جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ - ۱۱:۴۱

جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ - ۱۱:۴۱

چنین گفت بودا در شرق! از نجات شخصى تا رهایى طبقاتى

در درس‌هاى اخلاقى او سكوت مهم‌تر از پرحرفى است، جهان بى‌ارزش است، زمان ناپايدار و در حال گذر، و انسان بايد هميشه دست رد به سينه قدرت‌طلبى بزند. جهانبينى بوديسم بر پايه چند حكم است: زندگى رنج است، علاقه به زندگى موجب زحمت ميشود، تسلط بر نفس موجب كاهش نارضايى ميشود

بودا یا( سیدارتا گاواتما) Buddha 560 – ۴۸۰ BC 

نام واقعى بودا، فیلسوف و معلم مقدس هندى؛ سیدارتا گاواتما است که با صد سال اختلاف نظر محققین، بین سالهاى ۵۶٠–۴٨٠ پیش از میلاد در شمال هند میزیسته است. او پایه گذار فلسفه و دین بودیسم است. بودیسم، بخشى از فلسفه شرق و دینى است فلسفى؛ یعنى دینى آته‌ایستى و بدون خدا. بودیسم نه تنها جاى خاصى در تاریخ فلسفه هند دارد، بلکه از تمام ادیان جهانى، فلسفى‌تر است. فلسفه هند همچون فلسفه یونان و غالب ادیان، یک جنبش اصلاح‌خواهانه و روشنگرانه بود که نتیجه تحولات خاص سیاسى و اجتماعى میباشد. رابطه بین یونان باستان و شبه قاره هند به‌دلیل وجود آرامش سیاسى و وجود امپراطورى هخامنشى در قرون ۵ و ۶ پیش از میلاد میسر گردید. درآن‌زمان شرق و غرب نه تنها به مبادله کالا بلکه به تبادل ایده‌ها نیز پرداختند. بودیسم را میتوان راه شرقى یا آسیایى یافتن حقیقت دانست.

بودا در آغاز به امید کوشش براى رهایى طبقاتى علیه سیستم کاستى برهمن‌هاى هند وارد میدان شد ولى به‌دلایل شکست تاریخى وارد مبارزه براى نجات و رستاخیز شخصى بیچارگان گردید. او درآغاز، هدف خود را پایان دادن به مرگ و درد و رنج بشرى اعلان نمود. در بودیسم، درد و رنج انسان، موضوع اصلى فلسفه و دین بوده‌اند. برتراند راسل، نقش بودا و سقراط را مهمتر از پیامبرانى مانند مسیح و موسى میدانست.
شبه جزیره هند پیش از یونان، سرزمین فلسفه شده بود، بودا سومین فیلسوف مهم شرق است. یک قرن بعد از مرگ بودا، به‌تدریج مردم ساده به تقدیس وى پرداخته و او را همچون پیامبرى اجبارى پرستیدند. گروه دیگرى او را یک مصلح اجتماعى نامیدند تا یک روشنفکر انقلابى. بودیسم از آغاز میخواست که بخشى از فرهنگ توده‌ها شود تا جهان‌بینى برگزیدگان.
غالب ملاقات‌هاى بودا در رابطه با دیدار وى با فقرا، بیماران، و کهنسالان هستند. بودیسم کوشید تا در هند جانشینى براى دین هندو و قطبى درمقابل نظام تحقیرآمیز کاستى آن شود. بودیسم درآغاز ریشه در تحولات مترقى و مردمى داشت و در طول قرون، بارها به شاخه‌ها و مذاهب گوناگون مترقى و ارتجاعى تقسیم گردید. سرانجام در قرن ۹ میلادى یک جنبش ارتجاعى ضد اصلاحات آنرا به عقب راند. امروزه گویا حدود ٣۵٠ میلیون بودیست در آسیا وجود داشته باشد. قدیم‌ترین سیستم فلسفى هند، فلسفه و دین هندویسم است، ولى بودا کوشید با کمک ابزار شناخت به نجات بشر بپردازد. هند پیش از بودا، به روایت پاره‌اى از مورخین، یک تاریخ ١٠٠٠ ساله فلسفى داشته است.
در شمال هند آن‌زمان، با از هم پاشیده‌گى حکومت حاکمان و اشراف محلى و رشد یک دولت مرکزى، اشراف‌زاده‌گان و تحصیل‌کرده‌هایى مانند بودا، آینده‌اى براى ادامه وراثت سرزمین‌هاى پدرى خود نمى‌دیدند. تنها سرمایه آنان، سواد و تبلیغ دانسته‌ها و روشنفکرى‌شان بود. و بر اثر ناآرامى‌ اجتماعى، سنت و فرهنگ، آداب و رسوم و اخلاق نیز دچار لرزش شده، نیازبه آموزگارانى چون امثال بودا در هر شهر و روستا احساس میشد.
چون شباهت‌هایى میان فلسفه آغازین یونان و بودیسم وجود دارد، ادعا میشود که هندی‌ها با فلسفه یونان پیش از سقراط آشنا بوده و یونانی‌ها نیز فلسفه هند را مى‌شناخته‌اند. به نظر بعضى از محققین، فلسفه هند ١٠٠ سال پیش از فلسفه یونان شروع شده است. شرح اتم را هندی‌ها قبل از فلسفه طبیعى یونان آغاز کردند. و ایندیرا، خداى جنگ هندی‌ها، شباهتى با خدایان یونانى دارد تا با خداى ادیان مسیح و یهود. گروه دیگرى بودا را هم‌عصر سقراط، افلاتون و یا ارسطو به‌حساب مى آورند. احتمال میرود که افلاتون تصور پرواز و سفر روح به جهان ابدى را از فلسفه هند گرفته باشد. بودیستها خلاف سه دین تک‌خدایى، اسلام، مسیحیت و یهود به خدایى عقیده نداشتند. به این سبب گروه‌هایى آنان را آته‌ایستى به‌حساب مى‌آورند.
گروه دیگرى آغاز فلسفه هند را حدود ١۵٠٠ سال پیش از میلاد یعنى زمانیکه اقوام آریایى به شمال هند رسیدند، حدس میزند. ولى اروپایى ها در قرن ١۹ به کشف فلسفه هند نائل شدند. مثلا سیر و سفر و پرواز روح را گویا غربیها نمى شناختند. شوپنهاور کوشید تا به وحدت فلسفه بودا و کانت بپردازد. تاثیر فلسفه بودیستى روى شوپنهاور، شلینگ، و هردر، امروزه ثابت شده است.
اسکندر مقدونى هم کوشید تا در سال ٣٢۵ پیش از میلاد، فلسفه و فرهنگ یونان را به هند وارد کند و با از هم پاشیده‌گى امپراتورى او، اقوامى مانند هون‌ها، ترک‌ها، و عرب‌ها، در طول تاریخ وارد هند شدند، تا اینکه مسلمانان در سال ۷١١ قدرى موجب عقب راندن فلسفه و دین هندیها شدند. سرانجام در قرن ١۷ میلادى، هند مجددا زیر نفوذ قیصر مغول متحد شد، ولى در قرن ١۹ انگلیس به استعمار هند پرداخت. و بالاخره در سال ١۹۴۷ هند به استقلال امروزى خود رسید. در زمان فعلى در آسیا سیستم‌هاى بودیستى گوناگونى وجود دارد.
بودا میگفت که جهان ناکامل و بى‌نظم است و انسان به‌دلیل غرایز و علائق اشتباهى‌اش دائم در درد و رنج به‌سر میبرد. او فکر میکرد که انسان میتواند با کمک فلسفه، خود را از این زنجیر نارضایى ها نجات دهد و به هواداران خود توصیه میکرد که از هیجان‌هاى جهان و زندگى فاصله بگیرند. بودا پیش از شوپنهاور گفته بود که تولد رنج است، مرگ درد است، دورى و جدایى از عزیزان غم‌انگیز است، از خواسته‌ها و تمایلات دست کشیدن نیز ناخوش‌آیند است. او مهمترین علت نارضایى انسان را، علاقه او به زندگى ابدى و کوشش براى ارضاى تمایلات‌اش میدانست.
درفلسفه هند هیچ چیز ثابت و بى‌تغییر نیست و در هر شیئى مدام پروسه تبدیل و تحول پیش مى‌آید. بودا همچون هراکلیت یونانى میگفت که همه چیز در حال جریان و حرکت است. او مانند فیلسوفان طبیعى یونان عناصر تشکیل دهنده جهان را آب، آتش، هوا، و زمین میدانست. پایه اخلاق در بودیسم مانند دین زردشت، روى اصولى مانند گفتار نیک، کردار نیک، و پندار نیک، قرار داشت. بودا بزرگترین تقواها را همدردى، نوع‌دوستى، متانت، خون‌سردى، میانه‌روى و صلح‌خواهى میدانست. در درس‌هاى اخلاقى او سکوت مهم‌تر از پرحرفى است، جهان بى‌ارزش است، زمان ناپایدار و در حال گذر، و انسان باید همیشه دست رد به سینه قدرت‌طلبى بزند. جهانبینى بودیسم بر پایه چند حکم است: زندگى رنج است، علاقه به زندگى موجب زحمت میشود، تسلط بر نفس موجب کاهش نارضایى میشود. سه اصل مهم بودیسم، اعتقاد به نجات، وحى، و خلوص است. بودا از پیروانش میخواست که به جهان نه بگویند و موجب مرگ و آزار و جراحت موجودات زنده نشوند.
با آغاز مسیحیت، بودیسم نیز به دوشاخه تقسیم شد: یک دسته بودا را خدا دانسته و دسته دیگر کوشید با کمک آموزش‌هاى ساده او به نجات خود بپردازد. در نظر بودا، نه خدایى وجود دارد، نه اعتقاد به روح ابدى، چون هیچ جیز پایدار و ثابت و حتمى نیست.
در بودیسم هدف از اخلاق و تقوا آن است که انسان به شرایط “نیروانا” برسد و دیگر متولد نشود. نیروانا یعنى رسیدن به آرامش ابدى روح، به وضعیت خلاء، به نیستى، و اینکه روح بار دیگر مجبور نشود که براى تکمیل خود و رفع گناهان و اشتباهاتش، یکبار دیگر در قالب انسان به دنیا بیاید. شرایط نیروانا یعنى چیزى نخواستن و میلى نداشتن. بودا را میتوان در این رابطه معلم رواقیون دانست. او میگفت که هدف انسان باید آن شود که در زندگى بعدى، بدون حرص، طمع، خواسته، میل، و علاقه، بدنیا آید. او مدعى بود که در جستجوى صلح به شرایط “نیروانا“ رسیده است.
سرانجام در قرون بعدى بودیسم مجبور شد که خودرا با خرافات و ابتذال فرهنگى زمان وفق دهد و به این دلیل از رونق اولیه افتاد و به سه شاخه تقسیم شد. جوامع بودیست سنتى را کشورهایى مانند: سریلانکا، برمه، تایلند، کامبوج و لائوس میدانند. و بودیسم تجددخواه را در کشورهایى مانند چین، ژاپن، کره، نپال، تبت و مغولستان، جستجو مى‌نمایند.

تاریخ انتشار : ۲۰ دی, ۱۳۸۵ ۲:۳۰ ب٫ظ
لینک کوتاه
مطالب بیشتر

نظرات

Comments are closed.

سخن روز

حملۀ تروریستی در مسکو را محکوم می‌کنیم!

روشن است که چنین حمله‌ای نیاز به تیمی حرفه‌ای و سازماندهی و تدارکی نسبتاً طولانی و گسترده دارد. در عین حال، زود است که بتوان تحلیل جامع و روشنی از ابعاد پشت پردۀ این جنایت و اهداف سازمان‌دهندگان آن ارائه داد. هدف از این یادداشت کوتاه نیز  در وهلۀ نخست مکثی است بر قربانیان این حمله و حملاتی از این دست. قربانیانی که تنها سهم‌شان از سازمان‌دهی و تدارک چنین جنایاتی و علل پشت پردۀ آن، هزینه‌ای است که با جان و سلامتی‌شان می‌پردازند.

مطالعه »
یادداشت
تظاهرات آتش بس در آمریکا

شعبده بازی بایدن بر روی جنگ غزه

ممکن است به اشتباه کسی را با تیر زد یا جایی را تصادفی بمباران کرد ولی امکان ندارد که دو میلیون نفر را تصادفی با قحطی و گرسنگی بکشید.
قحطی در غزه قریب الوقوع است و پیامدهای آنی و بلندمدت سلامتی نسلی را به همراه خواهد داشت.

مطالعه »
آخرین مطالب

از قطعنامۀ شورای امنیت سازمان ملل و برقراری آتش‌بس فوری و پایدار در غزّه حمایت می‌کنیم!

ما فداییان خلق ایران از نخستین روز آغاز جنگ ضمن محکوم کردن و غیرقابل توجیه خواندن عملیات مسلحانه و نظامی علیه مردم بی‌دفاع غیرنظامی، همراه و هم‌صدا با آزادی‌خواهان جهان خواهان آتش‌بس فوری و تأمین حقوق حقّهٔ مردم فلسطین شدیم. با این رویکرد ما مهار مقاومت آمریکا و تصویب قطعنامهٔ شورای امنیت را یک پیروزی بزرگ برای مردم بی‌گناه غزّه و فلسطین و تمامی آزادی‌خواهان جهان می‌دانیم.

رابطه دولت و بازار سرمایه داری در عصر «لیبرالیسم کلاسیک» و «نئولیبرالیسم»

عصر جهانی شدن اقتصاد، نقش دولت ها را کاهش نداده است، بلکه برعکس دولت ها عهده دار نقش محوری و مهمی در پاسداری، رشد و نهادینه کردن منافع کشوری، منطقه ای و جهانی شده اند.
در سراسر دوران موجودیت نظام سرمایه داری، میان اندیشمندان و پیروان اقتصاد سرمایه بنیان، بیشتر دو گروه روبروی هم قرار گرفته اند: پیروان اقتصاد مبتنی بر دولت رفاه و هواداران اقتصاد نئولیبرالیستی.

دعوت همگانی برای مشارکت در فرایند تدوین اصول و محورهای حداقلی برای حکومت نشست نخست: شنبه ١١ فروردین ١۴٠۳ (۳۰ مارس ۲۰۲۴ میلادی)

اکنون با خرسندی از اعضای تشکیلات، از یاران سازمان، از صاحب‌نظران، از کلیۀ احزاب و سازمان‌ها و کنش‌گران سیاسی مردمی دعوت می‌کنیم با شرکت در نخستین نشست بحث عمومی در بارۀ “اصول و محورهای حداقلی برای حکومت”، ما را یاری کنند سندی سودمند برای ارتقای کشور به وضعیتی درخور ایران تدوین کنیم. روند کار … نشست نخست: شنبه ١١ فروردین ١۴٠۳ (۳۰ مارس ۲۰۲۴ میلادی)
در سامانه زوم …

چشمان بیدار

… شهامتِ آن زن پشتِ میله ها,
درونم را می کاود,
و گاه و بی‌گاه,
صدای پرندۀ همیشگی،
آغاز صبح را در من می‌خواند.

۹ میلیون بی‌سواد و ۹۳۰ هزار بازمانده از تحصیل در ایران

برخلاف نظر سیاستمداران و قانون‌گذاران، ممانعت والدین سهم ناچیزی در بازماندگی از تحصیل دارد. سهم عمده را باید در «عدم دسترسی به امکانات آموزش و فقر» جست و برای آن چاره‌اندیشی کرد.
امتناع آگاهانه‌ی والدین سهم ناچیزی در بازماندگی از تحصیلِ کودکان دارد، و این در حالی است که به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، «دسترسی به امکانات آموزشی و محرومیت اقتصادی سهم عمده‌ای در بازماندگیِ کودکان ایفا می‌کند.»

یادداشت
تظاهرات آتش بس در آمریکا

شعبده بازی بایدن بر روی جنگ غزه

ممکن است به اشتباه کسی را با تیر زد یا جایی را تصادفی بمباران کرد ولی امکان ندارد که دو میلیون نفر را تصادفی با قحطی و گرسنگی بکشید.
قحطی در غزه قریب الوقوع است و پیامدهای آنی و بلندمدت سلامتی نسلی را به همراه خواهد داشت.

مطالعه »
بیانیه ها

از قطعنامۀ شورای امنیت سازمان ملل و برقراری آتش‌بس فوری و پایدار در غزّه حمایت می‌کنیم!

ما فداییان خلق ایران از نخستین روز آغاز جنگ ضمن محکوم کردن و غیرقابل توجیه خواندن عملیات مسلحانه و نظامی علیه مردم بی‌دفاع غیرنظامی، همراه و هم‌صدا با آزادی‌خواهان جهان خواهان آتش‌بس فوری و تأمین حقوق حقّهٔ مردم فلسطین شدیم. با این رویکرد ما مهار مقاومت آمریکا و تصویب قطعنامهٔ شورای امنیت را یک پیروزی بزرگ برای مردم بی‌گناه غزّه و فلسطین و تمامی آزادی‌خواهان جهان می‌دانیم.

مطالعه »
پيام ها

از قطعنامۀ شورای امنیت سازمان ملل و برقراری آتش‌بس فوری و پایدار در غزّه حمایت می‌کنیم!

ما فداییان خلق ایران از نخستین روز آغاز جنگ ضمن محکوم کردن و غیرقابل توجیه خواندن عملیات مسلحانه و نظامی علیه مردم بی‌دفاع غیرنظامی، همراه و هم‌صدا با آزادی‌خواهان جهان خواهان آتش‌بس فوری و تأمین حقوق حقّهٔ مردم فلسطین شدیم. با این رویکرد ما مهار مقاومت آمریکا و تصویب قطعنامهٔ شورای امنیت را یک پیروزی بزرگ برای مردم بی‌گناه غزّه و فلسطین و تمامی آزادی‌خواهان جهان می‌دانیم.

مطالعه »
بیانیه ها

از قطعنامۀ شورای امنیت سازمان ملل و برقراری آتش‌بس فوری و پایدار در غزّه حمایت می‌کنیم!

ما فداییان خلق ایران از نخستین روز آغاز جنگ ضمن محکوم کردن و غیرقابل توجیه خواندن عملیات مسلحانه و نظامی علیه مردم بی‌دفاع غیرنظامی، همراه و هم‌صدا با آزادی‌خواهان جهان خواهان آتش‌بس فوری و تأمین حقوق حقّهٔ مردم فلسطین شدیم. با این رویکرد ما مهار مقاومت آمریکا و تصویب قطعنامهٔ شورای امنیت را یک پیروزی بزرگ برای مردم بی‌گناه غزّه و فلسطین و تمامی آزادی‌خواهان جهان می‌دانیم.

مطالعه »
برنامه و اساسنامه
برنامه سازمان فدائیان خلق ایران (اکثریت)
اساسنامه
اساسنامه سازمان فدائیان خلق ایران (اکثریت)
بولتن کارگری
شبکه های اجتماعی سازمان
آخرین مطالب

از قطعنامۀ شورای امنیت سازمان ملل و برقراری آتش‌بس فوری و پایدار در غزّه حمایت می‌کنیم!

رابطه دولت و بازار سرمایه داری در عصر «لیبرالیسم کلاسیک» و «نئولیبرالیسم»

دعوت همگانی برای مشارکت در فرایند تدوین اصول و محورهای حداقلی برای حکومت نشست نخست: شنبه ١١ فروردین ١۴٠۳ (۳۰ مارس ۲۰۲۴ میلادی)

چشمان بیدار

۹ میلیون بی‌سواد و ۹۳۰ هزار بازمانده از تحصیل در ایران

زمین برای همه!