گزارشگر ویژه ی حقوق بشر در ایران طی یک گفتگو با خبرنگار جرس با اعلام اینکه او آمادگی دارد تا با خانواده های کشته شدگان دیدار و گفتگو کند، گفت: به دلیل اینکه اجازه سفر به ایران را به این زودی ها نخواهم یافت، از خانواده های کشته شدگان پس از انتخابات می خواهم تا از طریق ایمیل، اسکایپ، تلفن و شیوه های دیگر ارتباطی جزییاتی از وضعیت خود را به من ارائه دهند.
احمد شهید، وزیر خارجه سابق مالدیو که خرداد ماه به عنوان گزارشگر ویژه حقوق بشر در ایران انتخاب شد، به تازگی در مجمع عمومی سازمان ملل، اولین گزارش خود را در حالی ارائه داده بود که در این گزارش به وضعیت کشته شدگان پس از انتخابات مخدوش ریاست جمهوری ایرانی هیچ اشاره نشده بود.
پس از قرائت اولین گزارش احمد شهید خبرنگار جرس طی یک نامه ای، گلایه های برخی از خانواده های کشته شدگان پس از انتخابات مبنی بر عدم اشاره به وضیعت این خانواده ها در گزارش را به گزارشگر ویژه سازمان ملل منتقل کرد. دفتر آقای شهید گزارگشر ویژه حقوق بشر در ایران، ضمن استقبال بسیار خوب از این انتقادات در پاسخ به خبرنگار جرس نوشت؛ آقای شهید موافق است در یک گفتگوی اختصاصی مشخصا در همین زمینه اگر انتقاد یا پرسشی از سوی خانواده ها مطرح شده است را پاسخ دهد.
استقبال آقای شهید برای شنیدن انتقادات خانواده ها زمینه ای شد برای یک گفتگوی حضوری در نیویورک که طی این گفتگو ، جرس فرصت را در اختیارِ دو تن از خانواده های کشته شدگانِ حوادث پس از انتخابات قرار داد تا آنها خودشان اگر پرسشی دارند مستقیما آن را از گزارشگر ویژه سازمان ملل بپرسند.
گزارش گفتگوی خبرنگار جرس با احمد شهید و پرسش های پروین فهیمی مادر سهراب اعرابی و لادن مصطفایی همسر علی حسن پور از گزارشگر ویژه حقوق بشر در پی می آید:
پرسش مادر سهراب اعرابی از احمد شهید
پروین فهیمی، مادرِ سهراب اعرابی طی یک تماس تلفنی که در آغاز گفتگوی جرس با احمد شهید با تهران برقرار شده بود به عنوان اولین پرسشگر خطاب به گزارشگر ویژه حقوق بشر در ایران گفت:
با سلام و تشکر از جناب آقای احمد شهید نماینده محترم حقوق بشر در سازمان ملل. من مادر سهراب اعرابی، یکی از کشته شدگان انتخابات سال ۸۸ در ایران هستم. فرزند من و فرزندان دیگر این آب و خاک برای اعتراض مدنی در یک راهپیمایی مسالمت آمیز شرکت کردند و به دست نیروهای بسیج و دولتی کشته شدند، من بعد از پیگیری های طولانی و بعد از ۲۶ روز جسد فرزندم را تحویل گرفتم. سوالم از مسئولین خودمان این بود که فرزند من چه جرمی مرتکب شده بود که کشته شد؟ آقای لاریجانی که مجری عدالت در کشور است، می گوید بعد از انتخابات در ایران فقط یک نفر کشته شد؟ آقای احمدی نژاد رییس جمهور نیز می فرماید سی نفر کشته شدند که آنها هم از بسیج و نیروهای انتظامی هستند. در حالی که مدارک و فیلم های منتشر شده در رسانه ها همگی گواه کشته شدن فرزندان ما می باشد. قوه قضاییه از برگزاری دادگاه عادلانه خودداری می کند، از هر گونه مراسم سوگواری برای فرزندانمان ممانعت به عمل می آید. جناب آقای احمد شهید از شما تقاضا دارم در مورد گزارش های خود در مورد کشته شدگان حوادث پس از انتخابات توجه ی بیشتری بفرمایید و در صورتی که به تهران تشریف آوردید، ملاقات حضوری با ما خانواده های آسیب دیده داشته باشید. وقتی صدای ما در کشور خودمان به گوشِ هیچ مقام مسئولی نمی رسد ما مجبوریم به سازمان ملل پناه ببریم تا این خودسری ها در ایران و هیچ جای دنیا تکرار نگردد و هیچ مظلومی مورد ظلم قرار نگیرد.
احمد شهید: خیلی متشکرم از فرصتی که در اختیارم قرار دادید تا پرسشی را مستقیم از تهران بشنوم. بله اگر من برای دیدار به ایران سفر کنم بسیار علاقمند هستم که با خانواده های کسانی که پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸۸ جان خود را از دست دادند یا کشته شده اند دیدار کنم و بیشتر آگاه شوم که وضعیت آنها در ایران چگونه است. البته مردم دیگری هم هستند که من دلم می خواهم با آنها دیدار کنم اما حتما مایل هستم با کسانی که خانواده های قربانیان انتخابات سال گذشته هم دیدار کنم. در مورد قسمت دیگر سوال ایشان باید بگویم بله چالش ها و مشکلاتی در مورد قوه ی قضاییه ایران وجود دارد. گزارش من هم این نکته را مورد اشاره قرار داد که که موضوعات بسیار زیادی در مورد دستگاه قضایی ایران وجود دارد که ایران باید در این موارد شفاف عمل کند. گزارش من یک اطلاعات جامع و کامل نیست، نمونه هایی از موضوعاتی است که در مورد آن نگرانی هایی در ایران وجود داشت و همه چیز نیست. نکته ی اصلی گزارش این بود که به عنوان نماینده سازمان ملل این بود که ایران را مجبور کنم تا درها را باز کند تا ما تحقیقات بیشتری در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران انجام دهیم. پاسخ من به سوال ایشان این است که بله من بسیار مایل هستم که این خانواده های قربانیان انتخابات ایران را از نزدیک ملاقات کنم و اطلاعات دست اول را از خود این خانواده ها بشنوم.نگرانی خانواده های قربانیان انتخابات، نگرانی های من هم هست.
پرسش همسرعلی حسن پور از احمد شهید
لادن مصطفایی، همسرِ علی حسن پور یکی دیگر از خانواده های کشته شدگان پس از انتخابات بود که دومین پرسش را از احمد شهید گزارشگر ویژه ی حقوق بشر چنین مطرح کرد:
سلام خدمت آقای شهید و ضمن تشکر از اینکه بلاخره یک نفر قرار است به حرف های ما گوش کند، من همسر علی حسن پور هستم ، که ایشان در راهپیمایی ۲۵ خرداد کشته شد و جسد او را به مدت ۱۰۵ روز به خانواده ام تحویل نداده بودند. دو سوال دارم از شما دارم: آیا حالا که شما را در ایران نمی توانیم ملاقات کنیم، امکانی وجود دارد که ما تلفنی و مستقیم با شما صحبت کنیم و مستنداتی که داریم را ارایه دهیم؟ مستنداتی که قضات کشور خودم در اختیارم قرار دادند و تایید کردند که علی با اسلحه سازمانی سپاه و بسیج کشته شده است؟ سوال دیگرم این است که آیا امکان سفرمان وجود دارد که شما امنیت جانی ما را تضمین کنید که ما بیاییم و حضورا مستندات قتل همسرم را در اختیار شما قرار دهیم؟ ممنون می شوم به این دو پرسش من جواب دهید که بعد از گذشت دو سال و نیم هنور در کشور خودم هیچ کسی پاسخگوی قتل همسرم نبوده است.
احمد شهید: خیلی خوشحالم که سوال ایشان را شنیدم. پاسخم این است که بله. راههایی برای ایشان وجود دارد که از طریق ایمیل، اسکایپ، تلفن و شیوه های دیگر ارتباطی جزییاتی از وضعیت خود را به من ارائه دهند ولی آنچه که نمی توانم تضمین کنم امنیت ایشان است. چون من بیرون ایران هستم و البته در چنین وضعیتی که اغلب مقامات این کشور مشکلاتی به وجود می آورند تهدید می کنند و یا آزار می رسانند و در بعضی موارد به مردمی که اطلاع رسانی کنند صدمه می زنند. این مشکلات وجود دارد. اما راههایی برای ارتباط با من وجود دارد و من خوشحال هستم که بتوانم این امکان را فراهم کنم که خانواده ها بتوانند با من ارتباط برقرار کنند اگر از طریق ایمیل باشد من ایمیل و همچنین دفتر کارم در ژنو و نیویورک هست که می توانند در ارتباط باشند. این درست هست که من به زودی امکان سفر به ایران را به این زودی ها نخواهم داشت اما خیلی علاقمند هستم که اطلاعات بیشتری را جمع آوری کنم تا تحقیقات بیشتری را انجام دهم و حقیقت روشن شود من به شورای حقوق بشر گزارش می دهم و وقتی که من به آنها گزارش می دهم آنها شاید تصمیم بگیرند تحقیقات ویژه ای را در مورد برخی از موضوعات آغاز کنند اما این انتخاب با آنهاست. باید بگویم من شخصا از سفر خانواده های قربانیان انتخابات خیلی هم استقبال می کنم و خوشحال هم می شوم که آنها را در ژنو یا هر کشوری ملاقات کنم ولی واقعا من نمی توانم امنیت آنها را تضمین کنم. متاسفانه هیچ یک از گزارشگران ویژه این توانایی را ندارند که امنیت مردم ایران را در داخل کشور خودشان محافظت کنند. ما همچنین می توانیم اطلاعات را از مردم بگیریم اما هویت شان را افشا نکنیم اما اینکه گزارش پزشکی قانونی و کالبد شکافی هم در اختیار ما قرار گیرد بسیار عالی است. من به اسناد و جزییاتی در این زمینه نیاز دارم که بتوانم آنها را در گزارشم ثبت کنم و در اختیار دولت های عضو شورای حقوق بشر قرار دهم.
آقای شهید صدای این خانواده ها را که شنیده اید، من هم در این دو سال به اتفاق برخی دیگر از همکارانم با خانواده کشته شدگان حوادث پس از انتخابات مصاحبه هایی انجام دادیم که تا کنون خانواده ۵۳ تن از کشته شدگان به صورت رسمی مصاحبه کرده اند. با اجازه بخشی از این خانواده ها صدای ضبط شده برخی از آنها را در اختیار شما قرار می دهم اما سوال این است که آیا صدای این خانواده ها می تواند به عنوان مستندی برای ارائه گزارش شما به سازمان ملل باشد؟
احمد شهید: اگر مصاحبه هایی با این خانواده ها انجام داده اید و صدای آنها ضبط شده باشد، این کمک بزرگی به گزارش من خواهد بود. من در ابتدای تهیه ی گزارشم نامه ای در مورد همین که خانواده هایی به صورت رسمی مصاحبه کرده اند، دریافت کرده بودم اما برای ورود به چنین موضوعی، زمان بسیار کم بود. من اول آگوست رسما شروع به کار کردم و نهم آگوست باید گزارشم را باید تحویل می دادم با اینکه وقت اضافه هم درخواست کردم اما این محدودیت هایی در کارم به وجود آورد. این زمان را گذاشتم برای انتخاب مواردی که بتوانم کشورهای عضو را متقاعد کنم که روی ایران فشار بیاورند که دولت ایران همکاری لازم را برای پاسخگویی انجام دهد. اما علی رغم اینکه این موضوع در گزارشم کنار گذاشته شده است، برای جبران کردن حتما به این موضوع بر خواهم گشت و به کشورهای عضو شورای حقوق بشر در این زمینه اطلاع رسانی خواهم کرد. الان هم باید بگویم این اطلاعات و صدای این خانواده ها بسیار مهم است. خشونتی که با این شدت انجام شد باید حتما بررسی دقیق شود من واقعا علاقمند هستم که در مورد این موضوع خیلی جدی کار کنم و فکر می کنم این صدا ها می تواند مستندات خیلی قوی باشد. اگر افراد به صورت ناشناس هم در مورد جزییات و مستندات کشته شدگان به ما گزارش بدهند قابل قبول است و ما می توانیم بررسی کنیم.
آقای شهید گزارش شما علاوه بر این که مورد استقبال خیلی ها قرار گرفته با دو انتقاد متفاوت مواجه شده از یک طرف دولت و خصوصا رییس قوه قضاییه ایران گزارش شما را رد کرده و آن را سخیف خوانده اند و از طرفی برخی از شهروندان و مردم ایران می گویند گزارش شما برای این همه نقض حقوق بشر در ایران کم بوده است. نظر شما در مورد این دو انتقاد متفاوت چیست ؟
احمد شهید:خیلی به ندرت پیش می آید دولتمردانی که خشونت می کنند و حقوق بشر را نقض می کنند، در برابر اعمالشان انتقادپذیر باشند برای همین خیلی تعجب آور نیست که دولت ایران به گزارش من بی اعتنایی کرد. مخاطب اصلی گزارش من اعضای شورای حقوق بشر سازمان ملل بودند. اما در مورد نقد خانواده هایی که معتقدند گزارش من در مورد وضعیت نقض حقوق بشر در ایران کافی نبوده است، حساس هستم، نا امیدی و گلایه هایشان را می فهمم و دلم می خواهد که آنها بدانند این یک گزارش آغازین بود و من می خواستم با این نمونه هایی که در گزارش قید کردم شرایطی را فراهم کنم که اعضای شورا حقوق بشر در مورد نقض حقوق بشر در ایران بیشتر فکر کنند. برای همین برایم مهم بود که در مورد اتفاقاتی که به تازگی در ایران افتاده است متمرکز شوم. انتخابات دو سال گذشته خیلی جنجال برانگیز شد، دعوای انتخابات و سرکوبِ پس از آن توجه های زیادی را به خود جلب کرد. آن زمان من وزیر بودم در کشور خودم و در همین مورد و علیه این نزاع انتخاباتی در وبلاگ خودم و به نام خودم مطلب نوشتم . من به این مسئله و آنچه که خانواده ها می گویند توجه دارم اما نکته ی من به این خانواده ها این است که با اینکه گزارشم خیلی کامل نبوده اما یکی از دلایل اصلی گزارش در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران، همین شرایطی است که پس از انتخابات رخ داده است. با وجود اینکه گزارش من مستقیما به این مسئله اشاره نمی کند انتخابات و اتفاقاتی که در جریان پس از انتخابات رخ داد، دلیل اصلی تهیه ی این گزارش بود. من اطمینان می دهم به خانواده ها که شرایط آنها را هرگز فراموش نخواهم کرد و این موضوع بخشی از گفتگوی من با دولت ایران خواهد بود. هدف اصلی من برای تهیه گزارش این بود که به مجامع بین المللی بگویم تا به ایران فشار بیاورد تا در مورد نقض حقوق بشر باید همکاری کنند.
با توجه به اینکه می گویید هدف اصلی گزارش درگیر کردن دولت ایران و پاسخگو کردن آنان است برخی دیگر از ایرانیان این پرسش را مطرح می کنند که در گزارش شما بیشتر به چهره های سرشناس به عنوان نمونه ها و مثال های آشکاری از وضیعت نقض حقوق بشر در ایران پرداخته شد آیا در گزارش بعدی راهکاری هم برای پرداختن و یا گزارش دادن در مورد وضیعت آسیب دیدگان گمنام وجود دارد؟
احمد شهید: هفته ی گذشته جلسه ای در کمیته حقوق بشر در ژنو برگزار بود. ایران مکلف است بر اساس قانون در این کمیته حاضر و پاسخگو باشد. باید دید آیا خانواده های این آسیب دیدگان می توانند مستقیما به این کمیته مراجعه کنند و شکایت هایشان را آنجا مطرح کنند. یا اینکه از طریق ارتباط با خود من هم می توانند گزارش دهند. ابزار و راههای متفاوتی برای این خانواده های وجود دارد که در مورد نقض حقوق خودشان اطلاع رسانی بکنند. اگر مخالفان سیاسیِ شناخته شده باشند، به سرعت مورد شناسایی قرار می گیرند اما اگر قربانیِ گمنام و ناشناس باشند به این سرعت قابل شناسایی نخواهند بود. در گزارشم به وضیعت آسیب دیدگان گمنام اشاره خواهم کرد اما به جز گزارش من که محدودتر است، دبیر کل سازمان ملل هم گزارشی خواهد داد.
آقای شهید در ایران کودکانی هستند که تنها به دلیل دیدگاه سیاسی پدران و مادران شان از امکان دیدار و ملاقات خانواده خود محروم هستند چون پدران و مادران شان زندانی هستند. آیا در مورد نقض حقوق این کودکان که شمارشان هم اندک نسیت اطلاعاتی جمع آوری کرده اید؟
احمد شهید: دارم بررسی می کنم که در گزارش بعدی ام به چه موضوعاتی می توانم اشاره کنم. گزارشم نمی تواند یک دایره المعارف کامل باشد اما حتما همه تلاشم را می کنم که صدای پدران و مادران این کودکان را مجامع بین المللی بلند کنم.
طی مصاحبه ای که با نماینده های مجلس داشتم ، انگ های زیادی به شما می زنند و اساسا کار شما را به دنبال ضدیت با ایران و اسلام و مردم ایران می بینند . وقتی اینگونه اظهار نظرها را می شنوید با چه انگیزه و امیدی به کارتان ادامه می دهید؟
احمد شهید: من یک سیاستمدار بودم و می دانم سیاست چکار می کند. نگران برچسب هایی که می شنوم نیستم. من یک مسلمان هستم اگر می خواهند به من انگ بزنند، این برچسب خوبی نیست. کاری که من می کنم کار قانونی است که در منشور سازمان ملل آمده است. من مستقل هستم، دفتر کارم هم باید که مستقل باشد. من وقتی به حقوق بشر فکر می کنم به حضرت علی فکر می کنم. به نامه ای که حضرت علی به فرماندار مصر نوشت که از دیدگاه من آن نامه تاکیدی بر مبانی حقوق بشر بود خیلی پیشتر از اعلامیه جهانی حقوق بشر و این یعنی مسلمانان باید به حقوق بشر احترام بگذارند.
این روزها همه ی چیزهایی که شما در کارتان از ایران می شنوید در مورد شکنجه، زندان، کشتار و نقض حقوق بشر است، در این مسیر آیا به خاطر دارید موردی وجود داشته باشد که شما را خیلی تحت تاثیر قرار داده باشد؟
احمد شهید: در جریان گزارشم ، حکایت های زیادی در مورد مردمِ ایران شنیده ام، داستان های زیادی شنیدم، که منصفانه نیست الان بخواهم تنها یک مورد را اشاره کنم، خیلی زیاد است، خیلی زیاد، خیلی زیاد…. اما باید بگویم با شنیدن برخی از این حکایت ها بسیار غمزده و محزون شدم. من عشق عظیمی به مردم ایران دارم. به فرهنگ ایران. اما چیزی که مرا پریشان می کند این است که وضعیت حقوق بشر در ایران مانع پیشرفت و شادمانی مردم ایران می شود.
خودتان آیا هیچ گاه به ایران سفر کرده اید؟
احمد شهید: نه متاسفانه. من دوستان خیلی خوب ایرانی دارم اما هیچگاه ایران نبوده ام.
از مردم ایران چه می دانید و اگر خودتان بخواهید در یک یا دو جمله ایران یا مردم ایران را توضیف کنید چه می گویید؟
احمد شهید: ایران دارای یکی از بهترین تمدن هایی است که جهان به خود دیده است. ایران سهم بزرگی در تمدن دنیا دارد. ما به عنون مالدیوی ها با افتخار به ایران نگاه می کنیم به خاطر فرهنگ و دستاوردهای شان در جهان. امیدوارم یک روزی ملت ایران برگردد به همان جایگاه بزرگی که دارد.
