دیروز، جمعه ٨ ژوئن، دیدار رهبران ٧ بزرگترین کشور صنعتی جهان، که به جی٧ مشهور است، در کانادا آغاز شد و امروز نیز ادامه خواهد داشت. ظاهراً سران این ٧ کشور گرد هم آمده اند تا به توافقات تجاری دوطرفه و چندطرفه ای برسند و به روالی که تقریباً تا دو دهه پیش حاکم بود، این توافقات را از مجرای سازمان جهانی تجارت اعتبار جهانی هم ببخشند؛ ظاهراً برای سهولت تجارت در سطح جهان، و در واقع برای تداوم نظم اقتصادی شکل گرفته از پس از جنگ جهانی دوم به سود امریکا.
اما سیاست “آمریکا اول” ترامپ، که از جمله در سیاست اقتصادی پروتکسیونیستی (حمایتگرانۀ) او علیه “زمین و زمان” جاری است، اولاً جی۷ را، به جای امکانی برای توافقات تجاری دوطرفه و چندطرفه به نوعی مذاکرات ۶ + ١ تبدیل کرده است: امریکا در یک سو و دیگران در سوی دیگر، آن هم نه برای توافقاتی که بتوانند اعتبار جهانی بیابند، بلکه برای پیشگیری از گسترش یک جنگ اقتصادی. ثانیاً و مهمتر این که به نحوی خاتمۀ دوران سازمان جهانی تجارت را به عنوان سازمانی واقعاً جهانی و واقعاً برای تجارت [آزادانه] رقم زده است. اکنون مدتی است که آشکار شده دیگر برای سازمان جهانی تجارت، که پیشتر به عنوان مجرای جهانی کردن توافقات چند کشور معدود عمل می کرد، رمق و بنیۀ چندانی باقی نمانده است. از قریب ٢٠ سال پیش – با ورود چین، سپس هند و سرانجام روسیه به سازمان جهانی تجارت – این سازمان ناکارائی خود را برای حفظ “رسالت” پیشگفتۀ خود آغاز کرد و اکنون، هم به دلیل تغییر واقعیتهای تجارت جهانی علیه امریکا و هم به دلیل ناتوانی از قضاوت تعهدآور در بارۀ جنگ اقتصادی ای که ترامپ آغازگر آن بوده است، با تهدید پیوستن به تاریخ روبرو شده است.
عدم دعوت از آلبرتو آزِوِدو، مدیرکل سازمان جهانی تجارت، به دیدار جی٧، در حالی که اصلاح این سازمان در دستور کار دیدار جی٧ قرار دارد، بسیار بیشتر گویای پایان آن است تا اصلاح آن.
