نگاهی اجمالی به پیش زمینه های بحران اوکراین

پس از فروپاشی شوروی،علیرغم قول دولت های آمریکا، آلمان، انگلیس و فرانسه به میخائیل گورباچوف دایر بر عدم گسترش پیمان آتلانتیک شمالی – ناتو- ، این پیش روی تا مرزهای روسیه ادامه یافت.

 سرزمینی بنام اوکراین با مرزهای فعلیِ آن هیچگاه در تاریخ به عنوان کشوری مستقل موجودیت نداشته است. به استثنای برهه هایی از تاریخ که اوکراین در بخش هایی از اراضی فعلی دارای حکومتی مستقل بود، بخش های مختلف این کشور تحت حاکمیت روسیه ، لهستان یا اتریش قرار داشت . در خلال جنگ اول جهانی و مدت کوتاهی پس از آن اوکراین توسط سه نیرو اداره میشد؛ بلشویک های روسیه، آلمانی ها که ارتش سرخ را از بخش هایی از اوکراین به عقب رانده و حکومت دست نشانده ای تحت رهبری Paolo Skoropadsky تشکیل داده بودند و نهایتا گروهی ناسیونالیستی به رهبری Symon Petjura که زمامداری وی فقط پانزده ماه دوام یافت و در خلال این مدت ۳۵ هزار یهودی را به قتل رساند. جانشین این فرد Stepan Bandera رهبر سازمان ناسیونالیستهای اوکراین OUN که همکار اس اس های آلمان نازی بود، در سال ۱۹۱۴ هفت هزار نفر از اعضای حزب کمونیست اوکراین و یهودیان را نابود کرد. مجسمۀ افراد مذکور پس از انقلاب نارنجی اوکراین و در دوران ریاست جمهوری ویکتور یوشچنکو در شهر کی یف نصب و به آنها عنوان قهرمان ملی اعطا شد . پس از به قدرت رسیدن ویکتور یانوکویچ که مخالف سیاست های ناسیونالیست ها و فاشیست های اوکراین بود، عنوان قهرمان ملی آنها سلب گردید . پس از وقایع میدان کایف در سالهای ۲۰۰۴-۲۰۰۳ و سقوط دولت یانوکویچ ، مجلس شهر کیف در سال ۲۰۱۶ خیابان پراسپکت مسکو را به پراسپکت باندِرا تغییر داد. پس از پایان جنگ دوم جهانی اوکراین با افزوده شدن بخش هایی از رومانی، لهستان و چکسلواکی به آن تحت حاکمیت کامل اتحاد جماهیر شوروی قرار گرفت و تا استقلال در دهۀ ۹۰ میلادی یکی از جمهوری های آن بود. 

جنگ های کثیف

در دهه ی ۵۰ میلادی سازمان سیای آمریکا(CIA) با همکاری ناسیونالیست های اوکراین و لیتوانی جنگ کثیفی را علیه کمونیست های اوکراین پیش برد. هماهنگ کنندۀ عملیات، مامور سیا، فرانک ویسنرFrank Wisner بود که در سال ۱۹۶۱ با افتخار اعتراف کرد که تعداد بیشماری از عملیات تروریستی و خرابکارانه در اوکراین را شخصاً پیش برده است. طی آن عملیات ۳۵ هزار نفر از کادرهای حزب کمونیست اوکراین ، اعضای سندیکاها و کارکنان دولت به قتل رسیدند. در پایان این دهه، شوروی موفق شد شبکۀ ناسیونالیست ها، نئونازی ها و سیا را در اوکراین کشف کند. اما تعداد زیادی از آنها موفق به فرار از اوکراین شدند. در این برهه نیز، آمریکا یا به عبارتی سیا با تاسیس جامعۀ اوکراینی ها در مونیخ به چاپ و نشر کتب و نشریات مهاجرین اوکرائینی کمک کرد که تماماً بر علیه اتحاد جماهیر شوروی نوشته می شدند.

در دهه ی هشتاد میلادی که رونالد ریگان فرو پاشاندن شوروی را در دستور کار قرار داد، با ناسیونالیست اوکراینی Jaroslaw Stezko که خود را جانشین باندرا می دانست، در سال ۱۹۸۳ ملاقات کرد.ریگان از همان زمان تقویت ناسیونالیست ها و نئونازی ها در اوکراین را در برنامه ی دولت آمریکا گذاشت که پس از فرو پاشاندن شوروی، گام به گام در آن کشور پیش برده شد.با توجه به روندهای طی شده، انقلاب نارنجی اوکراین در سال های ۲۰۰۴-۲۰۰۵ در حقیقت تغییر رژیم آن سرزمین به دست آمریکا بود. جرج سوروس سرمایه گذار و تاجر آمریکایی خود بارها با افتخار اعلام کرده است که هزینۀ اینگونه انقلاب های رنگی را او تأمین کرده است.

فعالیت نئونازی ها و ناسیونالیست های اوکراین پس از انقلاب نارنجی با حمله به آرامگاه ها و آثار باقیمانده از قهرمانان ملی جنگ دوم جهانی در شهر Lwow آغاز شد. در آن شهر در خلال جنگ دوم جهانی، تعداد بیشماری از یهودیان و کمونیست ها کشته شده بودند . مسببین آن حملات، هرگز دستگیر و محاکمه نشدند. پس از آن در همین شهر بنای یادبود سرباز گمنام و قربانیان جنگ، تخریب و تصاویر استپان باندرا مجدداً به در و دیوار ساختمان های دولتی آویخته شد.i v

غائله ی میدان در کیف آغاز شد

از اواخر سال ۲۰۱۳ غائله ی میدان در کیف آغاز شد. دلیل آن، اعتراض به پارلمان اوکراین بود که توافق نامۀ همکاری اوکراین با اتحادیۀ اروپا را رد کرده بود. این توافقنامه، اوکراین را وادار می کرد که روابط اقتصادی خود را با روسیه قطع و فقط با اتحادیه اروپا وارد رابطۀ اقتصادی شود. این اقدام پیش زمینۀ ورود اوکراین به اتحادیه اروپا و سازمان پیمان آتلانتیک شمالی- ناتو- بود. همانطور که پیش از آن در دیگر کشورهای بلوک شرق نیز صورت گرفته بود. تجمعات و اعتراضات میدان که تا فوریه ۲۰۱۴ به طول انجامید بنا به اسناد منتشره و نوار مکالمات تلفنی متعدد، یک کودتای آمریکایی بود برای به قدرت رساندن ناسیونالیست ها و فاشیست ها ی طرفدار آمریکا در اوکراین و ایجاد کشوری بحران زده در جوار روسیه، جهت نابودی آن کشور. آن نوارهای مکالمات تلفنی متعلق هستند به مکالمات ویکتوریا نولند Victoria Nuland مشاور امنیتی وزارت امور خارجه آمریکا در اروپا با سفیر وقت ایالات متحده در اوکراین و نیز نوار مکالمات تلفنی کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با وزیر خارجه استونی. پس از به قدرت رسیدن ناسیونالیست ها و نئونازی ها در اوکراین، ساکنین مناطق شرقی اوکراین که غالباً روس تبار و یا از تاتارها ، مجارستانی ها، رومانیایی ها و لهستانی ها بودند و به دلیل تعلق تاریخی این مناطق به روسیه، علائق تاریخی بسیاری با روسیه داشتند، سرنوشت خود را تیره و تار دیده و خواهان استقلال نسبی از حکومت مرکزی شدند. دولت کییف به جای مذاکره و گوش سپردن به خواسته های آنها، دولت های منتخب مردم این مناطق را عزل و دولت های دست نشانده ی جدیدی منصوب کرد. همچنین فعالیت حزب کمونیست اوکراین را که بالغ بر صد هزار عضو داشت، ممنوع و فراکسیون این حزب را از پارلمان اخراج کرد. همزمان جهت سرکوب مردم، نیروهای نظامی به منطقه فرستاد و اقدامات سرکوبگرانۀ آن نیروها را «عملیات ضد تروریسم» خواند( در۶ آوریل ۲۰۱۴). بر اثر مقاومت مردم این مناطق یعنی لوهانسک و دونتسک، جنگی تمام عیار در منطقه آغاز شد. vi همزمان دولت کییف ساکنان این مناطق را از بسیاری از حقوق شهروندی شان محروم کرد. از جمله؛ پرداخت حقوق و مستمری بازنشستگی و سایر خدمات بیمه، صدور شناسنامه و گذرنامه و سایر اوراق هویتی. نتیجۀ این اقدام دولت  ایجاد مشکلات عدیده ای برای ساکنین این مناطق بود( مانند محرومیت از سفر، قطع درآمد و غیره). این امر نهایتاً ابتدا دولت های مجارستان، رومانی و لهستان و با تاخیر چند ساله روسیه را مجبور نمود تا مبادرت به صدور گذرنامه و اوراق هویت برای اقلیت های ساکن این مناطق نمایند. vi 

لغو زبان مادری 

علاوه بر آن دولت جدید اوکراین بلافاصله پس از به دست گرفتن قدرت یعنی در ۲۳ فوریه ۲۰۱۴ قانون سابق در مورد حق استفاده از زبان مادری برای اقلیت های قومی با حداقل ۱۰ در صد از کل جمعیت در منطقه را، لغو و استفاده از زبان اوکراینی را اجباری نمود. طی سال های پس از آن قانون، ممنوعیت استفاده از زبان اقلیت ها توسعه یافت و الزام به استفاده از زبان اوکراینی در عرصه های گوناگونی نظیر فیلم سازی، دوبلۀ فیلم، ونیز در دوایر دولتی، مراکز آموزشی، مراسم فرهنگی و هنری وغیره اجباری شد. vi

بر اثر چنین اقداماتی، اوکراین به سرعت تبدیل به یکی از استبداد زده ترین و فقیرترین کشورهای اروپایی شد.با ادامۀ درگیری های نظامی در مناطق دونتسک و لوهانسک، دولت های روسیه، فرانسه و آلمان مذاکراتی در پایتخت بلاروس- مینسک- با دولت اوکراین انجام دادند که منجر به امضای توافق نامۀ مینسک شد. این توافق نامه که به امضای سازمان ملل متحد نیز رسید سندی بین المللی و لازم الاجرا محسوب می شد. این توافقنامه مقرر می کرد:

۱- دولت کی یف تا مارس ۲۰۱۵ قانونی را به تصویب برساند که طبق آن به مناطق مزبور خودمختاری اعطا کند.

۲- دولت کییف راهبردی برای مذاکره با مناطق شرقی در رابطه با برگزاری انتخابات محلی تهیه کند که تحت نظارت سازمان امنیت و همکاری اروپا OSZE تا پایان سال ۲۰۱۵ برگزار شود.

۳- دولت کییف ملزم است تا برگزاری انتخابات محلی، در قانون اساسی اوکراین تغییراتی بدهد که وضعیت حقوق ویژه ی مناطق شرقی را تضمین نماید.

۴- پس از برگزاری انتخابات و تایید آن از سوی OSZE حاکمیت در مناطق شرقی تا مرز روسیه از نیروهای نظامی این مناطق به نیروهای دولت اوکراین انتقال یابد.

طبق این توافق نامه دولت کییف همچنین متعهد شد تا؛ عفو عمومی برای نیروهای دو طرفِ مخاصمه اعلام نماید، پرداخت حقوق و مستمری بازنشستگی را از سر گیرد، مراودات بانکی با این مناطق از سر گرفته شود، به محاصرۀ این مناطق خاتمه دهد و اجازۀ ورود کمک های انسانی به این مناطق را صادر نماید.i x

علیرغم امضای این توافق نامه توسط دولت اوکراین، این دولت نه تنها هیچگاه حاضر به اجرای مفاد آن نشد، بلکه با اعزام نیروهای بیشتری به منطقه و حملات مستمر به مناطق مسکونی بر دامنۀ درگیری های نظامی افزود. کشورهای آلمان و فرانسه نیز که طبق توافق نامه به عنوان ناظرین بر اجرای آن تعیین شده بودند نه تنها در ایفای وظیفۀ خود تعلل ورزیدند، بلکه همراه با آمریکا و دیگر متحدان غربی خود همواره روسیه را متهم به عدم اجرای آن توافقنامه کردند. امری که با توجه به مفاد توافقنامه چیزی بیش از فرافکنی و انحراف افکار عمومی نبود.x

ریشۀ بحران فعلی

پس از فروپاشی شوروی، علیرغم قول دولت های آمریکا، آلمان، انگلیس و فرانسه به میخائیل گورباچوف دایر بر عدم گسترش پیمان آتلانتیک شمالی – ناتو- ، این پیش روی تا مرزهای روسیه ادامه یافت. به این ترتیب که: در سال۱۹۹۹ میلادی کشورهای لهستان، جمهوری چک، مجارستان. در سال ۲۰۰۴ بلغارستان، استونی، لیتوانی، رومانی، جمهوری اسلواکی و اسلوونی. در سال۲۰۰۶ آلبانی و کرواسی. در سال ۲۰۱۷ مونته نگرو و در سال ۲۰۲۰ مقدونیۀ شمالی به عضویت ناتو پذیرفته شدند. xi

عضویت رسمی اوکراین، گرجستان، سوئد و فنلاند نیز در دستور کار قرار گرفت. علیرغم عدم عضویت رسمی این کشورها در ناتو، آمریکا نیروهای نظامی خود را زیر نام مشاور نظامی یا کادر آموزشی در این کشورها مستقر کرد. چنانچه عضویت اوکراین و گرجستان در ناتو به رسمیت شناخته شود، روسیه کاملاً در محاصرۀ نیروهای نظامی پیمان آتلانتیک شمالی قرار خواهد گرفت.در ابتدای سال ۲۰۲۱ مجلس اوکراین قانونی را به تصویب رساند که دولت را به باز پس گیری دونتسک و لوهانسک و همچنین شبه جزیرۀ کریمه، مکلف می کرد. در همین راستا دولت اوکراین به تقویت نیروهای نظامی، آموزش نظامی به افراد غیر نظامی، تشکیل گروه های داوطلب برای شرکت در جنگ و غیره، اقدام نمود. همزمان، اعزام نیروهای نظامی از آمریکا به شرق و کشورهای عضو ناتو و سرازیر شدن انواع تسلیحات نظامی از آمریکا و کشورهای عضو ناتو به اوکراین آغاز شد.

در آوریل ۲۰۲۱ پس از تشدید درگیری ها در مناطق اوکراین، روسیه اخطاری جدی به دولت کییف داد که حملۀ گسترده به مناطق لوهانسک و دونتسک عواقب جدی و وخیمی برای اوکراین در بر خواهد داشت. روسیه بطور کاملاً آشکار و صریح اعلام کرد که حملۀ اوکراین به این مناطق خط قرمز مسکو است و روسیه در این ارتباط ساکت نخواهد نشست. xi 

علیرغم اخطار مسکو، ارسال تسلیحات به اوکراین و تهدیدهای آمریکا فزونی گرفت. آمریکا اعلام کرد که در صورت مداخلۀ روسیه، تحریم های نابود کننده ای در انتظار آن کشور خواهد بود. در اکتبر و نوامبر ۲۰۲۱ یگانه امید برون رفت از بن بست یعنی از سرگیری مذاکرات مینسک نیز از بین رفت. عامل اصلی آن، امتناع دولت اوکراین از شرکت در مذاکرات به دلیل حضور نمایندگانی از لوهانسک و دونتسک بود (امری که طبق توافقنامه مینسک مورد توافق قرار گرفته بود) . عامل دیگر تعلل دولت های آلمان و فرانسه در مجبور نمودن کییف به اجرای آن توافقنامه بود.

اوایل دسامبر ۲۰۲۱ روسیه پیش نویس توافقنامه هایی با آمریکا را در رابطه با حل بحران اوکراین و اروپا تهیه و به دولت آمریکا و ناتو تسلیم کرد. در آن پیش نویس، روسیه پیشنهاد کرد:

۱-انجام مانور نظامی دو کشور – روسیه و آمریکا- در نزدیکی مرزهای یکدیگر ممنوع شود. ۲-استقرار راکت هایی با قابلیت حمل کلاهک های اتمی در اروپا ممنوع شود. ۳-استقرار سلاح های اتمی در خارج از مرزهای هر دو کشور ممنوع شود. ۴- استقرار تسلیحاتی با امکان حمله به طرف مقابل در نزدیکی مرزها ممنوع شود. ۵- استقرار کشتی های جنگی در نزدیکی مرزهای کشور دیگر که امکان پرتاب راکت به خاک کشور طرف مقابل را داشته باشد، ممنوع شود. ۶-آمریکا به توافق نامۀ روسیه-ناتو در سال ۱۹۹۷ بازگردد که استقرار دائمی نیروهای ناتو را در شرق اروپا ممنوع می کرد. Xi i

ایالات متحده آمریکا و ناتو در پاسخ های خود به پیش نویس توافق نامه های مزبور به هیچیک از موارد اصلی که امنیت روسیه را تضمین کند، پاسخ مثبت ندادند.(در ژانویه۲۰۲۲). پس از بی نتیجه ماندن تلاش های روسیه، تهدیدات آمریکا و ارسال تسلیحات و نیروی نظامی به شرق اروپا و به ویژه اوکراین شدت گرفت که اهم آنها به این شرح است :

– اواخر دسامبر ۲۰۲۱ دولت آمریکا با اعطای کمک دویست میلیون دلاری به اوکراین و ارسال تسلیحات و تجهیزات الکترونیکی و سایر سلاح های تهاجمی به آن کشور، موافقت کرد.

– پیش نویس قانونی در کنگرۀ آمریکا طرح شد که طبق آن دولت موظف می شد؛ جهت تضمین استقلال اوکراین و تأمین ظرفیت دفاعی این کشور, چهارصد و پنجاه میلیون دلار در نظر گیرد که صد میلیون دلار آن برای خرید تجهیزات دفاع هوایی اختصاص یابد، تسلیحات هر چه بیشتری به اوکراین ارسال کند، آموزش نظامی نیروهای مسلح اوکراین را افزایش دهد و نیروهای نظامی آن را بازسازی کند.xi v

ژانویه ۲۰۲۲ بریتانیا راکت اندازهای ضد تانک، سایر تسلیحات و همچنین نیروهای ویژۀ نظامی به اوکراین اعزام کرد. ژانویۀ ۲۰۲۲ اسپانیا در حمایت از اوکراین کشتی های جنگی به دریای سیاه فرستاد. همان ماه آمریکا ۱۷۰۰ نیروی نظامی به لهستان و ۳۰۰ نیروی نظامی اضافی به آلمان اعزام کرد. همان ماه دولت کانادا نیروهای خود در اوکراین را دو برابر و تعداد آنها را به ۴۰۰ نفر رساند. فوریۀ ۲۰۲۲ دولت آمریکا ۸۵ تُن تسلیحات نظامی به اوکراین ارسال کرد.xv

 درموارد یادشده فقط بخشی از تقویت توان نظامی اوکراین توسط آمریکا و متحدان غربی آن بود و ذکر همۀ کمک های مالی و تسلیحاتی که تا به امروز نیز ادامه دارد از حوصلۀ این مطلب خارج است. در ژانویۀ ۲۰۲۲قانون مربوط به دفاع ملی در اوکراین به مرحلۀ اجرا گذاشته شد که مفاد آن مسلح کردن مردم غیر نظامی بود.قابل پیش بینی است که با اجرای این قانون سلاح های مرگبار به دست اشخاصی خواهد افتاد که دولت اوکراین کنترل چندانی بر آنها ندارد . xvi

همچنین در همان ماه دولت اوکراین ۴۶۰ تّن سلاح های تهاجمی از جمله ۲۰۰۰راکت انداز ضد تانک را که از بریتانیا دریافت کرده بود، راکت اندازهایی با گلوله های خوشه ای، واحدهای مسلحی از ناسیونالیست های افراطی، تک تیراندازهایی از گردان ۷۴ و واحد ویژۀ آلفا از نیروهای امنیتی اوکراین را به دونتسک و لوهانسک منتقل کرد. xvi i

انتقال تسلیحات سنگین، نیروهای نظامی و گروه های مسلح و همچنین اخطارهای مکرر آمریکا و متحدان غربی آن به روسیه در صورت مداخلۀ نظامی در دونتسک و لوهانسک حاکی از آن بود که اوکراین در صدد تهاجم نظامی گسترده به مناطق مزبور است. با توجه به همۀ این نکات، روسیه که خطر حملۀ نظامی اوکراین به دونتسک و لوهانسک و احتمالا کریمه را قریب الوقوع میدید تلاش کرد با به رسمیت شناختن مناطق مذکور، از وقوع جنگ جلوگیری نماید. در تاریخ ۲۱فوریه ۲۰۲۲ روسیه هر دوی این مناطق را به عنوان جمهوری های مستقل به رسمیت شناخت و متعاقب آن سند مودّت و همکاری های اقتصادی و نظامی را با هر دو جمهوری امضا نمود . xvi i i

روسیه ضمناً به اوکراین اخطار داد که در صورت حملۀ نظامی به دونتسک و لوهانسک با پاسخ نظامی روسیه مواجه خواهد شد.اگر اوکراین پیام روسیه را درک کرده و استقلال جمهوری های مزبور را به رسمیت شناخته بود، می توانست از جنگی که امروز دامنگیر اروپا است جلوگیری کند. در کمال تاسف، اوکراین راه مقابله با مردم آن مناطق را برگزید و در پی اخطار روسیه، حملات نظامی به دونتسک و لوهانسک را تشدید و با انجام عملیات خرابکارانۀ بیشماری در زیرساخت ها و تأسیسات همگانی، موجب به خطر افتادن جان مردم، قطع آب و برق در برخی مناطق و کوچ دادن اجباری مردم به روسیه شد. امری که ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه را مجبور به صدور فرمان آغاز عملیات نظامی ویژه، جهت دفاع از مردم شرق اوکراین کرد .xi x

با توجه به این پیش زمینه ها، می توان به جرات گفت که تصمیم روسیه در آغاز این جنگ، اقدامی بازدارنده از بروز جنگی بزرگ تر و حتی جنگی اتمی بود. زیرا بنا به سخنان مقامات اوکراین و از جمله سخنان ولادیمیر زلنسکی رئیس جمهور این کشور در کنفرانس امنیتی مونیخ ، اوکراین در صدد احیای تأسیسات هسته ای و تبدیل شدن به یک قدرت اتمی در آن منطقه است. سیاست خطیری که با توجه به حضور پیدا و پنهان نیروهای آمریکا در اوکراین و نیز استقرار هزاران نفر از نیروهای مسلح نئونازی به ویژه گردان نازیستی آزوف در آن کشور که همگی تحت امر وزارت کشور اوکراین هستند، نه تنها امنیت روسیه بلکه امنیت جهان را به مخاطره می اندازد.

Wir sind immer die Guten – Mathias Bröcker نگاه کنید به کتاب i Antispiegel 29.12.2021 ii

Fassaden Demokeratie -Ullrich Mies/ Hannes Hofbauer نگاه کنید به کتاب iii .29.12.2021 .( RT )راشاتودی iv Wir sind immer die Guten – Mathias Bröcker نگاه کنید به کتاب v

vi آنتی اشپیگل.۲۴.۲.۲۰۲۲ vii آنتی اشپیگل. ۲۵/۱/۲۰۲۲



viii آنتی اشپیگل. ۱۶/۷/۲۰۲۱ ix آنتی اشپیگل. ۲۲.۲.۲۰۲۲ x آنتی اشپیگل. ۲۵/۱/۲۰۲۲ xi ویکی پدیا xii آنتی اشپیگل. ۲۵/۱/۲۰۲۲ xiii آنتی اشپیگل. ۵/۲/۲۰۲۲ xiv آنتی اشپیگل ۱۷/۱/۲۰۲۲ xv آنتی اشپیگل ۱۷/۱/۲۰۲۲ و ۵/۲/۲۰۲۲

xvi آنتی اشپیگل. ۱۷/۱/۲۰۲۲ xvii پیشین. xviii راشاتودی ۲۱/۲/۲۰۲۲

xix راشاتودی