پس از سال ها گفتگو و مذاکرات مدوام میان کشورهای ۱+۵ با ایران، سرانجام روز سه‌شنبه ۱۴ژوئیه ۲۰۱۵ توافق پایانی پرونده هسته ای امضا و اعلام شد. سایت کارانلاین در این زمینه با تعدادی از فعالین سیاسی ایران مصاحبه هایی بصورت کتبی انجام داده است که به مرور انتشار خواهند یافت.
– مذاکره ایران و ۵+۱،بر سر مسئلە هستەای پس از سال ها کشمکش و فراز و فرود سرانجام بە نتیجە رسید و طرفین درپیش از ظهر سە شنبە ۱۴ ژوئیە در وین پایتخت اطریش سندی را کە در مورد آن بە توافق رسیدە بودند امضاء کردند. نظر و ارزیابی شما از این توافق چیست، آیا آن را عادلانە و مثبت و بە سود ایران و مردم میدانید یا بە سود حکومت؟
از نخستین روز، ماجراجویی های هسته ای برای مردم و ایران ناعادلانه بوده است بنابراین توقف آن برای ایرانیان یک دستاورد و بازگشت به نقطه ۱۳ سال پیش است. ستمی بود که بر مردم روا داشته شده بود و اینک آن ستم رفع شده است. بدون تردید هم بسود مردمان است و هم به سود بالایی ها. اما در توافق مفهوم عدالت نابجا است. اینکه آیا مضامین و جزییات جمع بندی های توافق برای حکومتیان یا برای دولت های ۵+۱ عادلانه است یا خیر؛ این دیگر دل نگرانی مردم نیست، اما تا جاییکه قرارداد را خوانده ام، دولت ایران کمتر گرفته و بیشتر داده است .
– اوباما در پی امضای این توافقنامە آن را نشانەای از کامیابی سیاست جدید آمریکا در حل مناقشات بین المللی از طریق سیاسی خواند، این گفتە را تا چە حد دروست میدانید و آیا می شود امضاء توافق حکومت در ایران را نیز نشانەای از یک چرخش در سیاست خارجی دانست یا نە اقدامی است موردی برای خلاصی از یک تنگنا ؟
توافق و مذاکرات نشانه ای از تغییر مسیر راهبردی آمریکا در حوزه سیاست خارجی به خصوص نسبت به ایران و منطقه خاورمیانه است. زمانی که اوباما به ریاست جمهوری رسید اولین جمله ای که گفت، مذاکره بدون پیش شرط با ایران بود. این ادبیات با ادبیات دوران بوش متفاوت بود. هر چند که آمریکا و کشورهای ۱+۵ به ایران بی اعتماد هستند اما اوباما در تلاش است برگ جدیدی در روابط ایران و آمریکا ایجاد کند. هنوز شکاف های زیاد ی وجود دارد تا بتواند مسایل مربوط به روابط ایران و آمریکا را آسان کند. ساعت ها مذاکرات رودرروی وزرای خارجه ایران و آمریکا، شکستن تابوی مذاکره است. از این رو معتقدم وقتی تابوی مذاکره شکسته شده، تابوی روابط نیز قابل شکستن است. رسیدن به توافق هسته ای با ایران برای اوباما یک دستاورد بزرگ محسوب خواهد شد؛ دستاوردی در حد دیپلماسی نیکسون در قبال چین در دهه ۷۰.
شواهد نشانگر آن است که در ایران نیز نشانەای از یک چرخش در سیاست خارجی دیده می شود. و سیاست وزارت امور خارجه ایران گریز از تنش در روابط بیم المللی است. اما حضور تخریبی رهبر و اخذ مواضع ستیزه جویانه ی وی و ستاد قدرت اش با آمریکا، تنگنایی ژرف و پدیده ای است خطرناک .
– آیا این توافق هسته ای می تواند موجب بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی مردم ایران در کوتاه یا میان مدت شود؟
بدون تردید تاثیر بسزایی خواهد گذاشت. هرچند که اقشار میانه به بالا بهره ای بیشتر خواهند برد. درآمد جدید موجب بهبود وضعیت مالی دولت می شود و می تواند موجب کمی جهش در بهبود اوضاع اقتصادی شود. این پول به راحتی دارایی دولت در زمینه ارز خارجی را دو برابر و از ۳۰ میلیارد دلار به ۶۰ میلیارد دلار در سال می رساند، یعنی بیش از اندازه ای که برای پر کردن شکاف به وجود آمده از قیمت پایین نفت و جمع آوری مالیات به وجود آمده است. اما خرج سریع این پول هم موجب ایجاد مشکلاتی خواهد شد. آیا تیم اقتصادی روحانی از مشکلاتی که ارز زیادی می تواند برای تولید کنندگان داخلی به وجود بیاورد آگاه هستند یا نه؟ و آیا توان رفع آن را دارند؟. این مشکل بیماری هلندی نام دارد که موجب صنعتی زدایی و در نتیجه صادرات منابع طبیعی می شود .
– روحانی انجام وعدەهای انتخاباتی اش بە مردم را موکول بە بعد از دست یافتن بە این توافق کردە بود، فکر میکنید اینک کە توافق حاصل شدە، او شروع بە وعدەهایی کە بە مردم دادە بود کند؟
گمانم بر این است که اگر اعتدالیون توان پیشروی و تسخیر نهاد های قدرت را داشته باشند می تواند تاثیری( چه اندک ) بر وعده های روحانی بگذارتد اما با توجه به ساختار قدرت و نقش تخریبی رهبر تردید وجود دارد. در زمینه رفع بحران های اقتصادی، روحانی و تیمش شاید موفقیت هایی بدست آورند اما در حوزه حقوق بشر و رفع حصر تردید وجود دارد. موارد امنیتی،همچون گذشته در دهلیز های ساختار قدرت، باقی خواهد ماند.
– فکر میکنید فضای سیاسی بعد از توافق با پیش از آن بە کدام جهت سمتگیری کند، بە طرف بازشدن یا بستە شدن؟
پس از توافق قرار بر این است که ایران از انزوای جهانی بیرون آید. در تیوری سیاسی و تجربه تاریخی آموخته ایم که کشورهایی که از انزوا بیرون آیند و از غرب ستیزی و آمریکا ستیزی گریزان باشند زمینه و بستر نسبی آزادی های سیاسی را فراهم می کنند، افزون بر آن آزادی سرمایه و توسعه اقتصادی، می تواند زمینه ساز دموکراسی و ایجادگر توسعه سیاسی باشد و بر عکس. اما ساختار قدرت در ایران به گونه ای است که به عنوان مانع اساسی و اصلی، امکانات وجود نهادهای مدنی، روزنامه ها و رسانه ها و احزاب را فراهم نمی کند، بنابراین فضای سیاسی ایران در سنگلاخ گیر خواهد کرد و با چالش های جدی در تقابل خواهد بود .
– بە نظر شما انجام این توافق تا چە حد میتواند در رفع و بهبود دشواریهای اقتصادی و معضلاتی مانند فقر و بیکاری و شکاف طبقاتی موثر واقع شود و چقدر میتواند راهبرد سیاسی- اقتصادی دولت را متحول و بر جهت گیری آن نقش داشتە باشد؟
به سبب هجوم شرکت های اروپایی به ایران و نیز ورود مواد اولیه برای کارخانجات و موسسات تولیدی، چرخهای زنگزده کارخانجات به کار میافتد و کار آفرینی می شود و بیکاری کاهش می یابد اما این بدان معنا نیست که فقر هم کاهش یابد. به سبب نبود توزیع عادلانه ثروت و وجود رانت خواری شکاف طبقاتی پا بر جا خواهد ماند .
– اگر توضیح دیگری را لازم می دانید برای خوانندگان سایت کارآنلاین در خصوص توافق هسته ای در میان بگذارید، بفرمایید.
توافق هسته ای ( یا جمع بندی مذاکرات ) در میدانگاه حملات و نابودی قرار دارد. بسیار شکننده است و مورد تهدید جدی قرار دارد. در صورت ناکامی، خطرات جدی همچون جغد شوم جنگ ایران را تهدید می کند. بسیارانی در حال فراهم کردن پیش درآمد های ناکامی و شکست توافق هسته ای می باشند. این یک اخطار و هشدار جدی است .
– با تشکر از شما که وقتتان را در اختیار سایت کارآنلاین قرار دادید.
