جائیکە منطق سرمایە و پول حاکم است، بە گاە بحرانهای اقتصادی و اجتماعی، یکی از اولین سنگرهائی کە فرو می ریزد، اخلاق است. اغلب همراە با این فروریزش اخلاقی، پوپولیسم راست است کە سر برمی آورد. آلمان نازی نمونە تاریخی آن است، و ظهور ترامپ نمونە جدید و نوین آن. نازی ها، یهودی ها را مقصر شناختند و ترامپ مسلمانان و مهاجران را. نازی ها اسم خود را سوسیال ناسیونالیست گذاشتند و ترامپ هم از عظمت آمریکا از طریق بازگشت بە ناسیونالیسم و لوکالیسم می گوید. هویت مشترکشان ناسیونالیسم است.
اما یک فرق کماکان وجود دارد. جامعە مدنی آمریکا زندە است و دارد بشدت واکنش نشان می دهد و ترامپ ابزار سرکوب آن را ندارد، زیرا کە برای این سرکوب احتیاج بە ایجاد سیستم دیکتاتوری دارد، کە حتی بفرض میل بە ایجاد آن هم، پروسەای آسان نخواهد بود. و شاید اساسا غیرممکن.
هنگامی کە این چنین مشکلات فراافکنی می شوند و ژست های کلاسیک سربر می آورند، قدرت معنوی کشور مذکور هم فرو می ریزد. بلائی کە امروزە حقیقتا بر سر آمریکا آمدە است. آمریکائی کە دارد کم کم جدیت سابق خود را در افکار عمومی و در پیش دولتها هم از دست می دهد.
ترامپ متوجە نیست کە سرمایە معنوی، همپای اقتصاد و سیاست، یکی از پایەهای قدرت و نفوذ در جهان است. او دارد آن را بیشتر ویران می کند.
