، واژه‌هاى کردى کرمانشاهى و فرهنگ کرمانشاه، تدوین کرده است و یک‌بار در حین جمع‌آورى منابعی در این راستا در شهر کنگاور دستگیر میشود، درویشیان همچنین مثل‌ها و افسانه‌هاى کهن را که قرن‌ها سینه به سینه مردم حفظ شده بود و بر اثر گسترش رسانه‌هاى گروهى در حال فراموشى و زوال بودند، جمع‌آورى کرده و به‌چاپ رسانده است و از اینرو خدمت گرانبهائى در حفظ میراث‌هاى کهن فرهنگى انجام داده است، همچنین براى تشویق نویسندگان جوان کرد، آثارى از این جوانان را به چاپ رسانده است.
درویشیان چون همواره قلم‌اش در خدمت تهیدستان و اعتراض به بى‌عدالتى بود، سه بار در زمان شاه دستگیر گردید و در سال ۵۴ به ١١ سال زندان محکوم گردید. درویشیان در سال ٨٢ بعلت اعتراض به وضعیت نویسندگان در ایران در یک کنفرانس ادبى که در یکى از امارات خلیج فارس برگزار میشد، شرکت نکرد و اعلام داشت که پاى این سفره خون نمی‌نشینم، او هم‌اکنون یکى از اعضاى فعال کانون نویسندگان می‌باشد.
على اشرف گیان دست مریزاد، قلم‌ات همچنان پرتوان باد
آثار درویشیان در دوران فعالیت ٣۵ ساله‌اش عبارتند از:
ازین ولایت،آبشوران، فصل نان، همراه آهنگ‌هاى بابام، سلول ١٨، قصه‌هاى بند، سال‌هاى ابرى، ابر سیاه هزار چشم، گل طلا، کلاش قرمز، کى بر میگردى داداش جان، افسانه‌ها و مثل‌هاى کردى، کتاب بیستون، بررسى ادبیات کودکان، کتاب کودکان و نوجوانان ١١ شماره، روز اول تعطیلى، مجموعه مقالات، درشتى، فرهنگ کرمانشاهى، از ندارد تا دارد، عقاید و رسوم مردم کرمانشاه، فرهنگ افسانه‌هاى ایرانى، همیشه مادر، داستانهاى تازه داغ.
