مجلس نمایندگان آمریکا در روز چهارشنبه چهاردهم اکتبر طرح تحریمهای جدیدی علیه شرکتهای خارجی فعال در صنایع نفت و گاز ایران تصویب کرد. این طرح موسسه های مالی وابسته به دولتهای محلی و ایالتهای آمریکا را قادر میسازد که سرمایه هایشان را از شرکتهایی که بیش از بیست میلیون دلار در صنایع نفت و گاز ایران سرمایه گذاری کرده اند خارج کنند.
این اقدام کنگره آمریکا در امتداد طرحی است که هفته گذشته در سنای آمریکاو توسط سناتور کریستوفر داد، رییس دموکرات کمیته امور بانکی سنای آمریکا برای تحریم صنایع نفت و گاز ایران مطرح شد و در صورت تکمیل شرکتهای تامین کننده مواد نفتی پالایش شده مانند بنزین را از حضور در بازارهای بورس آمریکا منع میکند. این تحریمها همچنین شرکتهای کشتیرانی که محموله های نفتی و بنزین به ایران حمل میکنند ونیز شرکتهای بیمه ای که این محموله ها را بیمه میکنند را نیز شامل میشود.
سنای آمریکا در ماه آوریل طرح تحریم شرکتهای تامین کننده بنزین ایران را مشترکآ به همراه نمایندگان کنگره تدوین کرده بود. پاسخ مقامهای ایرانی به این اخبار همانند گذشته نامفهوم و سرسری بوده است. واقعیت اما این است که بخش انرژی کشور در وضعیت فعلی توان تحمل تحریمهای بیشتر را ندارد. صنعت نفت و گاز ایران در سالهای اخیر به سبب تحریمهای بین المللی آسیبهای بسیاری متحمل شده و بسیاری از طرحهای بخش انرژی ایران در حال حاظر از عدم سرمایه گذاری و نیز عدم دسترسی به تکنولوژی روز رنج میبرند. شرکتهای خارجی که سابقآ در بخشهای گاز و نفت ایران فعال بودند در حال حاضر و در نتیجه تحریمهای بین المللی و تحریمهای آمریکا طرحهای ساخت نیروگاه را کنار گذارده اند. کمبود بودجه نکته ای بود که وزیر نفت اخیرآ در همایش ملی گاز به آن اذعان کرد و طرح هدفمند کردن یارانه هاو بویژه افزایش قیمت سوخت تا سطح قیمتهای جهانی را در جهت تامین بودجه طرحهای نیمه تمام صنعت نفت دانست که برای تکمیل و راه اندازی دستکم به۱۹میلیارد دلارسرمایه احتیاج دارند. اغلب تجهیزات نفتی ایران قدیمی هستند و ایران به علت تحریمها به تکنولوژی های جدید دسترسی ندارد. این موضوع باعث کاهش ظرفیت تولید کشور شده بطوریکه ایران مجبور شده هدف قبلی خود مبنی بر افزایش ظرفیت تولیدبه پنج میلیون بشکه نفت تا سال ۲۰۱۰ را به چهارمیلیون و پانصد میلیون بشکه کاهش دهد.
علاوه بر مشکلات تولید، ایران در زمینه پالایش نفت نیز با مشکلات فراوانی دست به گریبان است .ایران هم اکنون روزانه بیش از چهل هزار بشکه بنزین وارد میکند.واردات بنزین موجب شده که کشور در مقابل تحریمهای احتمالی این محصول به شدت آسیب پذیر شود. برای حل این مشکل ایران قصد دارد هفت پالایشگاه ایجاد کند اما مشکلات سرمایه گذاری موجب شده که اجرا شدن این طرحها هم به تعویق بیفتد. بخش گاز کشور که در برنامه چهارم توسعه و نیز در سند چشم انداز بیست ساله کشور امیدهای زیادی را برانگیخته بود نیز از تحریمهای بین المللی در امان نمانده.
پروژه پارس جنوبی که بزرگترین مخزن گاز مشترک جهان است در سالهای اخیر با کمبود شدید سرمایه و تکنولوژی روبرو شده. بطوریکه حتی راه حل های مقطعی همانند فروش اوراق بهره بین المللی برای تامین بودجه و یا سپردن پروژه ها به شرکتهای وابسته به سپاه همانند قرارگاه سازندگی خاتم هم نمیتواند کمبود سرمایه گذاری این پروژه ها را پوشش دهد. عدم تحقق سرمایه گذاری خارجی در پروژه های نفت و گاز برای ایران که طرحهای بلند پروازانه ای برای همکاری های منطقه ای و جهانی دارد مشکل ساز شده.
در روزهای گذشته نیز رسانه ها صحبتهای وزیر نفت را منتشر کردند که از کمبود دویست میلیون متر مکعب گاز در فصول سرد سال خبر میداد.
مجموع این اخبار حکایت ازآن دارد که بخش گاز ونفت ایران هم اکنون در شرایط بحرانی بی سابقه ای به سر میبرند، از یکسو دولت به مواد برنامه توسعه در زمینه تخصیص بودجه به این بخشها بی اعتنا است و بطورمثال تخصیص سالانه سه درصد از درآمدهای نفتی کشور را به پروژه های پارس جنوبی تاکنون عملی نشده. عدم تخصیص سرمایه ها و همچنین عدم جذب سرمایه های جایگزین موجب شده تا اغلب پروژه های این منطقه بصورت نیمه فعال درآیند. اخیرا سردار رستم قاسمی از فرماندهان قرارگاه خاتم سپاه خبر از تاخیر در تکمیل و راه اندازی فازهای ۱۵ و ۱۶ پارس جنوبی به علت کسری بودجه شدید شرکت ملی نفت داده بود .
یکی از اهداف از توسعه فازهای ۱۵ و ۱۶ پارس جنوبی تولید ۵۰ میلیون مترمکعب گاز طبیعی تصفیه شده در روز برای تزریق در شبکه سراسری کشوراست که با تاخیر در تکمیل آنهادستیابی به این اهداف دور از دسترس به نظر میرسد