کنوانسیون استانبول، حمایت از زنان در برابر خشونت

به بهانه شانزده روز نارنجی

کنوانسیون شورای اروپا معروف به کنوانسیون استانبول، روز چهارشنبه، یازده مه ۲۰۱۱ (۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۰)، توسط وزرای امور خارجه ۴۷ کشور اروپایی در استانبول تصویب و از ۱ اوت ۲۰۱۴ توسط امضا کنندگان لازم الاجرا است. این کنوانسیون خشونت علیه زنان را به عنوان نقض حقوق بشر و نوعی تبعیض توصیف می‌کند. هدف این کنوانسیون تقویت برابری بین زن و مرد و حق زنان برای داشتن زندگی عاری از خشونت است. این کنوانسیون شامل ۸۱ ماده است و مبتنی بر چهار موضوع که شامل تعهدات جامعی برای پیشگیری و مبارزه با خشونت علیه زنان و خشونت خانگی، حمایت از آسیب‌دیدگان و مجازات مجرمین است. کشورهای عضو متعد می شوند که از خشونت و تبعیض علیه زنان نیز جلوگیری کرده وحقوق زنان را ارتقا دهند. این کنوانسیون همچنین بر پیشگیری از خشونت خانگی و محافظت از قربانیان و پیگرد قانونی متخلفان تاکید دارد. برمبنای این کنوانسیون، کشورهای عضو موظف می‌شوند که هرگونه خشونت، از خشونت کلامی تا فیزیکی، تجاوز، قتل ناموسی، سقط جنین اجباری و ازدواج اجباری را در قانون کشور جرم انگاری کرده و مجازات‌های لازم را برای مجرم پیش‌بینی و تصویب کنند. تا ژوئیه ۲۰۲۰، دوازده کشور این کنوانسیون را صرفاً امضا کرده‌اند و ۳۴ کشور نیز علاوه بر امضا، آن را در پارلمان‌های کشور خود به تصویب رسانده و اجرای آن را آغاز کرده‌اند^(۱،۲،۳).

ترکیه اولین کشوری بود که این کنوانسیون را  در ۱۲ مارس ۲۰۱۲، تصویب کرد و پس از آن، ۳۷ کشور دیگر و اتحادیه اروپا از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۳ این کنوانسیون را به امضا، و آن را در پارلمان‌های کشور خود به تصویب رسانده و اجرای آن را آغاز کرده‌اند. ترکیه که در میان ۴۷ کشور عضو شورای اروپا بالاترین میزان خشونت علیه زنان را دارد در تاریخ ۲۰ مارس سال ۲۰۲۱ از کنوانسیون استانبول خارج شد ^(۴). دیوان دادگستری اتحادیه اروپا اکتبر سال ۲۰۲۱ با صدور رایی اعلام کرده بود که اتحادیه می تواند بدون موافقت همه کشورهای عضو کنوانسیون استانبول را تصویب کند ^(۵). پارلمان آلمان در اکتبر ۲۰۱۷ این کنوانسیون را که یکی از پیشرفته ترین منشور جهان در مبارزه با خشونت علیه زنان است، را تصویب کرده و از فوریه ۲۰۱۸ لازم اجرا شده است. این یک گام مهم رو به جلو در تعهد اتحادیه اروپا به پایان دادن به خشونت علیه زنان است ^(۶). بنا بر گزارش مجمع پارلمانی شورای اروپا، این کنوانسیون موجب تغییرات محسوسی از جمله استانداردهای بالاتری در زمینهٔ قانونگذاری و سیاستگذاری  کشورها و همچنین افزایش آگاهی‌های عمومی جوامع نیز دربارهٔ انواع خشونت‌ها علیه زنان و راه‌های جلوگیری شده‌است ^(۳). شش کشور بلغارستان، جمهوری چک، مجارستان، لتونی، لیتوانی و اسلواکی تاکنون از تصویب این کنوانسیون امتناع کرده‌ ولهستان نیزبه تازگی اعلام کرده که قصد دارد از این پیمان خارج شود ^(۵). روسیه و آذربایجان از ابتدا با این کنوانسیون مخالفت کرده و آن را امضا نکرده‌اند ^(۷).

شورای اروپا از دهه۱۹۹۰ مجموعه ای از ابتکارات را برای ترویج حمایت از زنان در برابر خشونت انجام داده که منجر به تصویب “توصیه شورای اروپا در مورد حمایت از زنان در برابر خشونت” در سال ۲۰۰۲ شده است ^(۸). اجرای یک کمپین در سراسر اروپا، از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۸، برای مبارزه با خشونت علیه زنان، از جمله خشونت خانگی از دیگر ابتکارات شورای اروپا از دهه۱۹۹۰ بود ^(۹). از جمله موارد ذکر شده در توصیه شورای اروپا ^(۸):

1. تضمین به رسمیت شناختن، بهره مندی، اعمال و حمایت از حقوق بشر و آزادی های اساسی زنان.
2. اتخاذ تدابیر لازم، برای اطمینان از اینکه زنان می توانند آزادانه و مؤثر از حقوق اقتصادی و اجتماعی خود استفاده کنند.
3. حصول اطمینان از هماهنگی همه اقدامات در سطح کشور و تمرکز بر نیازهای قربانیان و همکاری نهادهای دولتی ذیربط و همچنین سازمان های غیردولتی و مدنی با تدوین و اجرای اقدامات لازم.
4. تشویق در تمام سطوح کار سازمان های غیردولتی مدنی دست اندر کار در مبارزه با خشونت علیه زنان و ایجاد همکاری فعال با این سازمان های غیر دولتی و مدنی، از جمله حمایت های مالی و لجستیکی مناسب.

به گفته ورا ژوروا، نایب رئیس کمیسیون اروپا و مسئول ارزش‌های اتحادیه اروپا “از هر سه زن در اروپا یک زن متحمل خشونت فیزیکی یا جنسی میشود”. خانم ژوروا از تمام کشورهای عضو اتحادیه اروپا خواست که اقدامات لازم را برای پیش‌گیری از این خشونت‌ها انجام و تضمین‌های لازم برای محفاظت از قربانیان و کمک مؤثر به آنها ارائه دهند^(۵).

منابع:

1. https://unwomen.de/die-istanbul-konvention/
2. https://www.institut-fuer-menschenrechte.de/menschenrechtsschutz/europarat/menschenrechtsabkommen-des-europarats/istanbul-konvention
3. ۱۶۸۰a4cf89 (coe.int)
4. Turkey’s withdrawal from the Istanbul Convention rallies the fight for women’s rights across the world – Amnesty International
5. مبارزه با خشونت علیه زنان: اتحادیه اروپا به کنوانسیون استانبول پیوست | Euronews
6. International Women’s Day: The EU closer to the ratification of the Council of Europe Istanbul Convention to deliver on our joint priority for Gender Equality | EEAS (europa.eu)
7. کنوانسیون استانبول – ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد (wikipedia.org)
8. Result details (coe.int)
9. Council of Europe Campaign to Combat Violence against Women, including domestic violence (coe.int)

چاپ متن