اخلاق، به معنی خوی ومنش است. معیار و مبنای قضاوت مردم در باره اخلاق و رفتار وعملکرد انسانها، برپایه ارزشهای شناخته شده حاکم برافکارعمومی میباشد. ارزشها مفاهیمی هستند که اخلاق، منش ورفتارانسانها را مورد پسند یا نکوهش قرارمیدهند. کانت دراین باره میگوید که ارزشهای اخلاقی برای بقای جامعه ضرورت دارد.
ارزشهای اخلاقی، مناسبات، روابط و مقرراتی را بین انسانها بر قرار میکنند که برای حیات جامعه مفید وسازنده هستند و فضای مناسب را برای بهتر زیستن فراهم میکنند و بر احترام و حرمت به شأن و مقام انسان تأکید میورزند مانند حس انساندوستی، وظیفهشناسی، احترام به علم ودانش، هنروادبیات، رعایت حقوق دیگران واعتقاد به آزادی و عدالت و تلاش برای بهزیستی خانواده و جامعه.
ارزشهای اخلاقی درجوامع گوناگون از یک نقطه مشترک برخوردارند و آن حفظ حرمت و رعایت حقوق انسان است. اما شرایط رعایت آن نسبی است و به وضعیت سیاسی، فرهنگی و مذهبی آن جامعه بستگی دارد. در کشور ما ارزشهایی مانند درستکاری، راستگویی، امانت داری، مهرورزی واحترام به سا لخوردگان وکودکان واندیشمندان همواره مورد اعتقاد و پذیرش مردم بوده و با توجه به شرایط و عوامل تأثیرگذار در جامعه در حد توان خویش در رعایت و حفظ آن کوشیدهاند.
عوامل تأثیرگذاردروضع وایجاد ارزشهای اخلاقی عبارتند از فرهنگ، تعالیم مذهبی، وضعیت آموزشی، میزان سواد و آگاهی، میزان رشد و توسعه اقتصادی، وضعیت بهداشتی، موقعیت جغرافیائی… اما نوع حکومت و شیوههای حکومتداری و نحوه برخورد و ارتباط حاکمیت با مردم بزرگترین وتعیینکننده ترین عامل درشکلگیری ارزشهای اخلاقی است. یعنی پاسداری و صیانت حاکمیت از ارزشهای اخلاقی منجر به رعایت ارزشها از جانب مردم میشود و پایمال کردن این ارزشها از جانب حکومت موجب عدم رعایت و بیتوجهی آن از سوی مردم میگردد. کانت معتقد است اگرارزشهای اخلاقی رعایت نشوند تبهکاری پدید خواهد آمد. اگر حکومتی بر اساس وظیفه خود با جدیّت درصدد رفع نیازهای عمومی مردم تلاش کند و درایجاد پایههای ترقی و پیشرفت و برقراری نظم و امنیت در جامعه کوشا باشد وآزادی وعدالت را برای شهروندان تضمین نماید وامکانات بهداشتی و آموزشی و دیگر نیازهای مردم را تامین کند و درروند عملکرد خود با صداقت وشفافیت عمل کند و مردم را در اداره امور کشوردخالت دهد، پیامد ونتیجه این شیوه مدیریت در جامعه موجب میگردد تا ارزشهای اخلاقی در جامعه نهادینه گردد و مردم به حقوق یکد یگراحترام بگذارند و در برابر جامعه و مردم و خانواده احساس مسئولیت نمایند.
اما جمهوری اسلامی که با شعارمعنویّت گستری و رعایت ارزشهای اخلاقی و گسترش دمکراسی وعدالت اجتماعی به حاکمیّت رسید از آغاز تا کنون با خشونت و سبعیت بیمانندی برجامعه حکم میراند. این شیوه غیرانسانی تأثیر خود را بر ارزشهای اخلاقی بر جای نهاده و آسیبها وضایعات جبرانناپذیری را بر باورها، منشها، و ارزشهای مردمی وارد کرده است. اکنون در جامعه تحت ستم ما نه تنها ارزشهای اخلاقی در حال زوال است بلکه متضاد این ارزشها در جامعه تبدیل به رفتارعمومی شده است که به بررسی برخی ازآنان میپردازیم.
۱- خشونت وقساوت: رفتار خشونتآمیزوقساوت بار دربرابر ارزشهایی مانند نوع دوستی، مهرورزی وصلح دوستی قراردارد واِعمالِ خشونتهای بی حدّ وحصرحاکمیت درتمام عرصهها با دگراندیشان، آزادیخواهان، اقوام ایرانی، روشنفکران و پیروان ادیان دیگر، برخورد تبعیضآمیزوتحقیرآمیز با زنان، شکنجههای طاقت فرسا درزندانها و اجرای قوانین ضد بشری قصاص مانند قطع دست و پا و کور کردن چشم، کارنامه قساوتبار رژیم میباشد وهنگامی که شلاق زدنها، اعدامها وسنگسارها در ملأ عام انجام میگردد، بدیهی است که اینگونه رفتارشقاوتآمیز، خود باعث گسترش وعادی شدن خشونت در جامعه میگردد ازاینروی مواردی مانند قتل، آدمربایی واسید پاشی درحال افزایش است. اکثریت جوانان و حتی دانشآموزان با خود چاقو، پنجه بکس و زنجیر حمل میکنند و کمترین برخورد اعتراضآمیز یا پرخاش، منجر به دعوا و احتمالاً چاقوکشی میشود. حتی در زندانها که یک محیط مسدود و کنترل شده است و زندانبانان باید به نحوه اعمال و رفتار زندانیان اِشراف داشته باشند و مسئولیت جان زندانیان را بر عهده دارند، اما کتک کاری، باجگیری و تجاوز درزندانها بسیار رایج است.
۲- فساد مالی: امانتداری، درستکاری و شفافیت و گزارش به مردم در امورمالی ارزشهایی هستند که در برابر فساد مالی قرار دارند. سران رژیم در آغاز سلطه خویش بر خلاف وعدههای خود با شتاب و بدون استثنا به غارت منابع ملی و ثروت عمومی و دست رنج مردم و زحمتکشان پرداختند. در سال اول انقلاب، اسنادی در باره حسابهای بانکی برخی از رهبران منتشر شد که در یکی از این سندها نشان میداد که درماههای آوریل و اکتبر سال ۸۰ میلادی مبلغ ۱۶ میلیون مارک به حساب آقای بهشتی در دویچه بانک آلمان واریزشده است. درآمد سرشار نفت، بویژه در سالهای اخیر به جای هزینه برای برنامههای عمرانی و بهبود زندگی مردم وخد مات عمومی و ایجاد کار و رفاه برای مردم بخش عمدهای از آن به وسیله سران رژیم و آقازادهها و ایاد یشان غارت میشود.
در این سالها میلیاردها دلار به عنوان رانتخواری، اختلاس، رشوهخواری، مصادره اموال و زدوبند اقتصادی نصیب چپاولگران شده است و در حالی که خود از وامهای میلیاردی بهره میبرند تهیدستان ناچارند برای امرار معاش و یا هزینه بیماری اعضای خانوادهشان، کلیّه خود را در معرض فروش بگذارند در حالی که شعار آغاز انقلاب ارجحیّت کوخ نشینان بر کاخ نشینان بود.
اما اینک حکومتگران و روحانیان از زندگی افسانهای برخوردارند و از سوی دیگر ۱۴ میلیون هموطن در زیر خط فقر زندگی میکنند و دهها هزار کارگر ماهها و حتی سالهاست که حقوق و دستمزد خود را دریافت نکردهاند. در روستاهای شرق کشور مردم برای تأمین هزینه زندگی، دختران خردسال خود را به فاحشهخانههای پاکستان می فروشند. با هزینههایی که صرف صدها کانون زائد و خرافهپرورمانند دارالتقریب و دارالتهذیب وایجاد مساجد جدید و گسترش تکیهها وهیئتها و نوسازی امامزادهها میشود میتوان تمام کودکان و زنان خیابانی را از درماندگی و فلاکت رهائی بخشید و شرایطی را برای زندگی انسانی و معمولی آنان فراهم کرد. اینگونه غارت اموال مردم و بیاعتنایی و بیمسئولیتی درقبال نیازهای مبرم و ضروری مردم و شکاف طبقاتی روزافزون، خانوادههای بیشتری را به زیر خط فقرمیکشاند و فساد حاکمیت چنان مردم راعاصی کرده است که برخی از جوانان که شاهد این همه بیعدالتی و تبعیض هستند و آینده خود را تباه شده میپندارند ناچار برای تأمین زندگی و آتیه خود، به اعمال ضد ارزشهای اخلاقی مانند دزدی، سرقت مسلحانه و زورگیری روی میآورند که نمونههای آنرا هر روز در ایران شاهد هستیم. تمامی این اعمال بازتاب فساد بیمانند حاکمیّت میباشد که تمام عرصههای اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی را در بر گرفته است.
۳- رشد پدیده اراذل واوباش: احترام به همنوع، عدم هتاکی و توهین و تعرض و زورگویی نسبت به دیگر افراد جامعه، ازارزشهای شناخته شده اخلاقی هستند که در برابر آن اعمال و کرداراراذل و اوباش و لاتها قرار دارند. پدیده اراذل واوباش که در سالیان اخیر به شدت گسترش یافته است معلول فقر مادی، فقر فرهنگی، تبعیض و نهادینه شدن خشونت در جامعه است. جوانانی که در محلات میانی یا فقیرنشین شهرها زندگی میکنند و از امکانات و سرمایههای مالی و اقتصادی بیبهرهاند و از آموزش و تربیت کافی برخوردار نیستند و احتمالاً دارای مشکلات خانوادگی مانند فقر، طلاق و یا اعتیاد هستند برای تأمین هزینههای زندگی به اعمال تبهکارانه مانند فروش مواد مخدر، باجگیری، زورگیری، چاقوکشی، ایجاد باندهای توزیع مواد مخدر، دزدی و فحشا روی میآورند و برای پیشبُرد مقاصد خود از اسلحه سرد و گاهی اسلحه گرم استفاده میکنند. ویژگیهای ظاهری این افراد، خالکوبی، آثار جراحت چاقو در صورت یا بدن و به کار بردن کلمات غیر متعارف در گفتار است. در گذشته لاتها در هر شرایطی دست به اعمال خشونتبارمانند چاقوکشی نمیزدند و درچارچوب باورهای خود دارای معیارهایی بودند اما امروز که خشونت در تمام روابط ومناسبات بین مردم تدریجاً به حالت عادی در میآید بیرحمی وقساوت از ویژگیهای اراذل و اوباش است. هر چند وقت یک بار رژیم برای قدرت نمایی تعدادی از اراذل و اوباش را دستگیر میکند اما تا هنگامی که خشونت و فقر مادی و فرهنگی در جامعه وجود دارد پدیده اراذل و اوباش نیز همچنان گسترش خواهد یافت. وجه تشابههای زیادی میان رفتار و گفتار اراذل و اوباش و برخی از مقامات رژیم مانند الله کرم، محمدعلی رامین و عباسی نیز وجود دارد. چنانکه تاریخ معاصر کشورمان نشانگر آن است، در شرایطی که پایههای حاکمیّت لرزان گردد آنگاه برای بقای خود از خیل عظیم این گروه خشن وفاقد اخلاق استفاده خواهد کرد. در کارزار انقلاب فرهنگی همین گروههای مزدور، با قمه و زنجیر دانشجویان را مورد ضرب و شتم قرارمیدادند وطبق گزارش زندانیان کهریزک در سال ۸۸ رژیم از این گروه برای آزار واذیّت وحتی تجاوز به زندانیان استفاده کرده است.
۴- ورود زنان به عرصههای ضد ارزش اخلاقی: زنان همواره بیشتر ازمردان از ارزشهای اخلاقی پاسداری میکنند و در گذشته نقش بسیار اندکی در اعمال تبهکارانه وخلافکارانه داشتهاند اما در شرایط امروز جامعه ما که فساد و خشونت نهادینه شده است زنان نیز به علت مشکلات عدیده ازجمله مشکلات حاد اقتصادی درعرصههای تبهکارانه نقش فعال دارند و در تمام باندهای قاچاق مواد مخدر، فحشا، دزدی و کلاهبرداری و حتی سرقت مسلحانه شرکت دارند واکنون ۱۸درصد اززندانیان را زنان تشکیل میدهند.
۵- رشوهخواری: صداقت در انجام وظیفه بدون چشمم داشت و توقع، از وظایف کارمندان و کارکنان دستگاهها و ادارات دولتی است اما به قول مولانا ماهی از سر گند گردد نی ز دُم. وقتی که سران رژیم از زندگی افسانهای و اندوختهها و سرمایه های میلیاردی برخوردارند که از راههای غیرقانونی ما نند رشوهخواری به دست آورده اند بدیهی است که این عملکرد در کارمندان نیز اثر میگذارد و کارمندان دولتی که حقوق آنها هزینههای سرسامآور زندگی را تأمین نمیکند ناچار به رشوهخواری روی میآورند تا کمبودهای مالی خود را جبران کنند. این پدیده چنان در جامعه پذیرفته شده است که رشوه دهنده و رشوهگیرنده آنرا بعنوان یک امر بدیهی تلقی میکنند. رشوههای کلانی که به ویژه در معاملات نفتی به سران رژیم پرداخت میشود درجهان بیسابقه است که یک رقم آن ۵ میلیون دلار رشوه از سوی یک شرکت نروژی به فرزند رفسنجانی بود.
۶- تجاوز به عنف: احترام به شخصیت زنان و کودکان یکی از ارزشهای انسانی است، اما بر اثر گسترش خشونت و پایمال شدن حقوق وشخصیت زنان بر اثر فرهنگ زن ستیزانه رژیم، تجاوز به عنف در جامعه رو به افزایش است و یکی از موارد بهغایت دردناک، تجاوز به محارم است که متأسفانه درسالیان اخیر افزایش یافته است. ۱۴درصد از دختران فراری اولین بار ازطرف پدر یا برادرمورد تجاوز قرار گرفتهاند. امسال مردم ایران شاهد دو مورد تجاوز گروهی بودند؛ یکی درخمینیشهر ودیگری در کاشمر. گروهها و باندهای خطرناکی وجود دارند که دختران و پسران را به زور مورد تجاوز قرار میدهند و از آنها اخاذی میکنند و خانوادهها نیز برای حفظ حیثیّت خانوادگی نا چار به پذیرش خواستههای متجاوزان میشوند. رژیم خود درتجاوز به عنف پیشگام است. افزون براینکه دختران محکوم را مورد تجاوز قرارمی دهد در برخی بازجوییها برای اعترافگیری وتحقیر شخصیّت دختران و پسران زندانی، آنان را مورد تجاوز قرار میدهند.
۷- خودکشی وقتل: حفظ صیانت ذات و قائل شدن حقّ زندگی برای دیگران از ارزشهایی است که قتل وخودکشی در برابر آن قرارمیگیرد. خشونت جاری در جامعه، مشکلات مالی و خانوادگی، سرخوردگیها، از جمله عوامل ایجاد قتل هستند. در سال ۹۰ چهار نوجوان به جرم ارتکاب به قتل اعدام شدهاند. در میان قاتلین حتی انسانهای تحصیلکرده و دانشجو یافت میشود. میزان زنان قاتل نیز افزایش یافته است که صحنهها ومصاحبههایی از آن را در سایتهای اینترنتی میتوان مشاهده کرد. در طی دهها سال از ۱۳۱۰ تا ۱۳۵۷ به دو مورد قاتل سریالی در ایران برمیخوریم. اصغر قاتل در سال ۱۳۱۳ و هوشنگ ورامینی در دهه ۴۰، اما درسالیان اخیر قتلهای سریالی زیادتری در ایران روی داده است مانند خفاش شب، قاتلی معروف به مردی با طناب سفید درکرج، محمد بیجه درپاکدشت، قاتل سریالی در قزوین، و زنی که در کرج فقط زنها را به قتل میرساند. از موارد دیگر قتلها، میتوان از قتلهایی نام بُرد که پدران، فرزندان خود را یا به خاطر مسائل ناموسی یا فقر واستیصال به قتل میرسانند. در پاییز امسال مردی در سر پل ذهاب که از زندان به مرخصی آمده بود با مسلسل هر سه دخترش را به قتل رساند و مرد دیگری در تهران در حالی که دختران خود را محکم در بغل گرفته بود خانه را به آتش کشید. درماندگی، فقر، اعتیاد، و بهویژه ستم مردان برزنان در مناطق سنتی عوامل بروز خودکشی میباشد. استان ایلام بیشترین میزان خودسوزی زنان را در جهان دارد. جوانان بیکار، مردانی که قادر به تأمین هزینه زندگی خانواده نیستند، و زنانی که مورد آزار و اذیّت همسرانشان هستند بیشتر ازدیگر اقشار در معرض خودکشی قرار دارند.
۸- دورویی، ریا، تزویر ودروغگویی: صداقت در گفتار و کردار و راستگویی ارزشهایی هستند که در برابر ریا و تزویر ودروغ قرار دارند. بدون شک جمهوری اسلامی ناصادقترین ودوچهرهترین حاکمیّت موجود در جهان است زیرا بیش ازدیگر حکومتها ادعای صداقت دارد اما در عمل کاملاً نا صادق است که نمونههایی از آن از آغاز تاکنون هر روز تکرار میشود. وعدههای خمینی در پاریس و بهشتزهرا در باره آزادی و بهبود زندگی مردم یا وعدههای احمدینژاد پیرامون حجاب و بر سر سفره بردن پول نفت که ریاکاری ودورویی بیش نبود. دولتمردانی که دررسانهها وموعظهها مردم را به قناعت و اعتقاد به معنویّت، سادهزیستی و مهرورزی وانسان دوستی تشویق و ترغیب میکنند اما خود از زندگی افسانهای برخوردارند دستاوردی جزعوام فریبی وجنایت آفرینی وغارتگری نداشتهاند. این دورویی درمردم نیز اثر نهاده است ومردم بویژه کارکنان دولت ودانشجویان ودانشآموزان به خاطر حفظ موقعیّت و شغل خویش ناچارند در ملأ عام بر خلاف میل خود عمل کنند و به اعتقادات و رعایت شعائر مذهبی تظاهر کنند؛ یعنی در محل کار خود ناگزیرند بر اساس خواستههای رژیم عمل کنند در حالیکه اعتقادی به رعایت این خواستهها ندارند.
تمامی موارد ذکر شده و موارد متعدد دیگرمانند غده سرطانی بر جامعه ما چنگ انداخته است که همه این موارد دستاورد رژیمی است که ارزش و منزلتی برای انسان قائل نیست. اما با وجود همه این مشکلات ودردها و رنجها و تحمل این همه ستم و اختلاف طبقاتی، صدها هزار تن از هموطنان ما به ویژه جوانان برومند میهن سر برافراشتهاند و در تمام عرصههای علمی، فرهنگی، ادبی، هنری و پژوهشی با جدیّت و پشتکار و ارادهای راسخ و با انگیزههای انساندوستانه برای اعتلای علم و دانش و زندگی بهتر تلاش میکنند. این انسانهای آزاده، آگاه، و فرهیخته که قلب شان برای مردم و میهن میتپد سخت درتکاپو وتلاشاند براین هیولایی که بر کشورمان حکم میراند وهمه انسانها را برده میپنداردغلبه کنند و جامعهای آزاد و آباد را بر این ویرانه بر پا سازند.
