چهارشنبه ۱۱ تیر ۱۴۰۴ - ۰۶:۴۴

چهارشنبه ۱۱ تیر ۱۴۰۴ - ۰۶:۴۴

چند کشور آماده‌اند که از همین فردا تولید سلاح هسته‌ای را آغاز کنند؟
امروزه علاوه بر «پنج کشور هسته‌ای»، چهار کشور دیگر نیز دارای سلاح هسته‌ای هستند. در عمل، ما یک «نه کشور هسته‌ای» داریم که به آن «کلوپ هسته‌ای» می‌گویند. اما تل‌آویو،...
۹ تیر, ۱۴۰۴
تصویر نویسنده: والنتين کاتاسانف
نویسنده: والنتين کاتاسانف
ایران باید بماند و ما باید با ایران بمانیم
برای مخالفت بی‌بروبرگرد با تهاجم اسراییل به ایران حتی نیازی نیست به وطن‌دوستی یا عشق به میهن متوسل شویم که حالا لازم باشد بر سر معنای هر از این مفاهیم...
۹ تیر, ۱۴۰۴
تصویر نویسنده: حسام سلامت
نویسنده: حسام سلامت
#سوزنبان
سوزنبانِ پیر چشمکی زد. صدای سوت قطار از دور شنیده می‌شد. شلوغی ایستگاه بخاطر پایان این جنگ ۱۲ روزه، مرا یاد کودکی و نوجوانی‌ام می‌انداخت. می‌ترسیدم جا بمانم. تجربه جاماندن...
۹ تیر, ۱۴۰۴
تصویر نویسنده: پهلوان
نویسنده: پهلوان
وارث شکست‌خورده و پرچم!
از نظر آنها، فقط قدرت‌های غربی اختیار ایجاد یا سرنگونی رژیم‌ها را دارند. می‌توان تا حدی با این دیدگاه همدل بود: به هر حال، بریتانیا در نیمه اول قرن بیستم...
۹ تیر, ۱۴۰۴
تصویر نویسنده: گلنار نیک‌پور اسکندر صادقی بروجردی
نویسنده: گلنار نیک‌پور اسکندر صادقی بروجردی
Lasting peace is only possible with active popular participation
The twelve days of war brought unexpected results. Iran's internal cohesion was preserved, despite chronic economic crises and social divisions...Peaceful protests in various countries, Iranian immigrants' support for the right...
۹ تیر, ۱۴۰۴
تصویر نویسنده: The Political-Executive Committee of The Organization of Iranian People’s Fedaian (Majority)
نویسنده: The Political-Executive Committee of The Organization of Iranian People’s Fedaian (Majority)
نه قیام، نه تسلیم؛ سکوت پیش از خیزش یا تدبیری برای فردا؟
بخش بزرگی از جامعه با آگاهی دریافته‌اند که تغییر رژیم، بدون آمادگی فرهنگی، اجتماعی و سیاسی، می‌تواند تنها به بازتولید شکلی دیگر از همان استبداد منجر شود. مردم ایران بارها...
۹ تیر, ۱۴۰۴
تصویر نویسنده: بهروز ورزنده
نویسنده: بهروز ورزنده
زندان اوین نماد مقاومت و مبارزه بود
روی زندان قرچک حتی نمی‌شود اسم «زندان» گذاشت. یک سری سلول‌اند که به اندازه‌ی سلول‌های ۲۰۹ پنجره ندارند. هوا؟ نزدیک محل سوزاندن زباله است؛ هوایی آلوده و فاجعه‌بار. آب؟ آب...
۸ تیر, ۱۴۰۴
تصویر نویسنده: ویدا ربانی
نویسنده: ویدا ربانی

روبنائی کە نقش دیگری می طلبد

رژیم جدید بعد از انقلاب با مصادرە و تحت تسلط درآوردن نهادهای اقتصادی بلافاصلە نقش روبنا را بە زیربنا انتقال می دهد. او کە بەشیوە غریزی می دانست روبنا در مقایسە با زیربنا موقتی عمل می کند و نمی تواند نقش خود را در درازمدت با همان استحکام قبلی ادامە دهد، علاوە بر تسخیر ماشین دولتی، دست بە ایجاد نهادهای خاص اقتصادی خود زد و حتی در درازمدت می بینیم کە نقش نیروهای نظامی و امنیتی را نیز در این زمینە بشدت گسترش داد.

جمهوری اسلامی اساسا نتیجە تحول در یک دیدگاە روبنائی و نە زیربنائی در تاریخ سیاسی ایران است. اگر مبنا تغییرات و مبناهای زیربنائی مانند جامعە روبەرشد ایران زمان شاە و ایجاد بنیادهای مدرن هرچند بە شیوە ناقص باشد، می بایستی انقلاب ایران آن نیروهائی را بە قدرت براند کە برنامە تکمیل مدرنیتە و مدرنیسم در ایران را داشتند، اما روند رویدادها بە سمت و سوئی دیگر رفتند و نیروهائی بە قدرت دست یافتند کە مدل مخالف مدرنیتە (و نە الزاما مدرنیسم) را در ایران پیادەکردند.

این تحول عجیب روبنائی کە با انقلاب بهمن آغاز می شود، البتە هنوز هم در ایران ادامە دارد و در کنار دستگاە سرکوب، رکن مهمی در خودبازتولیدی نظام جمهوری اسلامی را تشکیل می دهد. در واقع قدرت یابی بعضی از پدیدەهای روبنائی آنچنان در مقطعی در تاریخ ایران برجستە می شود کە کل سیستم را بە زیر تاثیر خود در می آورد.

همیشە مابین متفکرین مارکسیست در مورد رابطە زیربنا و روبنا بحث و بنوعی اختلاف نظر وجود داشتەاست. از جملە تعدادی این رابطە را یک طرفە دانستەاند، یعنی از زیربنا بە روبنا و تاثیر قاطع و یکجانبە اولی بر دومی؛ و تعدادی از تاثیر متقابل آنها بر همدیگر البتە با دادن نقش بیشتر بە زیربنا تاکید داشتەاند (مانند انگلس). در واقع در نظر اینان متد دیالکتیکی هگل بهترین روش برخورد با نوع کنش این دو پدیدە با همدیگر است. اما اگر مدل اول کاملا ناتوان از تبیین انقلاب بهمن است، مدل نوع دوم هم در تفسیر و توضیح روندهای طی شدە کم می آورد.

اما زمانی گرامشی، متفکر مارکسیست، بە عنصر روبنا اهمیت اساسی داد. او با برجستە کردن هژمونی و نقش روشنفکران در مبارزە در این عرصە، برای غالب شدن بر سرمایەداری تاکیدکرد. او بر موانع فرهنگی و فلسفی و ذهنی انقلاب تاکید ویژە داشت. شاید بتوان همین اهمیت دادن بە عنصر روبنا را بنوعی مبنا برای خوانش آنچە در جامعە ایران گذشت و می گذرد را قرارداد. بر اساس این نگرش می توان گفت غالب شدن گفتمان مذهبی در عرصە هژمونی و فائق آمدن آن بر موانع فرهنگی و فلسفی و ذهنی بود کە توانست مهر آن را بر انقلاب بهمن بزند و تجربە منحصربفردی را در عرصە تاریخ بە منصه ظهور برساند.

البتە نقش روبنا در سمت دهی بە مسیرهای تاریخی همیشە با همان توان خود عمل نمی کند. اگر در مقطعی روبنا نقش غالب می یابد، رژیم جدید بعد از انقلاب با مصادرە و تحت تسلط درآوردن نهادهای اقتصادی بلافاصلە نقش روبنا را بە زیربنا انتقال می دهد. او کە بەشیوە غریزی می دانست روبنا در مقایسە با زیربنا موقتی عمل می کند و نمی تواند نقش خود را در درازمدت با همان استحکام قبلی ادامە دهد، علاوە بر تسخیر ماشین دولتی، دست بە ایجاد نهادهای خاص اقتصادی خود زد و حتی در درازمدت می بینیم کە نقش نیروهای نظامی و امنیتی را نیز در این زمینە بشدت گسترش داد. بە زبانی دیگر روبنا بە زیربنا منتقل شد و البتە با گسترش بی سابقە نیروهای سرکوب، جامعە ملزم شد کە لااقل در ظاهر بە رفتارهای اجتماعی دیکتەشدە پایبند باشد. بە این ترتیب ایدئولوژی (بعنوان عنصر مهمی از روبنا)، در اقتصاد (نظامی) تبلور ویژە می یابد و این تبلور چنان برجستە می شود کە اقتصاد نظامی ـ ایدئولوژیکی بتدریج بە عنصر مسلط و جایگزین روبنای قبلی تبدیل می شود.

در مورد چپ می توان گفت کە این نحلە اساسا اهمیت نقش روبنا را در مقطع انقلاب درنیافت و کماکان با تاکید بر همان دیدگاە مکانیکی از رابطە میان روبنا ـ زیربنا، نقش حاکمان جدید و یا ایدئولوژی تازە بدوران رسیدە را بسیار موقتی ارزیابی کرد. چە آنانی کە بە مقابلە تمام قد با نظام جدید برخاستند و چە آنانی کە راە دیگری پیشەکردند عموما این دوران را بسیار کوتاە ارزیابی می کردند، اما تجارب بعدی نشان داد کە عناصر روبنائی با دست انداختن در عوامل زیربنائی می توانند بە بازتولید ویژە خود دست بزنند و دوران طولانی تری از تاریخ را تسخیر کنند.

در مورد آیندە چنین نظامی باید گفت کە بە نظر می رسد نظامی کە از طریق یک انقلاب مردمی، آگاهانە عوامل روبنائی را بە عناصر زیربنائی تغییر شکل دادەاست کماکان بتواند تا مقاطعی بە این بازی ادامەدادە و پتانسیلهای بیشتری از خود ارائەدهد؛ اما آنچە شاید در پایان چنین نظامی نقش ویژە خواهدداشت روندهای روبنائی در تمام وجوە خود خواهندبود. بیهودە نیست حاکمان جدید از همان ابتدا تند و محکم در مقابل جریانات مخالف و دگراندیش ایستادند و هنوز کە هنوز است بر این منش سیاسی خود تاکید ویژەای دارند.

تاریخ انتشار : ۲۲ دی, ۱۳۹۹ ۹:۱۷ ب٫ظ
لینک کوتاه
مطالب بیشتر

نظرات

Comments are closed.

بیانیه‌های هیئت‌ سیاسی‌ـ‌اجرایی

۸ تیر، روز فداییان جان‌باختهٔ خلق؛ میهن‌دوستانِ انقلابیِ راهِ آزادی و رفعِ ستم از زحمت‌کشان!

در ۸ تیر امسال و در روزهایی که تجاوز جنایت‌کارانهٔ حکومت نژادپرست و نسل‌کش اسراییل و دولت امپریالیستی آمریکا به میهن عزیمان ایران باز ردّ پای خونینی از جان و هستی عزیز هم‌میهنانمان در جای‌جای ایران از خود به جا گذاشته است، یادی از رفقای عزیزی نیز ضروری‌ست که در جریان دقاع از میهن‌مان در برابر تجاوز نطامی عراق طی دو سال دفاع میهنی در راه میهنی که تا پای جان دوستش داشتند، جان باختند.

ادامه »
سرمقاله

اسراییل در پی تحقق رؤیای خونین «تغییر چهرۀ خاورمیانه»!

دست‌کم دو دهه است که تغییر جغرافیای سیاسی منطقۀ ما بخشی از اهداف امریکا و اسراییل‌اند . نتانیاهو بارها بی‌پرده و باافتخار از هدف‌اش برای «تغییر چهرۀ خاورمیانه» سخن گفته است. در اولین دیدارش با دونالد ترامپ در آغاز دور دوم ریاست جمهوری نیز مدعی شد که اسراییل و امریکا به طور مشترک در حال مبارزه با دشمنان مشترک و «تغییر چهرۀ خاورمیانه»‌اند.

مطالعه »
سخن روز و مرور اخبارهفته

سیمور هرش: آنچه به من گفته شده است در ایران اتفاق خواهد افتاد.

یک مقام آگاه امروز به من گفت: «این فرصتی است برای از بین بردن این رژیم برای همیشه، و بنابراین بهتر است که ما به سراغ بمباران گسترده برویم.» … بمباران برنامه‌ریزی‌شده آخر هفته اهداف جدیدی نیز خواهد داشت: پایگاه‌های سپاه انقلاب اسلامی، که از زمان سرنگونی خشونت‌آمیز شاه ایران در اوایل سال ۱۹۷۹ با کسانی که علیه رهبری انقلاب مبارزه می‌کنند، مقابله کرده‌اند.

مطالعه »
یادداشت

در نقد بیانیه فعالین مدنی بشمول برندگان نوبل صلح درباره جنگ…

آخرین پاراگراف بیانیه که بخودی خود خطرناک‌ترین گزاره این بیانیه است آنجایی است که میگویند: ” ما از سازمان ملل و جامعه‌ی بین‌المللی می‌خواهیم که با برداشتن گام‌های فوری و قاطع، جمهوری اسلامی را به توقف غنی‌سازی، و هر دو‌طرف جنگ را به توقف حملات نظامی به زیرساخت‌های حیاتی یکدیگر، و توقف کشتار غیرنظامیان در هر دو سرزمین وادار نمایند.” مفهوم حقوقی این جملات اجرای مواد ۴۱ و ۴۲ ذیل فصل هفتم اساسنامه ملل متحد است.

مطالعه »
بیانیه ها

۸ تیر، روز فداییان جان‌باختهٔ خلق؛ میهن‌دوستانِ انقلابیِ راهِ آزادی و رفعِ ستم از زحمت‌کشان!

در ۸ تیر امسال و در روزهایی که تجاوز جنایت‌کارانهٔ حکومت نژادپرست و نسل‌کش اسراییل و دولت امپریالیستی آمریکا به میهن عزیمان ایران باز ردّ پای خونینی از جان و هستی عزیز هم‌میهنانمان در جای‌جای ایران از خود به جا گذاشته است، یادی از رفقای عزیزی نیز ضروری‌ست که در جریان دقاع از میهن‌مان در برابر تجاوز نطامی عراق طی دو سال دفاع میهنی در راه میهنی که تا پای جان دوستش داشتند، جان باختند.

مطالعه »
پيام ها

پیام به کنگرهٔ بیست‌وششم حزب کمونیست آلمان

ما بر این باوریم که چپ اگر نتواند در برابر ماشین جنگی سرمایه‌داری بایستد، اگر چپ صدای رنج مردمان بی‌پناه نباشد، اگر چپ در خیابان‌ها، کارخانه‌ها، اردوگاه‌ها و مناطق جنگ‌زده حضور نداشته باشد، از رسالت تاریخی خود فاصله گرفته است. ما برای بنای جهانی دیگر مبارزه می‌کنیم – جهانی فارغ از استثمار، از سلطه، از مرزهای ساختگی، از جنگ و نژادپرستی.

مطالعه »
شبکه های اجتماعی سازمان
آخرین مطالب

چند کشور آماده‌اند که از همین فردا تولید سلاح هسته‌ای را آغاز کنند؟

ایران باید بماند و ما باید با ایران بمانیم

#سوزنبان

وارث شکست‌خورده و پرچم!

Lasting peace is only possible with active popular participation

نه قیام، نه تسلیم؛ سکوت پیش از خیزش یا تدبیری برای فردا؟