پس از هشدار ترامپ در هفتۀ گذشته، دایر بر این که “اگر توافق برجام تصحیح نشود، این آخرین بار خواهد بود که او رفع تحریمها علیه ایران را تمدید خواهد کرد”، مجدداً موجی از کوشش ها و گاه تعرضهای دیپلماتیک بین المللی برای متقاعد کردن ترامپ به ادامۀ حضور در توافق برجام برخاسته است. این کوششها و تعرضها البته همه یکدست و بی تزلزل نیستند. مثلاً دیروز اعلام شد که لودریان، وزیر امور خارجۀ فرانسه، در ماه مارس “برای بحث پیرامون موضوعات مختلف از جمله برنامۀ موشکی ایران”، به ایران خواهد رفت و عراقچی هم از “چالشهای جدیتری بر سر برجام در ۴ ماه آینده” خبر داد. این خبرها از سوئی حاکی از آن اند که ترامپ در خواست خود برای “تصحیح برجام” خیلی هم تنهای تنها نیست و از سوی دیگر این که مقامات جمهوری اسلامی هم نمی توانند به حمایت بی خدشۀ اروپا از برجام، بدون پیش کشیدن برنامۀ موشکی و سیاست منطقه ای آن مطمئن باشند.
از این زاویه، و تا حدودی در تشخیص موضع عمومی اروپا نسبت به برجام و چالشهای مورد نظر عراقچی، آخرین گزارش “گروه بین المللی بحران” – از اندیشکده های غیردولتی مشورت دهنده به اتحادیۀ اروپا – قابل توجه است. این گزارش ارزیابی واقعبینانه ای از برجام، پایبندی جمهوری اسلامی به آن و پیامدهای خروج احتمالی امریکا از آن به دست می دهد. در عین حال در “میان سطور” آن می توان این را نیز خواند که “جمهوری اسلامی نباید به این واقعیتها اکتفا کند” زیرا “تصمیم ترامپ بیشترین ضرر را به اقتصاد ایران خواهد زد”.
گزارش با این تصریح که نقش کلیدی برای عبور از این موقعیت در دست اروپاست، بیشترین توصیه هایش را متوجه اتحادیۀ اروپا کرده است. اما جمهوری اسلامی را نیز از توصیه های خود بی نصیب نگذاشته است. این گروه توصیه می کند که “ایران می‌بایست با توسعه استانداردهای بانکی و ایجاد یک فضای کسب‌وکار شفاف‌تر و مبارزه با فساد، مشکلات داخلی اقتصادش را حل کند. این کار نه تنها برای جذب فن‌آوری و سرمایه خارجی مهم است بلکه برای پرداختن به نارضایتی عمومی مردم‌اش نیز ضروری است.”
این که اتحادیۀ اروپا کدام مشورتهای “گروه بین المللی بحران” را بپذیرد، روشن نیست. اما توصیه های این گروه به جمهوری اسلامی، خاصه مبارزه با فساد، قطعاً حاکی از عدم آشنائی آن با گره های حیاتی در جمهوری اسلامی است.
