ترجمه متن منشور معیارهای انتخابات آزاد و منصفانه
۲۵۶ نفر از کوشندگان سیاسی، فرهنگی و دانشگاهی کشور در بیانیه‌ی ۱۴ اردیبهشت ۱۳۸۴ خود با خواست تأمین پیش‌شرط‌های یک انتخابات آزاد، رعایت عملی «معیارهای انتخابات آزاد و منصفانه» را که در اجلاس یکصد و پنجاه و چهارم شورای اتحادیه بین‌المجالس، در ۲۶ مارس ۱۹۹۴ (۶ فروردین ۱۳۷۳) به اتفاق آراء به تصویب نمایندگان پارلمان‌های ۱۱۲ کشور، از جمله نمایندگان مجلس شورای اسلامی ایران رسیده است، مطالبه کرده‌اند.
ما تعدادی از تلاشگران برگزاری انتخابات آزاد و منصفانه در کشورمان برای آگاهی هم‌میهنان با محتوای سند یادشده ترجمه‌ی این سند مهم را تقدیم می‌کنیم.
این بیانیه در ۱۵۴ مین اجلاس شورای بین المجالس (پاریس، ۲۶ مارس ۱۹۹۴) به اتفاق آرا پذیرفته شد.
شورای بین‌المجالس،
با تصدیق مکرر اهمیت اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر و میثاق بین المللی حقوق سیاسی و مدنی ، حق حاکمیت را مبتنی بر خواست مردم می‌داند ــ که از طریق انتخابات دوره‌ای و راستین بیان می‌شود،
اصول (پرنسیپ‌های) بنیادین در رابطه با برگزاری انتخابات دوره ای، آزاد، و منصفانه را ــ که توسط حکومتها بعنوان ابزار جهانی و منطقه‌ای اعمال حقوق بشر شناخته شده‌اند، پذیرفته و تاًیید می‌کند که از جمله حق هر فرد در مشارکت مستقیم یا غیرمستقیم ــ از طریق نمایندگانی که در انتخابات آزاد برگزیده شده‌اند ــ در اداره‌ی کشور خویش؛ حق شرکت در این انتخابات بوسیله‌ی رأی مخفی؛ حق برابر با دیگران در کاندیدا شدن برای انتخابات؛ و حق ابراز دیدگاههای سیاسی خود، چه بطور فردی و چه جمعی را شامل می‌شود،
بر این امر آگاه است که، پیرو منشور سازمان ملل، حکومتها این حق را دارند که، بدون مداخله‌ی خارجی، مطابق با خواستهای مردم کشور خویش، به توسعه‌ی آزادانه‌ی ساختارهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، و فرهنگی خود بپردازند،
آرزو دارد که ترویج دهنده‌ی بنای ساختارهای دمکراتیک و فراگیر (پلورالیستی) دولت‌های انتخابی۱ در سراسر جهان باشد،
اشراف دارد که تثبیت و تقویت روندهای و نهادهای دمکراتیک ناشی از مسئولیت مشترک دولتها، رأی دهندگان، و نیروهای سیاسی سازمانیافته است؛ انتخابات دوره‌ای و راستین عنصری لازم و گریزناپذیر از تلاش مدام برای دفاع از حقوق و منافع حکومت شوندگان می‌باشد؛ و تجربه عملی نشان می‌دهد که حق هر کس در مشارکت در اداره‌ی کشور خویش عاملی کلیدی در بهره‌وری همگانی از حقوق بشر و آزادیهای بنیادین است،
از گسترش نقش سازمان ملل، اتحادیه‌ی بین‌المجالس، سازمانهای منطقه‌ای و مجامع پارلمانی و سازمانهای ملی و بین المللی غیردولتی در کمک رسانی ــ به درخواست خود دولتها ــ به برگزاری انتخابات پشتیبانی می‌کند،
و بنابراین، بیانیه‌ی زیرین درباره‌ی برگزاری انتخابات آزاد و منصفانه را می‌پذیرد، و از دولتها و پارلمانها در سراسر جهان مجدانه می‌خواهد که اصول و معیارهای ارائه شده در آن را راهنمای کار خود قرار دهند.
۱. انتخابات آزاد و منصفانه
حق حاکمیت در هر کشور تنها می‌تواند برآمده از خواست مردم آن کشور باشد که در انتخابات راستین، آزاد، و منصفانه ــ که بطور دوره‌ای برگزار می‌شود ــ و مبتنی بر حق رأی همگانی، برابر، و مخفی است بیان می‌گردد.
۲. حقوق انتخاباتی
(۱) هر شهروند بزرگسال این حق را دارد که در انتخابات، بدور از هرگونه تبعیض، رأی بدهد.
(۲) هر شهروند بزرگسال این حق را دارد که به یک پروسه‌ی نام نویسی کارآمد، بیطرف، و بدور از تبعیض دسترسی داشته باشد.
(۳) نمی‌توان شهروند واجد شرایط را از حق رأی دادن محروم ساخت یا جلوی نام نویسی او را برای رأی دادن گرفت، مگر اینکه اینکار بر اساس معیارهای معین و قابل بازبینی و قانونی صورت بگیرد و با تعهدات کشور در برابر قانون بین الملل سازگار باشد.
(۴) هر کسی که حق رأی دادن یا حق نام نویسی بعنوان رأی دهنده از او گرفته شده، باید بتواند به یک سیستم رسیدگی به شکایات دسترسی داشته باشد؛ سیستمی که هم توانایی بررسی چنین تصمیماتی را داشته باشد و هم بتواند اشتباهات را بلافاصله و بطور واقعی تصحیح نماید.
(۵) هر رأی دهنده حق دسترسی برابر و موثر به حوزه‌ی رأی گیری را داشته باشد تا بتواند از حق رأی خود استفاده کند.
(۶) هر رأی دهنده باید بتواند بمانند دیگران از حق رأی خود برخوردار شود و رأی او باید وزنی برابر با رأی دیگری داشته باشد.
(۷) حق رأی دادن بطور مخفی بلاشرط است و نمیباید بهیچوجه محدود گردد.
۳. حقوق و مسئولیتهای کاندیداتوری، فعالیت حزبی، و کارزار انتخاباتی
(۱) هر کس حق دارد در اداره‌ی کشور خویش مشارکت داشته باشد و می‌باید از امکان برابر برای کاندیدا شدن در انتخابات برخوردار باشد. معیارها برای مشارکت در حکومت در تطابق با قانون اساسی و دیگر قوانین کشور تعیین می‌گردند و نمیتوانند با مسئولیتهای بین المللی کشور ناسازگار باشند.
(۲) هر کس حق دارد برای کارزار انتخاباتی به عضویت حزب یا سازمانی سیاسی درآید، یا همراه با دیگران حزب یا سازمانی سیاسی را بوجود آورد.
(۳) هرکس بنوبه‌ی خود و یا همراه با دیگران حق دارد که:
● دیدگاههای سیاسی خود را بدون مداخله‌ی دیگران بیان دارد،
● اطلاعات بخواهد، اطلاعات بگیرد، و اطلاعات بدهد و گزینه‌ای آگاهانه ارائه دهد،
● برای کارزار اتنخاباتی در سطح کشور آزادانه رفت و آمد کند،
● بر اساس برابر با دیگر احزاب سیاسی از جمله حزب حاکم به فعالیت انتخاباتی بپردازد.
(۴) هر کاندیدای انتخابات و هر حزب سیاسی می‌باید دسترسی برابر به رسانه ها ــ بویژه رسانه های اطلاع رسانی جمعی ــ داشته باشد تا بتواند دیدگاههای سیاسی خود را عرضه دارد،
(۵) امنیت جانی و مالی کاندیدا ها می‌باید پذیرفته شده و تأمین گردد،
(۶) هر فرد و حزب سیاسی از حق حمایت قانونی برخوردار است و نقض حقوق سیاسی و انتخاباتی اش باید جبران شود.
(۷) تمامی حقوق بالا تنها در شرایط استثنایی و در جهت حفظ امنیت ملی یا نظم اجتماعی، سلامت اجتماعی یا اخلاقی، دفاع از یا تأمین حقوق و آزادیهای دیگران، که در یک جامعه‌ی دمکراتیک و مطابق با قانون لازم بنظر آیند، می‌توانند محدود گردند ــ مشروط به اینکه چنین محدودیتهایی با تعهدات کشور در برابر قانون بین الملل ناهمخوان نباشند. محدودیتهای مجاز علیه کاندیداتوری، تاًسیس و فعالیت احزاب سیاسی، و کارزار انتخاباتی نمیتوانند بخاطر نژاد، تیره، جنسیت، زبان، مذهب، افکار سیاسی یا غیرسیاسی، مبداً ملی یا اجتماعی، مالکیت، جایگاه فرد بهنگام تولد و غیره بکار گرفته شوند.
(۸) هر فرد یا حزب سیاسی که کاندیداتوری، حق فعالیت حزبی یا انتخاباتی اش رد یا محدود شده، می‌باید بتواند به یک هیئت رسیدگی دسترسی داشته باشد که هم توانایی بررسی چنین تصمیماتی را دارد و هم بتواند اشتباهات را بلافاصله و بطور واقعی تصحیح نماید.
(۹) حق کاندیداتوری، حق فعالیت حزبی و انتخاباتی مسئولیتهایی را نیز نسبت به جامعه با خود به‌همراه دارند. به‌ویژه هیچ کاندیدا یا حزب سیاسی نباید به خشونت روی آورد.
(۱۰) هر کاندیدا یا حزب سیاسی که در کارزار انتخاباتی شرکت می‌کند باید حقوق و آزادیهای دیگران را محترم شمرد.
(۱۱) هر کاندیدا یا حزب سیاسی که در انتخابات شرکت می‌کند باید نتیجه‌ی انتخابات آزاد و منصفانه را بپذیرد.
۴. حقوق و مسئولیتهای حکومت
(۱) حکومت می‌باید مراحل قانونگذاری و دیگر اقدامات لازمه را ــ همگام با روندهای قانونی کشور و تعهدات در برابر قانون بین الملل ــ به اجرا درآورد تا حقوق و چهارچوبها برای برگزاری انتخابات دوره‌ای، راستین، آزاد، و منصفانه تضمین گردد. به‌ویژه، حکومت باید:
● روندی کارآمد، بیطرف، و بدور از تبعیض را برای نام نویسی رأی دهندگان برقرار سازد،
● ملاک‌های روشن برای نام نویسی رأی دهندگان را تثبیت کند؛ – ملاک‌هایی چون سن، شهروندی، و مکان اقامت – و تضمین دهد که رعایت چنین ملاک‌هایی بدون هرگونه استثنایی دنبال می‌شوند،
● زمینه برای شکل‌گیری و فعالیت آزاد احزاب سیاسی را فراهم کند؛ تأمین مالی احتمالی احزاب سیاسی و کارزارهای انتخاباتی را برعهده گیرد؛ جدایی حزب از حکومت را تضمین نماید؛ و شرایط را برای رقابت منصفانه در انتخابات برای قوه‌ی قانونگذاری را بوجود آورد،
● برنامه های سراسری برای آموزش مدنی را براه بیاندازد، یا تسهیلاتی برای اینگونه برنامه ها فراهم سازد، تا آشنایی مردم با روند های مربوط به انتخابات و مسائل مطروحه آن تضمین شود.
(۲) علاوه بر این، حکومت می‌باید سیاست‌هایی اتخاذ کند و گامهای ساختاری لازمی را بردارد تا دستیابی به اهداف دمکراتیک به پیش رفته و تحکیم شوند؛ از جمله از طریق ایجاد مکانیسمهای غیرجانبدارانه یا متوازن برای برگزاری انتخابات.
در پیشبرد این امر می‌باید، در کنار دیگر اقدامات،
● مسئولان جنبه های مختلف برگزاری انتخابات آموزش دیده باشند و بیطرفانه کار خود را انجام دهند، و اینکه روند رأی گیری مفهوم و جاافتاده باشد، و مردم با این روند آشنا باشند،
● از نام نویسی رأی دهندگان اطمینان حاصل شود، پروسه های رأی گیری و فهرست رأی دهندگان بهنگام باشند، و اگر لازم باشد، این امور با کمک ناظران بین المللی صورت بگیرند،
● احزاب و کاندیدا ها و رسانه ها تشویق شوند که معیار های رفتاری و اخلاقی مشترکی را پذیرفته و کارزار انتخاباتی و رأی گیری را بر آن مبنا هدایت کنند،
● سلامتی پروسه‌ی رأی گیری را با در پیش‌گرفتن اقدامات مناسب تأمین نماید تا تنها کسانی که واجد شرایط هستند رأی دهند و کسی بیش از یکبار رأی ندهد،
● سلامتی پروسه‌ی شمارش آرا تأمین شود.
(۳) حکومت می‌باید به حقوق انسانی تمامی افراد کشور خود که مسئولیتشان را به عهده گرفته‌اند احترام گذاشته و این حقوق را تأمین کند. بنابراین، به‌هنگام انتخابات، حکومت و ارگان‌های آن می‌باید:
● آزادی رفت و آمد، آزادی گردهمایی، آزادی سازماندهی، و آزادی بیان را تأمین نماید؛ بویژه در رابطه با اجتماعات و گردهمایی های سیاسی،
● آزادی احزاب و کاندیداها را برای در میان گزاردن دیدگاههای خود با رأی دهندگان تأمین کند، و امکان دسترسی برابر احزاب و کاندیداها به رسانه های حکومتی و ملی را فراهم کند،
● گامهای لازم را در جهت تأمین پوشش خبری غیرجانبدارانه در رسانه های حکومتی و ملی بردارد.
(۴) برای تأمین منصفانه بودن انتخابات، حکومتها باید تدابیر لازم را به کار گیرند تا احزاب و کاندیداها از فرصت‌های معقول برای ارائه‌ی برنامه‌ی انتخاباتی خود برخوردار باشند.
(۵) حکومتها باید تمام اقدامات لازم و مناسب را انجام دهند تا اصل مخفی بودن رأی مخدوش نشود و راًی‌دهندگان بتوانند آزادانه و بدون هراس و خطر تهدید رأی بدهند.
(۶) علاوه بر این، مقامات حکومتی باید جلوی تقلب و دیگر اقدامات خلاف را در جریان راًی‌گیری بگیرد و امنیت و سلامت روند رأی‌گیری را تأمین نماید. شمارش آرا می‌باید توسط کارکنان آموزش دیده انجام پذیرد، و کار شمارش آرا تحت نظارت صورت گیرد و/یا قابل بازبینی باشد.
(۷) حکومتها باید تمامی اقدامات لازم و مناسب را انجام دهند تا کل پروسه‌ی انتخابات شفاف باشد. این امر، برای نمونه، می‌تواند از طریق حضور نمایندگان احزاب و ناظران معتبر عملی شود.
(۸) حکومتها باید اقدامات لازم را انجام دهند تا احزاب، کاندیدا ها، و هوادارانشان از امنیت یکسان برخوردار باشند و مسئولان حکومتی می‌باید گامهای لازم را برای جلوگیری از خشونت در انتخابات بردارند.
(۹) حکومتها می‌باید این امکان را فراهم آورند که نقض حقوق بشر و شکایتها در مورد پروسه‌ی انتخابات بسرعت و بطور کارا، و در چهارچوب زمانی انتخابات، از سوی یک هیئت مستقل، و بیطرف ــ همچون کمیسیون نظارت بر انتخابات یا دادگاهها ــ رسیدگی شوند.
————–
۱ حکومت نمایندگان برگزیده‌ی مردم
