پس از سال ها گفتگو و مذاکرات مدوام میان کشورهای ۱+۵ با ایران، سرانجام روز سه‌شنبه ۱۴ژوئیه ۲۰۱۵ توافق پایانی پرونده هسته ای امضا و اعلام شد. سایت کارانلاین در این زمینه با تعدادی از فعالین سیاسی ایران مصاحبه هایی بصورت کتبی انجام داده است که به مرور انتشار خواهند یافت.
– مذاکره ایران و ۵+۱،بر سر مسئلە هستەای پس از سال ها کشمکش و فراز و فرود سرانجام بە نتیجە رسید و طرفین درپیش از ظهر سە شنبە ۱۴ ژوئیە در وین پایتخت اطریش سندی را کە در مورد آن بە توافق رسیدە بودند امضاء کردند. نظر و ارزیابی شما از این توافق چیست، آیا آن را عادلانە و مثبت و بە سود ایران و مردم میدانید یا بە سود حکومت؟
همانطوریکه اطلاع دارید توافقنامه نهائی امضاء شده اخیر بین ایران و گروه ۵+۱، مقدمه توافقی بود که در دوم آوریل ۲۰۱۵ (۱۲ فروردین ۱۳۹۴) بدست آمده بود که راه را برای ادامه گفتگوها و توافق جامع تا پایان ماه ژوئن میگشود. این امر در تاریخ پیش بینی شده صورت نگرفت. زیرا طرفین در شرایطی قرار داشتند که تا زمانیکه هیچ چیزی مورد قبول نباشد، در نهایت پذیرفته نخواهد بود. من در ۷ آوریل ۲۰۱۵ در مقاله ای با عنوان ” آیا توافق نهائی در باره مسئله مناقشه برانگیز هسته ای پایان بحران در ایران است؟ نوشتم که: “اما از سرشت این نظام بر میآید که نتواند بر دیگر بحران و معضلات و رعایت حقوق شهروندی وعقیدتی فائق آید”. در جریان ۱۲ سال اخیر روند مناسبات ایران و جامعه جهانی طوری پیش رفت که از یکسو خاورمیانه و منطقه خلیج فارس با وضعیتی خاص و پر مخاطره روبروست و از دیگر سو، شرایط در حال انباشت زندگی مشقتبار برای اکثریت مردم ایران، خطری جدی برای نظام جمهوری اسلامی بود. بنابراین سردمداران رژیم جهل و جنایت بر آن شدند با تغییر رویکرد در قبال بحران هسته ای به پای توافق بروند تا ازامکان تغییر شرایط سیاسی در ایران پیشگیری کنند.
زمانی میتوان از “عادلانه” بودن توافق صحبت کرد که موضوع مورد مناقشه در یک دادگاه بیطرف مورد قضاوت قرارگیرد و حکم صادر شود. اما در مناقشه فوق توازن قوا نه بر سر دعوای حقوقی بلکه سیاسی بود و بر اساس متون توافق انتشار شده میتوان دریافت که کشورهای ۵+۱ به رهبران نظام فهماندند که باید به حداقلها قناعت کنند. از جمله در متن توافق در بخش “ک” میخوانیم : “کلیه مفاد و اقدامات مندرج در این برجام(برنامه جامع برای اقدام) صرفاً برای اجرای آن بین گروه ۱+۵ و ایران می باشد و نمیبایست به منزله ی ایجاد رویه برای هیچ دولت دیگری، یا برای اصول بنیادین حقوق بین الملل و حقوق و تعهدات وفق معاهده ی عدم اشاعه هسته ای و سایر اسناد مربوطه، و همچنین اصول و رویه های شناخته شده ی بین المللی تلقی گردد”.
اگر به ۳۷ بند و ۵ ضمیمه توافق امضاء شده دقت شود، میتوان قضاوت کرد که سرانجام سومین جام زهر توسط سید علی خامنه ای نوشیده شد، البته با تلخکامی سالهای پر مشقت ملت ایران. از جمله به بندهای ذیل توجه کنید که آمده است: طی این دوره، ایران ظرفیت غنی سازی خود در نظنز را حداکثر تا ظرفیت غنی سازی اورانیوم تعداد ۵۰۶۰ سانتریفیوژ نصب شده نگه خواهد داشت. سانتریفیوژهای اضافی و زیرساخت های غنی سازی مربوطه در نطنز تحت نظارت مستمر آژانس به نحو مشروح در پیوست ۱ انبار خواهد شد. ۳ـ ایران تحقیق و توسعه ی غنی سازی را به شیوه ای که به انباشت اورانیوم غنی شده منتج نشود ادامه خواهد داد. تحقیق و توسعه غنی سازی ایران با اورانیوم برای مدت ۱۰ سال شامل صرفا ماشین ها ی(سانتریفیوژهای) *۶،۵،۴،۸ تشریح شده در پیوست ۱خواهد بود، و ایران به نحوه مشخص شده در پیوست در سایر فناوری های جداسازی ایزوتوپ برای غنی سازی اورانیوم وارد نخواهد شد. ایران به تست دستگاه ها ی ۶،۸ ادامه خواهد داد و در میانه سال هشتم، تست تا سی دستگاه ماشین ۶،۸ را به نحو مشخص شده در پیوست ۱ آغاز خواهد نمود. ایران قصد دارد همه سوخت مصرف شده کلیه راکتورهای هسته ای تحقیقاتی و قدرتی فعلی و آینده خود را برای پسمانداری یا اقدامات بعدی، آنگونه که در قراردادهایی که به نحو صحیح با طرف دریافت کننده منعقد خواهد شد، از کشور خارج کند.
۱۲. به جز فعالیت های جداسازی با هدف تولید رادیوایزوتوپ های پزشکی و صنعتی از نمونه های تابش دیده ی اورانیوم غنی شده، ایران به مدت ۱۵ سال وارد بازفرآوری یا ساخت تاسیسات قادر به بازفرآوری سوخت مصرفی، یا فعالیت های تحقیق و توسعه ی بازفرآوری که منتج به ایجاد قابلیت بازفرآوری سوخت مصرفی شود، نگردیده و پس از این مدت نیز قصد چنین کاری را ندارد. بنابراین صحبت از عادلانه بودن نیست بلکه تحمیلی است در مقابل نظام مستاصل شده. حال اگر سردمداران رژیم مثل همیشه برای تخدیر افکار عمومی از “پیروزی” در برابر ابر قدرتها رجزخوانی بکنند یک چیز است اما واقعیت آنستکه سیاه روی سفید نوشته شده است و مبنای قضاوت قرار میگیرد. همانطوریکه گفتم به سود “ثبات نظام” است. اما به سود مردم جای شک و تردید وجود دارد. زیرا بخشی از مرد م از ابتدای ماجراجوئی نظام بدون شناخت محتوای و اهداف رژیم به شعار “حق مسلم ماست” پیوستند و بخشی دیگر ناظر خاموش بودند و یا حق ابراز مخالفت با ماجراجوئی رژیم را نداشتند. زمانی میتوان از سود برای “ایران” صحبت کرد که منافع ملی از زاویه استقلال و آزادی تعریف شود. عملکرد نظام نشاندهنده اینست که این دو مقوله به هم مرتبط، جائی در نظام برای نامیدن تامین منافع ملی نمیگذارد.
– اوباما در پی امضای این توافقنامە آن را نشانەای از کامیابی سیاست جدید آمریکا در حل مناقشات بین المللی از طریق سیاسی خواند، این گفتە را تا چە حد دروست میدانید و آیا می شود امضاء توافق حکومت در ایران را نیز نشانەای از یک چرخش در سیاست خارجی دانست یا نە اقدامی است موردی برای خلاصی از یک تنگنا؟
سیاست خارجی ابرقدرتها از جمله آمریکا بر روی یک خط راست محدود نیست. و بنا بر شرایط زمانی و مکانی تابع پارامترها و اتخاذ راهبردهای ویژه میباشند. در مورد مناقشه هسته ای ایران قرائن و اسناد موجود حاکیست که رهبران وقت آمریکا در باتلاق گیر شده در عراق، در اکتبر ۲۰۰۵ قصد حمله نظامی به ایران را داشتند، البته نه دلیل موضوع هسته ای بلکه بدلیل حمایت ایران از گروههای نظامی مخالف حضور آمریکا در عراق. اما ژنرالهای “دور اندیش” آمریکا با تصمیم دستگاه سیاسی مخالف بودند. و به صرف مناقشه هسته ای ایران در صورت حمله نظامی با توجه به پیشینه بد در عراق با مخالفت افکار عمومی جهان و اکثریت مردم ایران روبرو میشد. اما تحریمهای همه جانبه، علی رغم اظهارات دروغین سردمداران رژیم فوق العاده موثر بود. بیکاری، فقر، اختلاس، فحشاء، ناکارآمدی صنایع، فرار مغزها و روشنفکران… البته برای اقلیتی از جناحهای حاکم و فرصت طلبان همیشه در صحنه ثروت آور. این آقای اوباما، برنده جایزه صلح تاکنون با اقدامات فراقانونی و فراقضائی، دستور به قتل از طریق هواپیماهای بی سرنشین(پهباد) را داده است. این امر در باره حکومت ایران هم صدق میکند. آنها فهمیدند که زمان چانه زنی و سیاست تنش زائی بیشتر از این در مورد خاص(هسته ای) دیگر به ضد خودش و خطر برای ادامه حیات سیاسی اش تبدیل شده است. اما هر دو نظام در جائی دیگر به جنگ نیابتی خود و به هزینه خلقهای سوریه، یمن و… ادامه میدهند.
– آیا این توافق هسته ای می تواند موجب بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی مردم ایران در کوتاه یا میان مدت شود؟
با توجه با مفاد توافق چنین بر میآید که رفع تحریمها تدریجی و از اواخر سال جاری میلادی آغاز میشود. بنابراین نباید انتظار بهبودی در کوتاه مدت برای آن بخش از مردمی که منتظر معجزه هستند، داشت. در میان مدت با فرض دستیابی به پولهای بلوکه شده، بعلاوه درآمد از فروش نفت و احتمالا سرمایه خارجی یعنی ورود ارز به بازار خود بخود میتوانند مشکلات بیشتری را برای مردم بوجود آورند. چنانکه میدانیم ساختار اقتصادی و صنعتی ایران تابع اقتصاد سیاسی، با اقتصاد دولتی، شبه دولتی و نهادها و بنیادهای مذهبی و صندوقهای اسلامی و اوقاف عمدترین مانع در اقتصاد سالم هستند. هر یک از ساختارهای فوق در انتظار سهم بیشتر از این “شیر” هستند. این نهادها در نبود رقابت سالم اقتصادی نمیتوانند تولید کار و بیکاران را جذب کار نمایند. و فعالیتهای خود را بیشتر بر محور واردات و بازرگانی متمرکز میکنند. و تزریق پول هم به بهانه افزایش یارانه و برآورد کردن توقعات مردم از در آمدهای بعد از رفع تحریم به نوبه خود میزان تورم نقدینگی را بالا میبرد. چنانکه بر خلاف مصاحبه روحانی در شبکه یک سیما از کاهش نقدینگی و تورم خبر داده بود، بر اساس آنچه بانک مرکزی در تازه‌ترین گزارش خود اعلام کرده است؛ نقدینگی کشور به ٨٠٠ هزار و ۶٢٢ میلیارد تومان رسیده است. گفتنی است این رقم برای دومین ماه از سال جاری محاسبه شده و از میزان نقدینگی شهریور سال ١٣٩٢ یعنی زمان آغاز به کار دولت یازدهم، حدود ٣٠٠ هزار میلیارد تومان بیشتر شده است. نقدینگی در دو ماهه اول سال جاری نیز نسبت به اسفند سال گذشته ۲.۳ درصد افزایش داشته است.
– روحانی انجام وعدەهای انتخاباتی اش بە مردم را موکول بە بعد از دست یافتن بە این توافق کردە بود، فکر میکنید اینک کە توافق حاصل شدە، او شروع بە وعدەهایی کە بە مردم دادە بود کند؟
آقای روحانی در مصاحبه تلویزیون خود پس از ۱۰۰ روز تشکیل کابینه “تدبیر و امید” گفته بود: “من در ایام تبلیغات انتخابات به مردم بزرگ وعده داده بودم علاوه بر برنامه ۴ ساله دولت تدبیر و امید برنامه کوتاهی برای ۱۰۰ روز داشته باشم و در پایان این مدت عملکرد دولت را به مردم گزارش دهم”. رییس جمهور در پاسخ به پرسش مجری برنامه مبنی بر اینکه چرا ۱۰۰ روز را برای ارائه گزارش عملکرد اولیه دولت انتخاب کرده‌اید؟، توضیح داد: ۱۰۰ روز یک معیار برای نمره دادن است و برخی نمره‌ها به جای ۲۰ از ۱۰۰ حساب میشود. همچنین ۱۰۰ در ادبیات و شعرهای ما بسیار مورد توجه قرار گرفته است. چون دوره زمانی است که نه خیلی کوتاه است تا نتوان گزارشی داد و برنامه‌ای را تهیه کرد و نه آنقدر طولانی است که گزارش بسیار طولانی شود”.
الان از ۱۰۰ روز گذشته ایم و وارد نیمه دوم دوره چهارساله دولتش شده ایم. آیا انصافا کاری در بهبود زندگی مردم انجام داد؟ سطح فقر پائین آمد؟ آزادی و فضای سیاسی بیشتر شد؟ زندانیان سیاسی و یاران سابق حکومتی در حصر آزاد شدند؟ اعدامها کمتر شد؟ اختلاسها از بین رفت؟ سالی که نکوست از بهارش پیداست. من از صمیم قلب آرزوی بهبودی زندگی مردم و کاهش اختناق در ایران هستم. اما در همه حیات جمهوری اسلامی، برای رفع مسئولیت و پاسخگوئی به این همه ناملایمات و ناهنجاریهای جامعه، جناحهای حکومتی همیشه بدنبال مقصری دیگر بنام “آن جناح ” نمیگذارد، رفتند و بخشی از “اپوزیسیون” هم همیشه یک کارت تبریک و شادمانیم در جیب دارد تا برای این و یا آن فصل و موضوع صادر میکند و بجای ارایه برنامه بدیل و نشان دادن علتهای ناهنجارهای جامعه که همانا نظام جمهوری اسلامی است، در پشت پرچم جناح دیگر رژیم بنام “اصلاح طلبان( بخوان فرصت طلبان) قدم میزند.
– فکر میکنید فضای سیاسی بعد از توافق با پیش از آن بە کدام جهت سمتگیری کند، بە طرف بازشدن یا بستە شدن؟
بعد از پایان جنگ ایران ـ عراق انتظار میرفت تا فضای سیاسی کمی گشود شود و از میزان فشار امنیتی کاسته شود. متاسفانه با فاجعه ملی کشتار زندانیان روبرو شدیم. با روی کار آمدن آقای خاتمی، بجای رسمیت بخشیدن به شکلگیری احزاب در سپهر سیاسی ایران، جناح موسوم به “اصلاح طلبان” به انتشار روزنامه های خود نمودند. اما رسالت و نقش حزبی این روزنامه ها منجر به قربانی شدن خود و قتلهای زنجیره ای در ایران شد. و از دل آن مهره مورد نظر سید علی خامنه ای و فاجعه ای دیگر با مناقشه هسته ای در روابط بین المللی وعلیه اکثریت ملت ایران رخ داد. می بینیم که سردمداران رژیم برای هر فصلی، استعداد ایجاد بحران برای اختناق بیشتر را دارند. همانند آنچه که آنها در کِشوهای خود برای ابداء واژها و “جدل سازی” بین جناح ها دارند. سخنرانی خامنه ای بمناسبت عید فطر در روز شنبه ۲۷ تیر ماه ۱۳۹۴ به صراحت، نشان از تهدیدات دارد. او میگوید:”ملت ایران باید متحد باشد و قضایای هسته ای نباید زمینه ساز دو دستگی در کشور شود زیرا موضوع هسته ای بوسیله مسئولان مربوطه خود در حال پیگیری است و مسئولان بدنبال منافع ملی هستند. نکته‌ی بعدی این است که چه این متن تصویب بشود و چه نشود، به حول و قوّه‌ی الهی، اجازه‌ی هیچگونه سوءاستفاده‌ای از آن داده نخواهد شد؛ اجازه‌ی خدشه‌ی در اصول اساسی نظام اسلامی به کسی داده نخواهد شد؛ قابلیّتهای دفاعی و حریم امنیّت کشور، به فضل الهی حفظ خواهد شد، اگرچه میدانیم دشمنان بر روی این نقطه‌ی بخصوص، تکیه‌ی زیادی دارند. جمهوری اسلامی، در زمینه‌ی حفظ قابلیّتهای دفاعی و امنیّتی خود -آن‌هم در این فضای تهدیدی که دشمنان برایش به‌وجود می‌آورند- هرگز تسلیم زیاده‌خواهی دشمن نخواهد شد”. حسن روحانی رئیس جمهوری هم در همین ضیافت و در حضور سید علی خامنه ای اظهار داشت:” امروز در دنیا هیچ کس نمی گوید که جمهوری اسلامی ایران شکست خورده، تسلیم شده و یا توافق غیر عزتمندانه داشته است. الحمدالله آنچه خواست ملت بزرگ ایران و مورد نظر مقام معظم رهبری بود، در مذاکرات هسته ای تا به این مرحله به دست آمده است”.
روحانی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به صبر و مقاومت ۱۲ ساله ملت بزرگ ایران در برابر قدرت های جهانی گفت:” دولت تدبیر و امید بر اساس نقشه راه مقاومت، اراده و آرای مردم، هدایت های مقام معظم رهبری و با حمایت همه ارکان نظام و قوا و همچنین مجاهدت و فداکاری سرداران دیپلماسی توانست حقوق ملت بزرگ ایران را بر کرسی ظفر بنشاند. روحانی تصریح کرد که:” این مرحله از توافق هسته ای آغازی برای مراحل بعدی است و نیازمند وحدت، انسجام و همچنین هدایت های داهیانه مقام معظم رهبری در طی مراحل بعدی هستیم” از خلال گفته های دو شخصیت نخست کشور این هشدار بر میآید که کسی نتواند به توافق تحمیلی ایراد بگیرد، در غیر اینصورت سرکوب میشود.
– بە نظر شما انجام این توافق تا چە حد میتواند در رفع و بهبود دشواریهای اقتصادی و معضلاتی مانند فقر و بیکاری و شکاف طبقاتی موثر واقع شود و چقدر میتواند راهبرد سیاسی- اقتصادی دولت را متحول و بر جهت گیری آن نقش داشتە باشد؟
گرچه همه ما آرزوی بهبودی و نیکبختی و سعادت ملت ایران و ایران بر همه ایرانیان را در سر داریم، اما از این نظامی که بر اساس اصل ۹۳ قانون اساسی اش که میگوید “انطباق قانون باید منطبق بر ولایت فقیه و اسلام باشد”، انتظار رسیدن به آزادی و دموکراسی عبث است. شما توجه دارید که پیش از امضاء توافقنامه در مطبوعات ایرانی داخل کشور و جراید کشورهای خارجی همگی از وجود ۱۵۰ میلیارد دلار دارائیهای بلوکه شده ایران در خارج اشاره میکردند که بعد از رفع تحریم میتوانند راه گشای معضلات مردم گردند. اما بانک مرکزی آب سرد بر همه انتظارات ریخت و از ۲۹ میلیارد دلار دارائی و ۵ میلیارد دلار بدهی خارجی اطلاع میدهد. پیدا کنید پرتغال دزد را! شکاف طبقاتی در جامعه ایران بدون تحول سیاسی و خلع ید از نیروهای نظامی ـ امنیتی که ۳۷ درصد تولید ناخالص ملی را در دست دارند و همچنین نهادها و بنیادهای مذهبی که هیچگونه مالیات نمیدهند، کاهش یافتنی نیست.
من از چشم انداز بروز اعتراضات و بویژه توسط طبقه کارگران و زحمتکشان و جوانان و زنان در آینده نزدیک متعجب نخواهم شد.
– اگر توضیح دیگری را لازم می دانید برای خوانندگان سایت کارآنلاین در خصوص توافق هسته ای در میان بگذارید، بفرمایید.
برای دستیابی به ایرانی آزاد، دموکراتیک و رفع همه گونه تبعیض داشتن سیاست روشن و غیر توهم زا و اتحاد همه نیروهای سیاسی پایبند به اصول فوق ضروریست. نمیتوان از یکسو به حمایت طرفداران اجرای بی تنازل قانون اساسی ادامه داد و مردم را در این سپهر سیاسی محدود کرد و سوی دیگر به پشت شعار صرف سکولار و لائیسته سنگر گرفت.
– با تشکر از اینکه وقتتان را در اختیار سایت کارآنلاین قرار دادید.
من هم از شما برای فرصتی که بمن داده اید ممنونم.
– *RI-6,RI-4 ,RI-8,RI-5
۱۸ ژوئیه۲۰۱۵ / ۲۷ تیر ۱۳۹۴
