خبرنگار بی بی سی، اسلو
از تیراندازی در جزیره اوتوئیا و بمب گذاری در اسلو به عنوان مرگبارترین عملیات تروریستی نام برده شده است
۲۲ ژوئیه، روزی است که نروژ در بهت و اضطراب فرو رفت. روزی که احتمالا مردم نروژ دوست دارند، آن را به فراموشی بسپارند، اما هرگز نمی‌توانند.
سال گذشته در این روز آندرس برویک، از شهروندان آن کشور، مرتکب دو حمله مسلحانه مرگبار شد.
در حالی که مردم نروژ خود را برای اولین سالگرد این حادثه آماده می کنند، افکار عمومی بار دیگر معطوف این اقدام خشونت آمیز او شده است.
اتومبیل بمب گذاری شده در اسلو، پایتخت، برای کشتن مقامات ارشد و تیراندازی در جزیره اوتوئیا برای نابود کردن نسل آینده سیاستمداران وابسته به حزب کارگر، همه توسط او طراحی شده بود.
در جریان این دو حمله ۷۷ نفر که اکثریت آنها نوجوان بودند، جان خود را از دست دادند.
حملات نروژ، یکی از مرگبارترین عملیات تروریستی در دهه های اخیر در جهان بشمار می رود.
این کشتار که توسط آندرس برویک طراحی شده بود، با خشونت هر چه تمامتر توسط او به اجرا در آمد. بیرحمی او به هنگام عملی کردن نقشه اش به حدی بود که هر گونه تقاضای بخششی را از سوی قربانیانش نادیده گرفت.
جوانترین فردی که در جریان حمله به اردوگاه هواداران حزب کارگر در جزیره اوتوئیا کشته شد، تنها ۱۴ سال سن داشت.
فرشی از گل
واکنش مردم نروژ در نخستین روزهای پس از این حملات منحصر بفرد بود
واکنش مردم و دولت نروژ در نخستین روزهای پس از این اقدام تروریستی که همه را دچار شوک کرده بود، منحصر بفرد بود.
دهها هزار نروژی با حضور در خیابان های اسلو و با در دست داشتن شاخه های گل رز به یاد قربانیان این حملات آواز خواندند.
ینس ستولتنبرگ، نخست وزیر نروژ هم وعده داد که هر اقدامی را برای حفظ ارزش های بنیادین این کشور انجام خواهد داد.
آقای ستولتنبرگ، همچنین گفت که هدف این حملات “ارزشهای بنیادین” نروژ یعنی دموکراسی و جامعه باز این کشور بوده است و تاکید کرد که واکنش نروژ حرکت به سوی “دموکراسی بیشتر و جامعه ای بازتر” خواهد بود.
و حال پس از گذشت یک سال از این حادثه، به نظر می رسد که نخست وزیر به وعده هایی که داده، پایبند بوده است.
به این دلیل که هیچگونه تغییری در قوانین نروژ با هدف افزایش قدرت پلیس و سرویس امنیتی کشور صورت نگرفته، قوانین مقابله با تروریسم همچنان همان قوانین قبلی است و همچنین هیچگونه اقدام ویژه ای برای محاکمه مظنونان به اقدامات تروریستی صورت نگرفته است.
در خیابان های اسلو، دوربین های مداربسته همچنان به ندرت دیده می شود و پلیس تنها در صورت داشتن اجازه مخصوص اقدام به حمل سلاح می کند.
گفته می شود حتی دری که به ساختمان پارلمان در مرکز اسلو منتهی می شود، همچنان باز و بدون هرگونه نگهبانی است.
لیزا کریستوفرسون، یکی از نمایندگان حزب کارگر در پارلمان می گوید: “هنوز دسترسی به پارلمان بسیار آسان است و ما امیدواریم که این امر همچنان ادامه داشته باشد.”
این نماینده پارلمان معتقد است که مردم تمایل ندارند قوانینی تصویب شود که آنها را از حقوق اولیه‌شان محروم کند.
خط مشی عمومی
آندرس برویک حتی این فرصت را یافت که در دادگاه با بلند کردن دستش سلامی به سبک ناسیونالیست های افراطی بدهد. عزم نروژی ها برای رعایت تمام حقوق طبیعی افراد، حتی شامل آندرس برویک در جریان محاکمه ده هفته ای او هم شد. محاکمه او سرانجام ماه گذشته به پایان رسید. با او همانند هر مظنون دیگری که مرتکب جرم شده، رفتار شد و حتی این فرصت را یافت که در دادگاه با بلند کردن دستش سلامی به سبک ناسیونالیست های افراطی بدهد. او این کار را تازمانی که از او خواسته شد دست از آن بکشد در جریان محاکماتش ادامه داد.
در اولین هفته برگزاری دادگاه به برویک اجازه داده شد که به مدت ۵ روز اقداماتش را توضیح دهد. او از این فرصت استفاده کرد و جزئیاتی از نحوه و دلایل کشتن شمار زیادی از شهروندان نروژی را بازگو کرد. در دادگاه و در کمتر از یک متر از جایگاه او، بازماندگان و خانواده های کشته شدگان این حملات نشسته بودند.
به رسانه های جهان این اجازه داده شد تا هر کلمه ای را که آندرس برویک در جریان محاکمه اش بیان می کند، منتشر کنند.
هر چند پوشش زنده تلویزیونی این دادگاه زمانی که آقای برویک جزئیاتی از این حملات را ارائه می داد، قطع شد، اما به رسانه های جهان این اجازه داده شد تا هر کلمه ای را که او در جریان محاکمه اش بیان می کند، منتشر کنند.
برخی از مردم نروژ از این موضوع ابراز نگرانی کردند که این فرصت به برویک داده شده تا افکار افراطی اش را در مورد ترس از تسلط اسلام گرایان نشان دهد. با توجه به آن که نروژ شاهد ظهور گروه‌های راستگرای افراطی مخالف مهاجرت مسلمانان به این کشور است، این نگرانی وجود داشت که آقای برویک از این فرصت برای عملی شدن اهدافش استفاده کند.
اما کاتو شیوتز، یکی از وکلای ارشد جنایی، می گوید برگزاری دادگاهی علنی این فرصت را به مردم نروژ می‌دهد تا خود درباره آقای برویک، قضاوتی آگاهانه داشته باشند.
آقای شیوتز می گوید: “تصور می کنم این اقدام برویک بیشتر از آن که به نفع راستگراهای افراطی نروژ باشد، به ضرر آنها تمام شد.”
به گفته این وکیل نروژی، ایده های برویک به نسبت گذشته از حمایت کمتری برخوردار است.
یان ایگلند، از مقامات پیشین وزارت خارجه نروژ و معاون دیده‌بان حقوق بشر معتقد است: “تنها راهی که واقعا می توان با اقدامات تروریستی مقابله کرد این است که به آنها نشان دهیم از آنها بهتر عمل می کنیم.”
به گفته آقای ایگلند “تمام تلاش تروریست ها ایجاد ترس و وحشت در جامعه است. هدف آنها این است که ما ارزش های آزادیخواهانه را کنار بگذاریم. اما ما نباید به آنها اجازه این کار را بدهیم.”
آقای ایگلند به شدت از سیاست سایر کشورها از جمله آمریکا در مقابله با تهدیدات اقدامات تروریستی انتقاد می کند.
معاون دیده‌بان حقوق بشر اتخاذ شیوه هایی نظیر ایجاد زندان هایی ویژه برای مظنونان به عملیات تروریستی همانند گوانتانامو و یا اعمال شکنجه را در مقابله با تهدیدات تروریستی به چالش گرفته و معتقد است چنین اقداماتی نمی‌تواند نتیجه بخش باشد.
آقای ایگلند می افزاید: “تمامی تلاش آمریکا برای مقابله با اقدامات تروریستی باعث از دست رفتن وجهه اخلاقی این کشور شده است. شما می توانید ببینید که افکار عمومی در ترکیه، اردن، و یا در تمام خاورمیانه چه دیدگاهی در این باره دارند.”
فعالیت های متفاوت
معاون دیده بان حقوق بشر معتقد است واکنش نروژی ها به عملیات تروریستی متفاوت از آمریکا است. اما ظاهرا آمریکا با تهدیدی متفاوت از آن چه که از سوی برویک انجام داد، روبروست. مارکووینسنزینو، تحلیلگر مسائل امنیتی آمریکا معتقد است: “زمانی که یک کشور تحت حملات مداوم قرار دارد و نیروهایش در سراسر جهان پراکنده است، بالطبع با فعالیت های تروریستی متفاوتی روبروست.”
به گفته این تحلیلگر، “در مکانی نظیر نروژ به این گونه اقدامات بیشتر از دیدگاه اجرای قانون نگریسته می شود، اما در آمریکا این گونه تهدیدات، اعلان جنگ علیه ملت تلقی می شود.”
یان ایگلند، معاون دیده‌بان حقوق بشر می گوید مطمئن نیست که اگر دو حمله سال گذشته توسط یک شبکه خارجی مثل القاعده انجام می شد،دولت نروژ در مقابل آنها چه واکنشی از خود نشان می داد.
اما آقای ایگلند در عین حال می افزاید هنوز معتقد است که نروژی ها بهتر از آمریکایی ها به این حملات واکنش نشان می دادند.
