دالایی لاما، قدیمی ترین تبعیدی فعال سیاسی
دالایی لاما، رهبر استقلال طلبان کشور تبت از زیر سلطه کشور چین، خود را گاهی یک بودیست کمونیست و گاهی یک کمونیست بودیست می نامد. پیرامون خشونت گرایی ادیان و اهمیت اخلاق میگوید- ما نیاز به اخلاقی سکولار داریم که ورای همه ادیان باشد چون اخلاق مهمتر از دین است و بجای دنباله روی از ادیان خشونت گرا؛ غیر از عرفان گرایی منفعل و پاسیو، باید دنبال آموزش یک اخلاق سکولار بود، چون تعصب دینی، همراه با خشونت، بنیادگرایی، ارتجاع و تنگ نظری است.
در یک جهان گلوبال باید مبلغ یک اخلاق سکولار بود، جهان گلوبال نیاز به یک اخلاق سکولار دارد. تمام ادیان و کتب مقدس تاکنون حامل و مبلغ خشونت و تنفر میان انسانها بوده اند. اخلاق سکولار مرزهای دینی، ملی، فرهنگی، و ناسیونالیستی نمی شناسد. اخلاق را دیگر نباید براساس ارزشهای دینی ساخت چون اخلاق علم سعادت است و سعادت نتیجه و محصول بلوغ درونی است. اخلال سکولار نیاز به صبر و مقاومت دارد، باور به فرهنگ سکولار میتواند برای همه جوامع، ادیان، انسانها، فرهنگها و مکاتب فکری فلسفی، مفید باشد. آموزش اخلاق سکولار در مدارس مهمتر از آموزش تعلیمات دینی به کودکان است. کودکان باید در مدارس اصول همزیستی مسالمت آمیز، مخالفت با استفاده از خشونت و قبول اصول اخلاق سکولار را بیاموزند. اصل مسئولیت گلوبال باید کلید طرح یک اخلاق سکولار باشد.
دالایی لاما میگوید- بنام ادیان در طول هزاران سال گذشته نه تنها جنگها بلکه جنگهای “مقدس” انجام شده. تعصب، بنیادگرایی، و دگماتیسم، همیشه برای انسانها مضر و خطرناک بوده. او میگوید بعضی روزها فکر میکنم بهتر میبود اگر ادیان وجود نداشتند چون تمام ادیان و کتب مقدس در خود ظرفیت تبلیغ و اعمال استفاده از خشونت را دارند. انسان میتواند بدون دین باشد ولی نمیتواند بدون اخلاق و ارزشهای درونی زندگی کند. بدون احساس همدردی و عشق به همنوع نمیتوان زیست.
قرنهاست که متفکران و فیلسوفان، ادیان را مانعی مهم برای روشنگری میدانند. میان عقل و ایمان باید یک دیالوگ برقرار گردد. صلح جهانی بدون صلح میان ادیان غیرممکن استت. قرن ۲۱ میلادی باید قرن دیالوگ و صلح شود. اکثر اختلافات را میتوان از طریق دیالوگ صادقانه حل نمود. جنگ و خشونت خلاف اخلاق و خردگرایی است. قرن ۲۰ میلادی قرن خشونت بود، قرن ۲۱ باید قرن دیالوگ گردد.
عنوان و تیتر ” دالایی لاما ” در فرهنگ بودیستی کشور تبت یعنی “اقیانوس علم و دانش”. او متولد ۱۹۳۵ میلادیست و از سال 1959 بصورت تبعیدی سیاسی در شهر دارالاسلام هند زندگی میکند. او مدعی است که حین انقلاب فرهنگی بین سالهای ۱۹۷۶-۱۹۶۶ چینی های کمونیست همه ۶۰۰۰ دیر و صومعه بودیستها در کشورش را تخریب نمودند. وی در دوران کودکی و نوجوانی در دیر و معابد بودیستی کشورش به تحصیل رشته های دیالکتیک، زبان شناسی، فلسفه بودیستی، فرهنگ تبتی، و علوم پزشکی پرداخت. او خود را فرزند فرهنگ سکولار هند نیز میداند و در این رابطه میگوید – تولرانس، بلندنظری، گذشت،و کثرت گرایی در کشور هند ریشه چندین هزار ساله دارد. در اینجا هندوها، بودیستها، سیکها، مسلمانان، زرذشتیها، مسیحیان، آته ایستها، یهودیان، و شکاک ها، همه در کنار هم بصورت مسالمت آمیزی زندگی میکنند. در رابطه با موضوعات سیاسی روز او خود را مخالف نظام سرمایه داری و ضد سلاح اتمی، مدافع محیط زیست و حامی موجودات زنده میداند.
دالایی لاما در سال ۱۹۸۹ جایز صلح نوبل را بدلیل فلسفه صلح، احترام به زندگی همه موجودات و احساس مسئولیت جهانی در مقابل همه بشریت و در مقابل طبیعت، از آن خود ساخت.
او میگوید-هدف اخلاق سکولار این است که انسان را از رنجهای زمان حال و رنجهای آینده رها کند. یک جنبه از همدردی میان انسانها اینست که برای رفاه و سعادت دیگران کوشش کنیم. امروزه با کمک علوم میدانیم که اخلاق،همدردی، عشق به همنوع، و رفتار اجتماعی، اصولی غریزی ذاتی و ژنتیک هستند ولی مذهبی بودن، کسبی و تقلیدی است. یعنی اخلاق در انسان عمیقتر و طبیعی تر از مذهبی بودن است. به این دلیل ارزشهای درونی انسانی را باید به فرهنگ اجتماعی تبدیل کرد. خلع سلاح عمومی و جهانی، نوعی عملی کردن احساس هم دردی و عشق به انسانهاست. خلع سلاح بیرونی باید همراه خلع سلاح درونی باشد. بنیادگرایی مذهبی یکی از دلایل جنگها بوده و خواهد بود. مقدمه خلع سلاح درونی، دوری از پیشداوری، تنفر، و تنگ نظری است. آن تغییری که خواهان آن در جهان هستیم، باید شامل درون خود ما نیز باشد.
دالایی لاما ادامه میدهد- راه و هدف مشترک همه ما باید توجه و احترام نسبت به زندگی همه انسانها، موجودات، گیاهان، محیط زیست و طبیعت باشد. کره زمین بدون انسان سالمتر می زیست چون انسان در حال یک جنگ جهانی سوم علیه آن و طبیعت است. همه هفت میلیارد انسان ساکن کره زمین میخواهند راحت و راضی و خوشحال و سعادتمند زندگی کنند. وی رقم آته ایستها و شکاکان حهان را بیش از یک میلیارد تخمین میزند.
منبع این نوشته– مصاحبه دالایی لاما در سال ۲۰۱۵ با یک ژورنالیت آلمانی است با عنوان ” تقاضا و خواهشی از جهان، اخلاق مهمتر از دین است” .
— Ethik ist wichtiger als religion, benevento publishing,2015, österreich- salzburg, Franz Alt und Dalai Lama, 56 s.