شنبه ۲۸ تیر ۱۴۰۴ - ۰۲:۱۱

شنبه ۲۸ تیر ۱۴۰۴ - ۰۲:۱۱

L'expulsion des demandeurs d'asile afghans de notre pays est inhumaine et contraire à la culture et à la morale iraniennes.
L'Organisation des Fedaians du Peuple d’Iran  (Majoritaire) insiste sur le respect des droits humains universels et met en garde contre la politique décrite et actuellement mise en œuvre d'expulsion de...
۲۷ تیر, ۱۴۰۴
تصویر نویسنده: Conseil Politique-Exécutif de l'Organisation des Fédaians du Peuple d'Iran (Majoritaire)
نویسنده: Conseil Politique-Exécutif de l'Organisation des Fédaians du Peuple d'Iran (Majoritaire)
میهن‌دوستی جمهوری‌خواهانه یا ملی گرایی؟
مرزی روشن میان وطن‌دوستی جمهوری‌خواهانه و ملی‌گرایی وجود دارد. تجربۀ تاریخی منطقه نشان داده است که بسیاری از کسانی که با شعار استقلال و رهایی ملی به قدرت رسیده‌اند در...
۲۷ تیر, ۱۴۰۴
تصویر نویسنده: جابر حسینی
نویسنده: جابر حسینی
وطن‌دوستی به سبک پادگان: وقتی نژادپرستی، نام مستعار "وطن‌پرستی" می‌شود
آهای تو، ای "وطن‌پرستِ" نوکیسه! و موافق اخراج افغان‌ها از ایران! وقتی جمهوری اسلامی با لگد نیم میلیون آدم فقیر و زحمتکش رو از خونه و زندگی‌شون پرت می‌کنه بیرون،...
۲۷ تیر, ۱۴۰۴
تصویر نویسنده: بهروز ورزنده
نویسنده: بهروز ورزنده
هر سخن جایی و هر نکته مکانی دارد!
البته با تمام‌ نقدهایی که می‌توان به مسئلۀ رفراندم در شرایط کنونی داشت، باید گفت طرح آن توسط کسی چون‌ موسوی که سال‌ها خود جزیی از سیستم بوده است می‌تواند...
۲۷ تیر, ۱۴۰۴
تصویر نویسنده: کامران
نویسنده: کامران
تحلیل هفته: بیانیه موسوی؛ غنی‌سازی و رابطه با امریکا
تحلیل هفته همراه با فرخ نگهدار و گودرز اقتداری؛ در این هفته سه موضوع اصلی بررسی می‌شود: ۱. بیانیه مهندس موسوی درباره ضرورت تغییر رویکرد حاکمیت، آزادی زندانیان سیاسی و...
۲۶ تیر, ۱۴۰۴
تصویر نویسنده: تحلیل هفته، پرسش و پاسخ
نویسنده: تحلیل هفته، پرسش و پاسخ
میرحسین موسوی و تحول‌طلبی در راه تأمین حق حاکمیت مردم!
در طول حیات جمهوری اسلامی، بارها شاهد بوده‌ایم که هر وقت جامعه به صحنه آمده است، توانسته تغییراتی را به حکومت تحمیل کند اما پایداری این تغییرات منوط به تداوم...
۲۶ تیر, ۱۴۰۴
تصویر نویسنده: هیئت سیاسی ـ اجرایی سازمان فداییان خلق ایران (اکثریت)
نویسنده: هیئت سیاسی ـ اجرایی سازمان فداییان خلق ایران (اکثریت)
با تنش زدائی در منطقه و تعامل خردورزانه با جامعه جهانی، از مشتعل شدن مجدد آتش جنگ جلوگیری کنید
جبهه ملی ایران: جای تاسف بسیار است که کسانی به نام ایرانی و مدعی نجات ایران و رهبری اپوزیسیون، با دولت اسرائیل هماهنگ شده و مشوق این دولت برای حمله...
۲۶ تیر, ۱۴۰۴
تصویر نویسنده: جبهه ملی ایران
نویسنده: جبهه ملی ایران

شریعتی به آزادی زن معتقد نبود

دکتر شریعتی، تنها در کتاب «فاطمه، فاطمه است» از زن سخن گفته است که در این کتاب هم تنها به نفی آنچه فاطمه نیست، پرداخته و نه به اثبات آنچه فاطمه هست. در ثانی او در این اثر، هرگز به تعریف یا بازتعریف مبانی حقوق زنان نمیپردازد. میتوان با قاطعیت گفت که دکتر شریعتی در این کتاب، در واقع هیچ تعریفی از فاطمه به دست نمیدهد و تنها به نفی آنچه فاطمه نیست، میپردازد و در نهایت به آنجا میرسد که «فاطمه تنها فاطمه است.»

آراء دکتر علی شریعتی و تفسیرهای روزآمد وی در مورد مذهب تشیع، رسالت پیامبر، و تاریخ اسلام و مسایلی نظیر اینها، تفسیرهایی چند وجهی و قابل تأمل است. تأثیر اندیشههای شریعتی ــ که عمدتاَ از طریق سخنرانیهای پُرشور و جذاب وی در حسینیه ارشاد و دانشگاههای سراسر کشور صورت میگرفت ــ بر شکل گیری و تقویت اسلام انقلابی و «تشیع سرخ» در ایران نیز قابل انکار نیست. نفوذ آراء ایشان به حدی گسترش یافته بود که سر انجام برخی از نیروهای سنتی را نیز به واکنش علیه آموزههای دینیاش وا داشت. دکتر شریعتی همچنین در سازماندهی و راهبری یک موج فکری و اجتماعی وسیع در کشور نیز موفق بود با این حال، هنگامی که تفسیرهای ایشان به شناخت و تعریف انسان ــ و به خصوص به زنان ــ میرسد، قضیه تا حدودی متفاوت میشود. دکتر شریعتی در چهارچوب نگاه و فلسفۀ بومی گرای خود، انسان را به چند نوع و گونۀ متفاوت تقسیم میکند: انسان مظلوم / انسان ظالم، انسان متقی / غیرمتقی، یا انسان غربی / انسان غیر غربی. ایشان همچنین زنان را نیز به سه دستۀ مشخص تقسیم میکند یعنی: زنان سنتی، زنان فاضل و زنان متجدد. در باور دکتر شریعتی زن متجدد به معنی زنی غرب گرا، و پشت کرده به اصالت است، یعنی حامل و نمایندۀ فرهنگ و ارزشهای بیگانه و غیربومی است. البته دکتر شریعتی بر خلاف برخی دیگر از مفسران، هیچگاه مستقیما انگ فساد به زن متجدد وارد نکرد، اما او زن متجدد را به تلویح و به طور غیرمستقیم، مسبب فسادهای جامعه میدانست. نمود بارز الگوسازی از زن ـ که نقطه متضاد زن متجدد به حساب میآمد ـ در واقع الگویی از پیش تعریف شده و کاملا روشن، برای زن ایرانی است که در کتاب معروف خود «فاطمه، فاطمه است» تبیین کرده است.

 

زنان با فضیلت در نگاه شریعتی، زنان متدین و بومی گرا هستند. آنهایی که به اصالت و «خویشتن خویش» یعنی خودِ ایرانی ـ شرقیشان بازگشتهاند یا هرگز از آن جدا نشدهاند. زنان متقدم را هم میتوان در تفسیر شریعتی زنان پیشرو معنی کرد، زنانی که البته معلوم نیست واقعاَ در چه زمینهای پیشرو هستند. از سوی دیگر هم مشخص نیست که زن بافضیلت از نگاه چه کسی، قرار است بافضیلت باشد آیا از نگاه مردم یا از نگاه حکومت، یا از منظر تاریخ؟ زنی که با تعریف یک فرد هوادار شریعتی، بافضیلت ارزیابی میشود، آیا از نگاه فرد دیگری میتواند «متجدد» شناخته شود، و بالعکس؟

 

به باور من چنین تقسیم بندیهای قالبی از انسانهای یک جامعه، در فرهنگ و تاریخ کشور ما همواره آغازی برای تقسیم جامعه به «دوست و دشمن» بوده است و مهمتر از آن اینکه، زاویه نگرش فرد در این تعریف نقش بسزایی دارد. از سوی دیگر باید گفت تفکیک انسانها در گروه بندیهایی با ارزش گذاریهای دوبُنی «بد / خوب»، «غرب گرا / بومی گرا» آنچنان که شریعتی در تفسیرها و آثارش صورتبندی کرد حداقل در عصری پوپریسم کاری شگفت انگیز است. در واقع شریعتی با این تقسیم بندی میگوید که زنان یا باید فاضل باشند یا سنتی و متقدم، و اگر این دو نباشند بیشک متجدد و غرب زده هستند. حال این پرسش مطرح میشود که آیا یک زن نمیتواند هم متجدد باشد هم با فضیلت. در دوره و زمانهای که نه فقط در ایران حتی به کشورهای همسایه نگاه کنیم میبینیم نقشی که زنان با فضیلت و متجدد آن کشورها در پیشبرد فرهنگ آن جوامع بازی میکنند، چگونه است.

 

نگرش دکتر علی شریعتی به جهان پیرامونش در واقع یک نگاه ایدئولوژی زده بود که دامن تعریف ایشان از زنان را هم گرفته بود. در اندیشه دکتر شریعتی، غرب به کلی نفی میشود، چرا که او غرب را مسبب تمام نواقص، کاستیها و فساد میدانست. این نگاه یک طرفه به غرب فراموش میکند که نمیتوان دستاوردهای غرب را به خصوص در حوزه علوم انسانی نادیده گرفت. نمیتوان از دموکراسی حرف زد و از «جان لاک» سخن نگفت. نمیتوان از حقوق اقلیت در جامعه سخن گفت و «استوارت میل» را فراموش کرد. نفی تمام آنچه غرب به آن دست یافته در بهترین صورت تنها منجر به آن خواهد شد که ما، راه قبلا پیموده آنان را دوباره بپیماییم. دکتر شریعتی در نفی غرب تا بدان جا پیش رفت که عبارت نامانوس «بازگشت به خویشتن خویش» را مطرح کرد. اما هرگز مشخص نکرد بازگشت از چه چیزی به کدام خویشتن؟

 

شاید زمانی دکتر شریعتی توانست یک موج نو در اندیشه دینی و اجتماعی را با موفقیت سازماندهی کند ولی حتی آن زمان هم برای من و امثال من دردناک بود که میدیدم در عمل، آن موج فکری، زنان را به دو گروه تقسیم میکند. خط قرمز آن موج اسلام سیاسی و انقلابی، به طور مشخص، «پوشش زنان» بود. اگر دکتر شریعتی در یک نظریه، زنان را به این سه گروه متقدم، بافضیلت و متجدد تقسیم کرد اما در عمل، هواداران دکتر شریعتی با نگاه تقلیل گرایانه، زنان را به دو دسته بر مبنای پوشششان تقسیم میکردند، یعنی دو گروه مجزا: گروه خوب (که یونیفرم پوش بود) و گروه بد (که غیریونیفرم پوش بود)؛ و یا زن «خوب و بافضیلت»، و زن «بد متجدد و سطحی».

 

البته از فردای خاموشی دکتر شریعتی تا به کنون بحثهای بسیار متنوعی در مورد رویکرد و نگاه ایشان نسبت به زنان و الگوی مورد نظر وی از زن مسلمان، در جامعه ما مطرح شده است. اما برای من (در زمانی که جوانتر بودم و به دنبال راه برون رفتی میگشتم)، هر چند که مطالعۀ کتاب تحسین شدۀ «فاطمه، فاطمه است» شریعتی، جذاب بود، ولی حقیقتش این است که نتوانستم از مباحث مطرح شده در کتاب، دستمایهای برای زندگی خودم به عنوان یک زن، استخراج کنم. آن موقعها در یکی از شهرستانهای جنوب کشور زندگی میکردم و با سختی توانستم این کتاب را پیدا کنم و بخوانم، اما پس از خواندن، باید بگویم که ناامید شدم، چون که با تمام سعی و تلاشی که صرف کردم اما موفق نشدم از محتوای آن، چیزی بیاموزم. شریعتی به آزادی زن (با تعریفی که ما امروز از آزادی داریم یعنی آزادی در انتخاب) معتقد نبود.

 

دکتر شریعتی، تنها در کتاب «فاطمه، فاطمه است» از زن سخن گفته است که در این کتاب هم تنها به نفی آنچه فاطمه نیست، پرداخته و نه به اثبات آنچه فاطمه هست. در ثانی او در این اثر، هرگز به تعریف یا بازتعریف مبانی حقوق زنان نمیپردازد. میتوان با قاطعیت گفت که دکتر شریعتی در این کتاب، در واقع هیچ تعریفی از فاطمه به دست نمیدهد و تنها به نفی آنچه فاطمه نیست، میپردازد و در نهایت به آنجا میرسد که «فاطمه تنها فاطمه است.» در حالی که حضرت فاطمه (س) یکی از شگفت انگیزترین شخصیتهای سیاسی- مذهبی تاریخ شیعه بوده است. زیرا برای نخستین بار در تاریخ جهان، تبار یک قوم یا بخش بزرگی از پیروان یک مذهب (شیعه) از یک زن انتقال یافته است. اما متاسفانه دکتر شریعتی در کتاب خود حتی به این موضوع هم نمیپردازد و نیز به اینکه چنین زنی واقعا چه خصلتهای ویژه و مشخصی داشته است بلکه به این مسئله پرداخته شده که فاطمه چه چیزهایی نیست. بنابراین، چنین نگاهی به زن، نمیتوانست برای من که در آن زمان جوانیام، در پی راهی برای آگاهی و شناخت از جایگاه واقعی خودم ــ به عنوان یک زن ــ بودم، جذب کننده باشد.

بخش : زنان
تاریخ انتشار : ۱۰ تیر, ۱۳۹۰ ۸:۰۱ ب٫ظ
لینک کوتاه
مطالب بیشتر

نظرات

Comments are closed.

بیانیه‌های هیئت‌ سیاسی‌ـ‌اجرایی

میرحسین موسوی و تحول‌طلبی در راه تأمین حق حاکمیت مردم!

در طول حیات جمهوری اسلامی، بارها شاهد بوده‌ایم که هر وقت جامعه به صحنه آمده است، توانسته تغییراتی را به حکومت تحمیل کند اما پایداری این تغییرات منوط به تداوم حضور مردم در صحنه بوده است. هم‌اینک نیز با توجه به روبه‌رو شدن کشور با یک تجاوز نظامی می‌توان انتظار فراروییدن تغییرات مشابهی را داشت. در چنین شرایطی رهبرانی نظیر آقای موسوی که مورد اعتماد و وثوق ملی باشند، می‌توانند در پایداری خواست‌های مردمی نقشی حیاتی بازی کنند.

ادامه »
سرمقاله

اسراییل در پی تحقق رؤیای خونین «تغییر چهرۀ خاورمیانه»!

دست‌کم دو دهه است که تغییر جغرافیای سیاسی منطقۀ ما بخشی از اهداف امریکا و اسراییل‌اند . نتانیاهو بارها بی‌پرده و باافتخار از هدف‌اش برای «تغییر چهرۀ خاورمیانه» سخن گفته است. در اولین دیدارش با دونالد ترامپ در آغاز دور دوم ریاست جمهوری نیز مدعی شد که اسراییل و امریکا به طور مشترک در حال مبارزه با دشمنان مشترک و «تغییر چهرۀ خاورمیانه»‌اند.

مطالعه »
سخن روز و مرور اخبارهفته

سیمور هرش: آنچه به من گفته شده است در ایران اتفاق خواهد افتاد.

یک مقام آگاه امروز به من گفت: «این فرصتی است برای از بین بردن این رژیم برای همیشه، و بنابراین بهتر است که ما به سراغ بمباران گسترده برویم.» … بمباران برنامه‌ریزی‌شده آخر هفته اهداف جدیدی نیز خواهد داشت: پایگاه‌های سپاه انقلاب اسلامی، که از زمان سرنگونی خشونت‌آمیز شاه ایران در اوایل سال ۱۹۷۹ با کسانی که علیه رهبری انقلاب مبارزه می‌کنند، مقابله کرده‌اند.

مطالعه »
یادداشت

در نقد بیانیه فعالین مدنی بشمول برندگان نوبل صلح درباره جنگ…

آخرین پاراگراف بیانیه که بخودی خود خطرناک‌ترین گزاره این بیانیه است آنجایی است که میگویند: ” ما از سازمان ملل و جامعه‌ی بین‌المللی می‌خواهیم که با برداشتن گام‌های فوری و قاطع، جمهوری اسلامی را به توقف غنی‌سازی، و هر دو‌طرف جنگ را به توقف حملات نظامی به زیرساخت‌های حیاتی یکدیگر، و توقف کشتار غیرنظامیان در هر دو سرزمین وادار نمایند.” مفهوم حقوقی این جملات اجرای مواد ۴۱ و ۴۲ ذیل فصل هفتم اساسنامه ملل متحد است.

مطالعه »
بیانیه ها

میرحسین موسوی و تحول‌طلبی در راه تأمین حق حاکمیت مردم!

در طول حیات جمهوری اسلامی، بارها شاهد بوده‌ایم که هر وقت جامعه به صحنه آمده است، توانسته تغییراتی را به حکومت تحمیل کند اما پایداری این تغییرات منوط به تداوم حضور مردم در صحنه بوده است. هم‌اینک نیز با توجه به روبه‌رو شدن کشور با یک تجاوز نظامی می‌توان انتظار فراروییدن تغییرات مشابهی را داشت. در چنین شرایطی رهبرانی نظیر آقای موسوی که مورد اعتماد و وثوق ملی باشند، می‌توانند در پایداری خواست‌های مردمی نقشی حیاتی بازی کنند.

مطالعه »
پيام ها

کرامت کارگران افغانستانی را پاس بدارید؛ آنان پناهنده‌اند نه جاسوس!

کارگران افغانستانی مانند بسیاری دیگر از کارگران مهاجر غیرقانونی، قربانی سیاست‌های غلط مهاجرتی دولت میزبان، به مثابه یک نیروی کار ارزان، از سوی سرمایه‌داران در شرایطی به کار گرفته می‌شوند که از کم‌ترین حقوق برخوردارند و نماد بهره‌کشی عریان سیستم سرمایه‌داری‌اند.

مطالعه »
شبکه های اجتماعی سازمان
آخرین مطالب

L’expulsion des demandeurs d’asile afghans de notre pays est inhumaine et contraire à la culture et à la morale iraniennes.

میهن‌دوستی جمهوری‌خواهانه یا ملی گرایی؟

وطن‌دوستی به سبک پادگان: وقتی نژادپرستی، نام مستعار “وطن‌پرستی” می‌شود

هر سخن جایی و هر نکته مکانی دارد!

تحلیل هفته: بیانیه موسوی؛ غنی‌سازی و رابطه با امریکا

میرحسین موسوی و تحول‌طلبی در راه تأمین حق حاکمیت مردم!