بازداشت فعالین آذربایجانی
تجمع اعتراضی فعالان مدنی آذربایجانی به نابودی دریاچه ارومیه در ۱۳ فروردین ۸۹( ۲ آوریل ۲۰۱۰)، با دخالت نیروهای انتظامی به تشنج گرایید و حدود ۱۰۰ تن از معترضان بازداشت شدند. حسین نصیری از بازداشت شدگان آن روزهمچنان در حبس بسر می برد.
همزمان با روز طبیعت در ایران شهروندان آذربایجانی از نقاط مختلف در کنار پل میان گذر شهید کلانتری ارومیه جمع شده بودند تا ضمن برگزاری مراسم سیزده به در، اعتراض خود را بطور نمادین و با خالی کردن بطریهای آب به دریاچه به آنچه بی توجهی حکومت به این فاجعه زیست محیطی اعلام داشتند را به نمایش بگذارند. این تجمع با حمله گارد ضد شورش و ماموران امنیتی ایران روبروشد ومعترضین مورد بازداشت قرار گرفتند. به گفته شاهدان عینی، ماموران نظامی با پرتاب گاز اشک آور و سنگ به سوی معترض کنندگان سعی کردند تا آنها را متفرق کنند.
بر اساس همین گزارش عده ای از مردم نیز در مسیرهای منتهی به پل میانگذر دریاچه ارومیه در شهرهای ایلخچی، سلماس، ارومیه و اسکو مورد بازداشت قرار گرفته بودند. ۴۱ تن از بازداشت شدگان این روز که هویت آنها برای ما مشخص شده است از این قرار است: یاور جمالی، مرتضی عوض پور، منصور سیفی، ارسلان زارعی، حمید والایی، احمد والایی، حسین نصیری، عسگر صدوقی، محمد تبریزی،علی باغبانی، یعقوب رمضانی، یعقوب جوانی، رهبر اسماعیلی، رشید بازباز، جاوید نظمی، احمد قلی پور، احسان رمضانی، اصغر فروتنی، هادی خدابنده، جلیل بوداقی، محمد محمدلو، عزیزخان صادق زاده، حسینعلی محمدی، احمد علیزاده، یاسین فرید میدانلار، امیر زارعی، علی پاکباز ، علی مهدی زاده ، بلال حاتمی ، ناصر بختیاری، تائب لطفی ، یاشار کاظم زاده ، حبیب مهری ، رسول رضوی، یعقوب کریمی، صدیقی، سعید و صابر جهانی، نادر ، قادر و طاهر محمودی. آنها بعد از حبس چند روزه و بازجویی توام با توهین ضرب و شتم، به قید وثیقه و ضمانت از زندان آزاد شده اند.
سطح آب دریاچه ارومیه در سالهای اخیر بدلیل خشکسالی و احداث سدهای مخزنی در مسیر رودخانه هایی که به این دریاچه می ریزند بیش از ۶ متر کاهش یافته است و خشک شدن دریاچه و تبدیل این دریاچه به شوره زاری عظیم زندگی آذربایجانیها را تهدید میکند. همچنین پسابهای صنعتی حاوی آرسنیک و آمونیاک به آب و خاک حاشیه این دریاچه نفوذ کرده و خطر ابتلا به سرطان و بیماری قانقاریا بین مردم را افزایش دادهاند.
به عقیده برخی کارشناسان، بیتوجهی به دریاچهی ارومیه رویکردی سیاسی و در حقیقت بیتوجهی به آذربایجان است که از نگاه امنیتی حکومت ایران به مناطق اتنیکهای غیر فارس در ایران ناشی می شود.
دادود خداکرمی روزنامه نگار و فعال حقوق بشر آذربایجانی روز شنبه ۲۸ فروردین ۸۹ (۱۷ آوریل ۲۰۱۰) از طرف ماموران حفاظت اطلاعات نیروی انتظامی زنجان بازداشت و پس از دو روز حبس موقت آزاد شد.
به گفته نزدیکان خداکرمی، ماموران انتظامی ابتدا وی را به بهانه ارتباط با پرونده دزدی بازار زنجان بازداشت می کنند و سپس همراه خداکرمی به منزل آمده و پس از تفتیش منزل کلیه کتابها، سی دی ها، کیس کامپیوتر و پوستری از سعید متین پور فعال حقوق بشر زندانی آذربایجانی را با خود می بردند. ماموران از این روزنامه نگار خواسته اند تا مسئولیت اعلامیه های روز جهانی زبان مادری را که در زنجان پخش شده بود را بر عهده گیرد اما وی ضمن اعتراض به طرح اینگونه اتهامات ساختگی، اتهامهای وارده به خود را رد کرده است.
داود خداکرمی خبرنگار ماهنامه ترکی – فارسی بایرام استان زنجان و دبیر سابق جمعیت اسلامی دانشجویان دانشگاه زنجان است. مسئولین دانشگاه زنجان پس از برگزاری مراسم روز جهانی زبان مادری توسط جمعیت اسلامی دانشجویان دانشگاه زنجان در سال ۸۵ این تشکل را منحل و داود خداکرمی دبیر آنرا از دانشگاه اخراج نموده بودند.
در آخرین روزهای آوریل و در پی فشارهای فزاینده بر فعالان صنفی معلمان در آستانه ی روز معلم، توفیق مرتضی پور یکی از اعضای کانون صنفی معلمان در تبریز بازداشت شد. ماموران امنیتی پس از ورود به منزل آقای مرتضی پور و بازداشت ایشان ضمن تفتیش منزل وی کیس کامپیوتر و برخی وسائل شخصی دیگر ایشان را نیز ضبط کردند.
بازداشت زنان هوادار تیم فوتبال تراکتورسازی
ماموران امنیتی و پلیس ایران روز جمعه۲۷ فروردین ۸۹ (۱۶ آوریل ۲۰۱۰) بیست و پنج تن از زنان و مرادان هوادار تیم فوتبال تراکتورسازی را بازداشت و پس از چند ساعت بازجویی آزاد کردند. در جریان مسابقه فوتبال تیمهای تراکتورسازی و پرسپولیس تهران، پلیس ایران به زنان هوادار تیم تراکتورسازی که به همراه خانواده هایشان برای تماشای مسابقه فوتبال این تیم در تپه های اطراف استادیوم سهند تبریز جمع شده بودند حمله و نزدیک به بیست و پنج تن را بازداشت نمودند. از میان بازداشت شدگان می توان به فاطمه حسین نجات، ائلمیرا نظری، ارصلان نظری، بابک خدایی و همسرش یلدا، علی بابایی و همسراش اشاره نمود.
به گفته منابع موثق بازداشت شدگان پس از دستگیری به کلانتری ۲۲ نیروی انتظامی تبریز منتقل و پس از بازجویی چند ساعته و ضبط موبایل و کارتهای شناساییشان موقتا آزاد شده اند. این افراد روز شنبه ۲۸ فروردین ۸۹ (۱۷ آوریل ۲۰۱۰) دوباره به کلانتری ۲۲ احضار و به سوالات بازجویان پاسخ گفته اند.
این دستگیریها پس از پخش فراخوان فعالین مدنی آذربایجانی و هواداران تیم فوتبال تراکتورسازی جهت حضور زنان طرفدار این تیم در مسابقه پرسپولیس در تپه های اطراف ورزشگاه و تشویق تیمشان صورت می گیرد.
شایان ذکر است که بر اساس آیین نامه های سازمان تربیت بدنی ایران و قوانین شرع زنان حق حضور در استادیومها و تماشای مسابقات فوتبال مردان را ندارند.
بازداشت و فشار بر زنان آذربایجانی طرفدار فوتبال در حالی صورت می پذیرد که همواره فعالان حوزه زنان در جامعه ایران برای داشتن حقوق برابر به محدویتهایی که بر پایه قوانین موضوعه و احکام شرعی بر بیش از نیمی از جمعیت کشور اعمال می شود معترض بوده و آنها را موانعی در جهت شکوفایی ابعاد مختلف اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی انسانی زنان دانسته اند.
احضار به دادگاه یا برگزاری دادگاه فعالین
جلسه رسیدگی به اتهامات صمد مولاقلی از فعالین مدنی آذربایجانی در تبریز روز شنبه ۲۸ فروردین ۸۹ (۱۷ آوریل ۲۰۱۰) در شعبه سوم دادگاه انقلاب تبریز به ریاست قاضی بیات برگزار شد. اتهام این فعال آذربایجانی خروج غیرقانونی از مرز ترکیه عنوان شده است. بر اساس کیفرخواست دادستان مولاقلی به صورت غیر قانونی از مرز زمینی خارج شده و پس از مدتی دوباره از مرز ترکیه به صورت غیرقانونی به کشور بازگشته است. صمد مولاقلی پیش از این در ۱۵ اردیبهشت ۸۷ (۵ می ۲۰۰۸) به هنگام پخش فراخوان دومین سالگرد اعتراضات به کاریکاتور توهین آمیز روزنامه دولتی ایران توسط مامورین انتظامی بازداشت و با اتهام تبلیغ علیه نظام به ۹۱ روز حبس تعزیری محکوم گردیده بود. این حکم چندی بعد در دادگاه تجدید نظر به حالت تعلق در آمد.
به اتهامات سعید چلبیانی، رضا گردانی، بهرام بهیمی و جمال تسوجیان مسئولین گروه فرهنگی کودکان وارلیق و از فعالین فرهنگی آذربایجانی در شعبه سوم دادگاه انقلاب تبریز رسیدگی شد. در این دادگاه که روز سه شنبه ۳۱ فروردین ۸۹ (۲۰ آوریل ۲۰۱۰) و با وکالت نقی محمودی و بصورت غیر علنی برگزار گردید؛ رضا گردانی و بهرام بهیمی با اتهام اجتماع و تبانی برای ارتکاب جرم جهت بر هم زدن امنیت کشور و عضویت در گروههای غیر قانونی قوم گرا و سعید چلبیانی و جمال تسوجیان دیگر متهمان این پرونده علاوه از این دو اتهام به فعالیت تبلیغی علیه نظام نیز متهم گردیده بودند از تمامی اتهامات وارده تبرئه شدند. پیش تر مستندات جهت طرح این اتهامات تشکیل گروه فرهنگی و شعر کودکان با نام وارلیق و اجرای برنامه سرود به زبان ترکی در جریان یک مراسم خصوصی بمناسبت سالروز تشکیل حکومت خودمختار یک ساله آذربایجان در روز ۱۹ آذر ۸۸ (۱۰ دسامبر ۲۰۰۹) عنوان شده بود.
در جریان این مراسم ماموران امنیتی با حمله به منزل جمال تسوجیان محل برگزاری این جشن، به صورت مهمانان گاز فلفل پاشیده و عده ای را دستگیر کرده بودند. بازداشت شدگان پس از ۲۴ روز حبس موقت به قید وثیقه ۲۰ میلیون تومانی از زندان آزاد شدند. آنها در مرحله تحقیقات از حق ملاقات با وکیل و خانواده محروم بوده اند.
۲۱ آذر سالروز رسمیت زیان ترکی در آذربایجان است. آذربایجانیها به یاد یکسال رسمیت زبان ترکی در آذربایجان به سال ۱۳۲۴ (۱۹۴۵) ، هر ساله با هدیه دادن کتاب و پخش اعلامیه و برگزاری مراسمات فرهنگی آذربایجانی این روز را جشن می گرفته و یاد و خاطره آنرا گرامی می دارند. برگزاری این مراسم هرساله با ممانعت مقامات امنیتی و قضایی ایران مواجه می شود و شرکت کنندگان و برگزار کنندگان این مراسمات بازداشت و مورد آزار و اذیت قرار گرفته و زندانی می شوند.
سی ماه حبس تعزیری دیگر برای سه زندانی اهل حق در زندان یزد
سهند علی محمدی، بخشعلی محمدی و عباداله قاسم زاده شهروندان آذربایجانی و از پیروان اهل حق(گوران) در زندان یزد به سی ماه حبس تعزیری دبگر محکوم شدند.
بر اساس حکم صادره از سوی دادگاه انقلاب یزد، قاضی زارع اتهام این سه تن را نشر اکاذیب به قصد تشویش اذهان عمومی از طریق نوشتن شرح حال خود در زندان ارومیه و توهین به رهبری عنوان شده است. نزدیکان خانواده سهند علی محمدی، بخشعلی محمدی و عباداله قاسم می گویند حکم سی ماه حبس تعزیری برای هر یک از این زندانیان بدنبال گزارشات زندان ارومیه به دادگاه در خصوص ارتکاب این جرائم صورت می پذیرد و با احتساب حکم جدید مجموع احکام هر یک از این زندانیان به ۱۵ سال و شش ماه افزایش یافته است.
نزدیکان خانواده این زندانیان همچنین خبر از اعتصاب غذای آنها بدنبال فشارها و توهینهای مکرر فلاح زندانبان بند ۵ در زندان یزد داده و می افزایند با عذرخواهی زندانبان این سه زندانی به اعتصاب خود پایان دادند. به گفته همین منبع این سه زندانی اهل حق در بندی شلوغ با فضایی بسیار کوچک و در کنار زندانیان مواد مخدر در شرایط نامطلوبی نگهداری می شوند.
سهند علی محمدی، بخشعلی محمدی، عباداله قاسم زاده به همراه یونس آقایان و مهدی قاسم زاده از شهروندان آذربایجانی و از پیروان اهل حق(گوران) هستند. این افراد در پی درگیریهای مسلحانه مهرماه ۱۳۸۳ بین نیروی انتظامی و جمعی از پیروان این فرقه در روستای اوچ تپه میاندوآب دستگیر و بعد از محاکمه به اعدام محکوم شده بودند. حکم صادره برای سهند علی محمدی ، بخشعلی محمدی و عباداله قاسم زاده پس از اعتراض در شعبه ۲۷ دیوان عالی کشور به ۱۳ سال حبس و تبعید به زندان یزد کاهش یافت و آنها پس از تحمل ۵ سال حبس در زندان ارومیه ۲۷ آبان ۸۷ ( ۱۳ نوامبر ۲۰۰۸) به زندان یزد منتقل و بقیه محکومیت خود را در آن زندان به سر می برند. در این میان حکم اعدام یونس آقایان و مهدی قاسم زاده تایید شد که مهدی قاسم زاده ۱۰ اسفند ۸۷ (۲۸ فوریه ۲۰۰۹) در زندان ارومیه اعدام شد و یونس آقایان در انتظار اجرای حکم به سر می برد.
قانون اساسی ایران در اصول ۱۲ و ۱۳ خود به حقوق اقلیتهای دینی و مذهبی اشاره کرده است اما در هیچکدام از این دو اصل به حقوق اقلیتهای اهل حق، بهایی، صبی و دیگر اقلیتها در ایران اشاره نشده است. حکومت ایران مانع از برگزاری آزادنه مراسمات مذهبی این فرق شده و آنها را دستگیر و مورد آزار و اذیت قرار داده و از حقوق انسانیشان محروم می کند.
وضعیت نامناسب زندانها و اعتصاب غذای زندانیان
بهروز علیزاده و ودود سعادتی از فعالین مدنی و رحیم غلامی روزنامه نگار آذربایجانی در زندان اردبیل در اعتراض به فشارهای وارده از سوی مسئولین زندان اردبیل و تضییع حقوقشان به عنوان یک زندانی از ۱۲ فروردین ۸۸ ( ۱ آوریل ۲۰۱۰) به مدت دوازده روز در اعتصاب بودند. منابع موثق از زندان اردبیل خبر می دهند بدنبال قول مساعد مسئولین زندان اردبیل به این سه زندانی سیاسی آذربایجانی مبنی بر رفع فشارها و محدودیتها آنها اعتصاب غذای خود را متوقف و از قرنطینه زندان اردبیل به بند ۷ این زندان منتقل شداند.
علیزاده، سعادتی و غلامی از فعالین مدنی آذربایجانی در اردبیل هستند که ۲۲ فروردین ۸۷ (۱۰ آوریل ۲۰۰۸) توسط ماموران اداره اطلاعات شهر اردبیل بازداشت و پس از ۲۰ روز بازداشت موقت به قید وثیقه از زندان آزاد شده بودند. دادگاه انقلاب اسلامی اردبیل طی حکمی در بهمن ماه ۸۷ (فوریه ۲۰۰۹) غلامی،علیزاده و سعادتی را به اتهام عضویت در گروه غیرقانونی برای برهم زدن امنیت کشور به پنج سال زندان توام با تبعید محکوم نموده بود. این حکم در دادگاه تجدید نظر در پی لغو آن اتهام و تبدیل آن به تبلیغ علیه نظام به یکسال زندان کاهش یافت و این افراد از ۶ آبان ۸۸ (۲۸ اکتبر ۲۰۰۹) برای اجرای حکم یک ساله حبس در زندان اردبیل به سر می برند.
از سویی دیگر کماکان سعید متین پور فعال حقوق بشر و روزنامه نگار آذربایجانی در شرایط نامطلوب جسمی در زندان اوین به سر می برد. خانواده متین پور می گویند مسئولین امنیتی و قضائی ایران علیرغم درخواست این روزنامه نگار آذربایجانی برای مرخصی و معالجه پزشکی در خارج از زندان با این خواسته مخالفت می کنند و وی از حق دسترسی به امکانات پزشکی و برخورداری از مرخصی ایام زندان محروم است.
اخراج از کار فعالین آذربایجانی
فیروز یوسفی درجه دار نیروی زمینی ارتش و از فعالین حرکت ملی آذربایجان از اشتغال در ارتش ایران اخراج شد. کمسیون رسیدگی به تخلفات کارکنان ارتش طی حکمی در ۱۲ اسفند ۸۸ (۳ مارس ۲۰۱۰) دلیل اخراج یوسفی را همکاری با افراد و گروههای تجزیه طلب، اقدام علیه امنیت ملی و ترویج قومیت گرایی و پان ترکیسم در شهرهای تهران و مراغه عنوان شده است. پرونده این درجه دار نیروی زمینی با پیشنهاد حفاظت اطلاعات ارتش در کمسیون رسیدگی به تخلفات کارکنان رسیدگی شده و کمسیون رای به عدم صلاحیت امنیتی یوسفی و بازخرید اجباری وی داده است.
فیروز یوسفی از فعالین مدنی آذربایجان است که در نیمه دوم سال ۸۷ (۲۰۰۸) در رابطه با شرکت در مراسم گرامیداشت ستارخان در تهران و پخش پیام تبریک سال نو به زبان ترکی در مراغه بازداشت شده بود. این فعال مدنی آذربایجانی هم اکنون به قید وثیقه و ضمانت به صورت موقت آزاد است اما پرونده وی در دادگاههای انقلاب تهران و مراغه در جریان است و تا کنون حکمی برای وی صادر نشده است. صدور حکم اخراج این نظامی آذربایجانی در حالی صادر می گردد که طبق قوانین ایران صدور احکام در کمسیونهای رسیدگی به تخلفات کارکنان ارگانهای حکومتی، پیش از صدور حکم دادگاه را مجاز نمی باشد و صرفا طرح اتهاماتی به افراد نمی تواند مستمسکی برای اخراج آنها از مشاغلشان باشد.
شایان ذکر است که در سالهای اخیر فشار بر افسران و درجه داران آذربایجانی که مدافع خواسته های زبانی و ملی آذربایجانیها هستند افزایش یافته و عده زیادی از افسران و درجه داران ارتش ایران صرف تاکید بر هویت آذربایجانی خود از سوی حفاظت اطلاعات ارتش تحت فشار قرار گرفته و تبعید یا اخراج شده اند.
لغو مجوز یک تشکل دانشجویی آذربایجانی
ماه گذشته تشکل دانشجویی آرمان، تنها تشکل مجوزدار دانشجویان آذربایجانی در دانشگاههای ایران لغو مجوز و اعضای آن به دادگاه احضار و مورد بازجویی قرار گرفتند.
اعضای شورای مرکزی این تشکل دانشجویی می گویند مسئولین هیات نظارت بر تشکلهای دانشجویی دانشگاه آزاد تبریز روز دوشنبه ۶ اردیبهشت ۸۹ (۲۶ آوریل ۲۰۱۰) حکم کتبی انحلال این تشکل دانشجویی را به آنها داده اند. ماموران حراست دانشگاه آزاد تبریز پس از صدور حکم انحلال این تشکل دانشجویی آذربایجانی، با همراهی ماموران اداره اطلاعات تبریز به دفتر این تشکل رفته و پس از ضبط بعضی مدارک دفتر این تشکل را پلمپ کرده اند. هیات نظارت بر تشکلهای دانشجویی دانشگاه تبریز دلایل لغو مجوز و انحلال این تشکل دانشجویی آذربایجانی را به صورت رسمی اعلام نکرده است اما بر اساس شنیده ها قومیت گرایی و عدول از اساسنامه در عملکرد سال گذشته تشکل دلیل اصلی لغو مجوز آرمان عنوان می شود.
از سویی دیگر قادر نوروزی دبیر تشکل آرمان یک روز بعد از صدور حکم انحال این تشکل دانشجویی سه به شعبه سوم بازپرسی دادسرای تبریز احضار و پس از سه روز بازجویی پی در پی توسط قاضی هاشم زاده به قید وثیقه ده میلیون تومانی آزاد شده است. اتهام نوروزی تبلیغ علیه نظام و گرایش به فرقه دموکرات آذربایجان است و استنادات قاضی برای طرح این اتهام چاپ ویژه نامه ای با موضوع زنان توسط تشکل آرمان و به مناسبت برگزاری همایش «نقش زنان در جنبشهای اجتماعی آذربایجان» در روز جهانی زن عنوان شده است. ماموران امنیتی ایران اسفند ۸۸ ( مارس ۲۰۰۹) ویژه نامه منتسب به تشکل دانشجویی آرمان را در یکی از چاپخانه های شهر مرند توقیف کرده بودند. مامورین پس از توقیف این نشریه دانشجویی فاطمه نصیرپور از اعضای تشکل آرمان را بازداشت کرده و قادر نوروزی دبیر این تشکل را به حفاظت اطلاعات نیروی انتظامی احضار و مورد بازجویی قرار داده بودند.
چندی پیش نیز مسئولین دانشگاه آزاد تبریز چهار تن از اعضای شورای مرکزی این تشکل آرمان را از ادامه تحصیل در مقطع فوق لیسانس محروم کرده و با دخالت در انتخابات شورای مرکزی این تشکل دانشجویی اقدام به رد صلاحیت عده ای از کاندیداها نموده بودند.
تشکل دانشجویی آرمان تنها تشکل دانشجویی دانشجویان آذربایجانی در دانشگاههای کشور می باشد که توانسته بود از وزارت علوم و سازمان مرکزی دانشگاه آزاد مجوز فعالیت دریافت کند و از سال ۸۲(۲۰۰۳) تاکنون اقدام به برگزاری سمینارها و نشر نشریات در زمینه های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی آذربایجان می نمود.
در سالهای گذشته اکثر تشکلها و نشریات دانشجویان آذربایجانی لغو امتیاز شده اند و مقامات ایران از فعالیت هرگونه تشکل دانشجویی دانشجویان آذربایجانی در سطح دانشگاههای کشور ممانعت می کنند و دانشجویان فعال آذربایجانی را بازداشت و زندانی می کنند به گونه ای که در سال ۸۵ (۲۰۰۶) و بدنبال برگزاری روز جهانی زبان مادری در دانشگاه زنجان، تشکل جمعیت اسلامی دانشجویان این دانشگاه منحل و دبیر آن از دانشگاه اخراج شد.
