به نوشته فهیم تاشتکین برخی از اعضای حزب عدالت و توسعه اینک سئوال می کنند که آیا ممکن است سیاست ترکیه در مورد سوریه باعث از دست رفتن ۵۳ کرسی این حزب در انتخابات سراسری مجلس ترکیه شده باشد. حزب مزبور از ۵۵۰ کرسی مجلس ۳۲۷ کرسی را در اختیار داشت که در انتخابات اخیر این تعداد به ۲۵۸ کرسی کاهش یافت.
او می نویسد: “بسیاری بر این باورند که یکی از دلایل ظهور ضعیف عدالت و توسعه در انتخابات ۲۰۱۵ به دلیل سیاست های ترکیه در ارتباط با سوریه بوده است. افراد با سابقه و بنیانگذاران حزب معتقدند که حزب، آرای مردم را در نواحی مرزی با سوریه و در میان کردها به دلیل رویکردش در کوبانی و کردستان سوریه از دست داد. این پیشکسوتان اینک فکر می کنند که برای حل بحران سوریه باید راه جدیدی برگزیده شود.”
موضوع تجدید نظر در مورد سیاست ترکیه در سوریه این بحث را به میان خواهد کشید که آیا ترکیه تا آنجا پیش خواهد رفت که تأمین سلاح و ارسال پول را به گروه های جهادی متوقف کند و به این ترتیب به تعهداتش به عنوان یک عضو ناتو و یک عضو ائتلاف جهانی علیه داعش عمل کند؟ موضوعی که باعث عقیم گذاشتن تلاش های بین المللی برای سرکوب ستیزه جویان خارجی در سوریه شده است.
به گزارش تاشتکین: “در خصوص مسلح کردن اپوزیسیون و کنترل مرزها، حزب عدالت و توسعه باید به صدای اعضا و هوادارانش و نیز حزب متحدش برای تشکیل دولت گوش فرا دهد. در مورد مبارزه با داعش وضعیت مشخص است و همه گروه ها با هم همجهت اند. اما در خصوص پناهندگان، برای دولت جدید مشکل خواهد بود که رویکرد جدیدی اتخاذ کند و پناهندگان را به سوریه برگرداند. در مورد کردستان سوریه دو حزب اقدام ملی گرا و حزب دموکراتیک خلق ها دو موضع کاملا متضاد دارند. اگر حزب اقدام ملی گرا بخشی از ائتلاف برای تشکیل دولت جدید باشد روابط با کرد ها به شدت تیره خواهد شد.”
آنها که مدافع تغییر سیاست ترکیه در سوریه اند ممکن است متحدینی در ارتش ترکیه نیز داشته باشند. متین گورکن از افسری حکایت می کند که معتقد است در مورد سوریه باید رویکرد محتاطانه تری در پیش گرفته شود. اکثر افسرانی که المونیتور با آنان صحبت کرده در مورد چگونگی برخورد با سوریه به رعایت قوانین کشوری و بین المللی تاکید داشتند. آنان همگی متفق القول بودند که هر نوع برخورد بین المللی با مسئله سوریه باید بر اساس توجیهات قانونی باشد و نباید از قوانین فراتر رود.
سیاستهای رجب طیب اردوغان در خصوص سوریه مبنی بر اولویت دادن به سرنگونی بشار اسد نسبت به برخورد با ستیزه جویان خارجی اثر معکوس داشته است.
به گزارش گورکن: “برای اولین بار ما شاهد ایم که داعش از نزدیک تحولات را در ارتباط با اسلام سیاسی در ترکیه زیر نظر گرفته و در صدد یافتن جایگاهی برای خود در ترکیه است. در این شکی نیست که چهره اسلام گرائی ترکی که توسط حزب عدالت و توسعه نمایندگی می شود، بر اثر اتهامات مربوط به فساد لکه دار شده است. به نظر می رسد که اینک داعش سعی دارد که ایدئولوژی خود را به اسلام گرائی ترکی و عثمانی گرائی پیوند زده و یک مکتب فکری جدید را در ترکیه پایه ریزی کند؛ با این امید که مکتب جدید بتواند توده های اسلام گرا را که به مسائل مادی و دموکراسی کمتر توجه دارند به خود جذب کند.”
سمیح آیدیز می نویسد که برداشت های اولیه از شکست عدالت و توسعه آن است که “ولخرجی و اسراف و فساد … بخش بزرگی از رای دهندگان را از حزب دور کرد.”
به گزارش آیدیز با آن که تلاشهائی در جهت انتقاد از خود در درون حزب به عمل آمده اما برخی از شخصیت های حزب عدالت و توسعه به “نیروهای خارجی” به عنوان عامل شکست حزب اشاره می کنند. در همین حال واقع بینانه به نظر نمی رسد که اردوغان تغییر روش داده و حزب را به سمت سیاستهای فراگیر (و شرکت دادن گروه های دیگر در تصمیم گیریها) حرکت دهد.
آیدیز نتیجه می گیرد: “دورنمای این که اردوغان یک نقش متحدکننده بین گروه های مختلف را در کشور بر عهده بگیرد غیر محتمل به نظر می رسد. نهایتاً این اوست که طبق نظر منتقدان داخلی و خارجی اش موجب ایجاد تفرقه در ترکیه و ناآرامی های اجتماعی شده است. در عین حال او بود که با در پیش گرفتن یک کارزار انتخاباتی ستیزه جویانه و علنی کردن جاه طلبی های خود که می خواهد تنها رهبر ترکیه باشد، احتمالا عامل اصلی از دست رفتن آن همه از حامیان حزب شد.”
آراد نیر تغییر موضع ترکیه نسبت به اسرائیل را دور از ذهن نمی داند. در حالی که برخی تصمیم گیران در اسرائیل معتقدند که “یک اردوغان ضعیف برای اسرائیل خوب است” نیر استدلال می کند که “این نگرش ممکن است الزاماً درست نباشد. چرا که تصمیم اردوغان به ترمیم روابط با اسرائیل درست زمانی گرفته شد که او در اوج قدرت بود.”
بزرگان مسیحی کلیسای شرق در سوریه: “جنگ را در سرزمین ما متوقف کنید”
پنج رهبر مسیحی انتاکیه جلسه سالانه خود را در روز ۸ ژوئن در دمشق برگزار کردند. آنان تأکید داشتند که بیش از هر زمان دیگری اعلام می کنیم که می خواهیم در سوریه و منطقه باقی بمانیم.
به گزارش ژان عزیز “حضور این رهبران در دمشق، به خصوص در مقطع کنونی، ممکن است از نظر مخالفان حکومت این گونه معنا شود که کلیساهای شرق از حکومت سوریه حمایت می کنند. به همین دلیل رهبران مذکور با توجه به تجربیات قبلی مراقب نحوه عمل خود بودند.”
عزیز گزارش می کند که در ماه سپتامبر ۲۰۱۴ “این رهبران در کاخ سفید با پرزیدنت باراک اوباما دیدار کردند. صحبت هائی که در آن جلسه شده بود در بیروت سروصدای زیادی ایجاد کرد چرا که رهبران مذکور به اوباما گفته بودند که بشار اسد از مسیحیان سوریه در برابر افراط گرایان محافظت می کند.”
بر اساس بیانیه کاخ سفید در آن جلسه اوباما تأکید کرده بود که آمریکا بر اهمیت نقش تاریخی جامعه مسیحیان در منطقه و لزوم حمایت از آنان و دیگر اقلیتهای مذهبی در سراسر خاورمیانه صحه می گذارد.”
مسحیان حدود ۱۰ درصد از جمعیت ۲۲ میلیونی سوریه را تشکیل می دهند. به باور بسیاری حکومت سوریه تنها حامی و محافظ این گروه در برابر داعش و گروه های دیگر سلفی و جهادی است که در جریان جنگ سوریه ظهور پیدا کرده اند.
وزیر امور خارجه و مهاجرت لبنان، جبران باسیل، در مصاحبه ای که در ماه مارس با المونیتور انجام داد هشدار داد که جامعه مسحیان در حال ناپدید شدن است. او گفت: “آنها دارند (منطقه را) ترک می کنند. این یک خطر احتمالی نیست، یک واقعیت است.”
ادوارد دارک از وضعیت ویران شده بقایای جامعه مسیحیان سوری در حلب که به محاصره در آمده بودند و روز ۱۰ آوریل هدف بمباران قرار گرفتند برای ما گزارشی تهیه کرد. آن روز، روز “جمعه نیک” از اعیاد مسیحیان سوری بود. به گزارش دارک فاجعه آن روز “همچون کابوسی بود انباشته از ترس و وحشت که امواج جدید رعب و ناامیدی را همه جا پراکنده کرد.”
مسیحیان سوری از تلاش های جدید متحدان آمریکا که طبق گزارش وال استریت جورنال در صدد همکاری با به اصطلاح بخش میانه رو مخالفان اسد اند، که در دل جبهه نصرت وابسته به القاعده حضور دارند، به سردی استقبال خواهند کرد. این ستون المونیتور ۱۸ ماه است که نسبت به این سیاست، یعنی آشتی با القاعده برای ساقط کردن بشار اسد هشدار می دهد.
عزیز این گونه نتیجه گیری می کند: “از دیدگاه سیاسی (علیرغم اظهارات یکی از رهبران مسیحی) علت برگزاری جلسه رهبران مسیحی در دمشق روشن است. دعوت از اسقف جان یازیگی به دمشق در چارچوب هماهنگی بین کلیسای او و مسکو قرار می گیرد. از طرف دیگر دعوت از اسقف کلیسای مارونی انتاکیه با واتیکان هماهنگ شده بود. با این حال جلسه دمشق در صدد یافتن یک حامی دیگر برای مسیحیان در منطقه بود. ولی حمایت کردن از مسیحیان در برابر افراط گرایان موضوع ساده ای نیست. نشست دمشق همزمان شد با آواره شدن مسیحیان موصل، نینوا و چندین دهکده، بر اثر حملات سال گذشته داعش به عراق.”
