یک سال پیش، الیوراستون، کارگردان آمریکایی، پرتره‌ای از نورسلطان نظربایف، رئیس‌جمهور بلندمدت قزاقستان ساخت. عنوان آن بود: قزاق. تاریخچه مرد طلایی. مجسمه های متعددی نشان داده شد که درآن زمان او، تقریباً قادر مطلق این کشور بود. و بعد ناگهان درعرض چند روز اخیر، او تبدیل به سوژه اصلی خشم و نفرت مردم می شود. اکنون شایعاتی مبنی بر خروج نظربایف از کشور به خاطر امنیت خود به گوش می رسد. نمی توان رد کرد، مردی که قبل از اغتشاشات به شدت بیمار بود برای مداوا در خارج از کشور بوده است. زمانی که اعتراضات گسترده وقایع روز۴ ژانویه، آغاز شد، میراثی را تغییر داد که نظربایف نمی خواست از خود به جا بگذارد. این پیرمرد ۸۲ ساله برای نزدیک به سه دهه رهبر کشور بود و از روی بیلبوردهای سراسر کشورلبخند می زد. به عنوان رئیس دولت، و سرانجام به عنوان”رهبر ملت”، خود را معرفی نمود که امروز، خشم پرخاشگرانه مردم این کشور، تقریباً چیزی از آن باقی نگذاشته است. مجسمه های نظربایف که برای بزرگداشت میراث او طراحی شده بود توسط مردم معترض سرنگون و تصاویر بی شما او، پاره شده اند.آنها درخیابان ها شعار:” الباسی – شال کت!”، به مفهوم “پیرمرد، برو بیرون!” سر دادند.
هنگامی که او در سال ۲۰۱۹ استعفا داد، اگرچه در پشت صحنه به عنوان رئیس شورای امنیت ملی به عنوان دلال قدرت در پشت صحنه باقی ماند، شهرآستانه، پایتختی که او در قلب استپ های قزاقستان ساخته بود، به افتخار او به نورسلطان تغییرنام داد. ظاهرا نظربایف به این نتیجه رسیده بود که موفق شده است تا پاسخی برای مشکلی که مستبدان سالخورده در سراسر منطقه رایج کرده اند، یافته است: چگونه می توان ایام پیری را بدون خطر انتقام و خشم مردم، از سر گذراند. رؤسای جمهورکشورهای همسایه، احتمالاً از جمله ولادیمیرپوتین، بدون شک و با علاقه به این الگوی دیرآشنا چشم دوخته بودند.
در میان سران کشورهای آسیای مرکزی پس از فروپاشی شوروی، نظربایف همیشه زیرک ترین و منعطف ترین به نظر می رسید. او متولد سال ۱۹۴۰ بود و به سرعت در صفوف حزب کمونیست قزاقستان ترقی کرد و تا پایان آگوست ۱۹۹۱ در مرحله پایانی دوره گورباچف دبیرکل بود. زمانی که تلاش برای سرنگونی نامگذاری در مسکو که قصد حفظ اتحاد جماهیر شوروی را داشت، اندکی قبل شکست خورد، نظربایف می دانست که زمان استعفای از حزب فرا رسیده است. در ۱ دسامبر ۱۹۹۱ اتحاد جماهیر شوروی هنوز منحل نشده بود، او به عنوان اولین رئیس جمهور یک قزاقستان مستقل انتخاب شد. او در دهه ۱۹۹۰ موفق شد کشور را در کنار هم نگه دارد و بعداً از خشونت سرکوبگرانه مانند همسایه هایش در ازبکستان و ترکمنستان اجتناب کند. نظربایف ، پس از بروز اعتراض های انقلابی مانند “انقلاب لاله ها” در قرقیزستان در سال ۲۰۰۵، و نیز اعتراضات مردم در آلماتی در سال ۲۰۱۱ که منجر به کشته شدن۱۶ نفر شد، او از تونی بلر نخست وزیر سابق بریتانیا خواستار توصیه هایی در مورد چگونگی مهار خشونت ها در خیابان شد.
او یک مسیر دشوار ژئوپلیتیکی را در سال‌های پس از استقلال هدایت کرد، طرفدار روسیه باقی ماند و درعین حال با رهبران غربی و شرکت‌های انرژی که فقدان دموکراسی در کشور را نادیده گرفته و فقط به معاملات پرسود، ارزش می‌دادند، خوش آمد می گفت. وکلا و مشاوران مالی از برن و لندن به نخبگان قزاق کمک کردند تا ثروت خود را عاقلانه سرمایه گذاری کنند. اعتقاد بر این است که دارایی دختر نظربایف درانگلیس به ارزش ۸۰ میلیون پوند است. نظربایف یک گروه کامل از شهرسازان و معماران غربی را برای ساخت پایتخت جدید، آستانه استخدام کرد. در سال ۲۰۱۰ او با توجه به فرسودگی و پیری خود، به برخی از پژوهندگان علمی پیشنهاد کرد که برای امکان تولید اکسیری که با آن می‌توان به طورقابل توجهی عمر را افزایش داد، تحقیق نمایند.
زیرنویس:
نویسنده شاون والکر- Shaun Walker
منبع: هفته نامه آلمانی” Der Freitag ”
دو شنبه ۲۷ دی ماه ۱۴۰۰- ۱۷ ژانویه ۲۰۲۲
