با رئیس جمهور شدن باراک اوباما، ما شاهد دو تحول مهم در دیدگاە کلان آمریکائیها در رابطە با منطقە خاورمیانە بودیم: اولی، چرخش فوکوس و تمرکز آمریکا از خاورمیانە بە خاور دور بود، و دومی، سخنان چند هفتە پیش همین رئیس جمهور در رابطە با دعوت از عربستان سعودی برای پذیرش شراکت ایران بعنوان یک قدرت منطقەای در خاورمیانە، اما اخیرا دو اتفاق دیگر نیز در جهان سیاست بین المللی افتادە است کە نگاهها را بیشتر بە این مسئلە جلب می کند.
در جریان رقابتهای پیش انتخاباتی در آمریکا میان دو رقیب صدر، خانم کلینتون از حزب دمکرات و آقای ترامپ از جمهوری خواهان، هر کدام در جریان کمپینهای انتخاباتی خود سخنانی در مورد عربستان سعودی بر زبان آوردند کە ما را هرچە بیشتر بە اتخاذ نگرشی دیگر در رابطە با اوضاع خاورمیانە از بعد سیاست آمریکائی دعوت می کند.
طبق خبرها، هیلاری کلینتون، نامزد احتمالی دمکراتها با انتقاد از سیاستهای عربستان سعودی گفتە کە این کشور اقدامات کافی را برای مقابله با افراط گرایی انجام نمی‌دهد، و از طرف دیگر دونالد ترامپ، نامزد پیشتاز جمهوری‌خواهان، چند ماە پیش به روزنامه نیویورک تایمز گفتە بود که در صورت دستیابی به مقام ریاست‌جمهوری، توقف خرید نفت از عربستان را مد نظر قرار می‌دهد، مگر آنکه عربستان پیاده‌نظام خود را برای نبرد با گروه حکومت اسلامی (داعش) وارد عمل کند.
این گفتەها، مواضع و خبرها حاکی از چە تغییراتی هستند و، یا خواهند بود؟ در این رابطە می توان گفت کە:
ـ اوباما در جریان دوران ریاست جمهوری خود، عمل داد (تغییر تمرکز)، و گفت (دعوت عربستان بە تغییر نگرش و موضع)،
ـ هر دو نامزد رقیب، اگرچە هنوز بە قدرت نرسیدەاند، اما از هم اکنون بنوعی بر تعقیب و ادامە همان سیاست تاکید می کنند،
ـ نباید از خاطر دور بداریم کە جورج بوش پسر نیز در هنگام ریاست جمهوری خود، انتقادهای سختی بە عربستان کردەبود (از این منظر، ترامپ تنها بە سنت دمکراتها متکی نیست)،
ـ در هر دو حزب عمدە آمریکا، تلاش برای فاصلە گرفتن از سیاست سنتی آمریکا در منطقە خاورمیانە صورت می گیرد،
ـ این فاصلە گرفتن، بە معنای پذیرش یک سلطە پلورالیستی متشکل از کشورهای منطقە، بویژە ایران و عربستان خواهد بود،
ـ و آخرالامر اینکە، این بدان معنی ست کە آمریکا بنوعی بە سیاست سنتی هماهنگی خود با عربستان در پشتیبانی از گروههای تندرو و تروریست اسلامی تجدید نظر کردە است، سیاستی کە در آیندە از طرف هر کدام از نامزدهای برندە ریاست جمهوری ادامە دادە خواهد شد.
اما ایران چە موضعی در این رابطە اختیار خواهد کرد، خود بحث مهمی ست. آیا محافل قدرتمند درون نظام، این را بە معنای ضعف طرف حساب خواهند کرد، و بە سیاستهای سنتی خود در رابطە با آمریکا ادامە خواهند داد، یا اینکە نگرش نوین آمریکائیها را بە عنوان فرصتی تلقی خواهند کرد برای پایە ریزی یک سیاست کلان دیگر در منطقە با ابعاد نوین، کە یکی از تبعات آن پر کردن آن بخش از خلائی ست کە میان سعودیها و آمریکائیها در منطقە اتفاق افتادە است.
