رفع خشونت علیه زنان و برابری جنسیتی گامی است به سوی جهانی امن‌تر!

به مناسبت روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان

امروز روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان است. خواهران میرابال، در ۲۵ نوامبر ۱۹۶۰ به جرم شرکت در فعالیت‌های سیاسی علیه رژیم دیکتاتوری حاکم بر دومینیکن به طرز وحشیانه‌ای توسط سازمان امنیت ارتش این کشور به قتل رسیدند. تلاش‌های پیگیر فعالان حقوق زنان سال‌ها ادامه یافت تا در سال ۱۹۸۱ روزی برای هشدار نسبت به اعمال خشونت‌های گوناگون علیه زنان تعیین شد. مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال ۱۹۹۹^(۱) این روز را به عنوان “روز جهانی رفع خشونت علیه زنان”  به تصویب رساند.

امسال، سال “سرمایه گذاری روی پیشگیری از خشونت علیه زنان است”. خشونت علیه زنان و دختران آرامش و ثبات را در خانواده‌ها و جوامع مختل می‌کند. هر سال از روز بیست‌و‌پنجم نوامبر تا روز دهم دسامبر (روز جهانی حقوق بشر)، فعالیت‌های بسیاری به منظور تغییر افکار عمومی، جلب توجه و ایجاد حساسیت نسبت به پدیدۀ خشونت علیه زنان انجام می‌گیرد و به ترویج حقوق زنان و پیشگیری از خشونت علیه آنان پرداخته می‌شود، تا شاید جوامع انسانی در سال‌های آینده شاهد میزان کمتری از خشونت علیه زنان باشند.  خشونت علیه زنان و دختران یکی از گسترده‌ترین و فراگیرترین موارد نقض حقوق بشر است. نوع خشونتی که هر زنی تجربه می‌کند با دیگری متفاوت  بوده و حتی تعلق داشتن به طبقۀ بالای اجتماعی، زنان را از خشونت دور نگه نمی‌دارد. زنانی که همزمان تعلق به اقلیت‌های قومی و مذهبی دارند، در مواردی خشونت بیشتری را تجربه می‌کنند.

حجاب اجباری ملموس‌ترین تبعیض، خشونت و ستمی است که زنان هر روز با آن سروکار داشته و تحقیر می شوند. نیروی انتظامی جمهوری اسلامی بعد از قتل حکومتی ژینا امینی توسط گشت ارشاد و جنبش «زن، زندگی، آزادی» اعلام کرده بود که گشت ارشاد را تعطیل کرده است، اما با آغاز سال ١۴٠٢ و فروکش کردن نسبی این جنبش، بر اساس گزارش‌ها این گشت‌ها با شکل و شمایل متفاوت و به شکل پراکنده به خیابان‌ها بازگشته‌اند. زنان به خاطر حجاب توسط لباس شخصی‌ها، با ون‌های بدون آرم بازداشت و کارت شناسایی آن‌ها گرفته شده و برای محاکمه به دادگاه ارشاد برده می‌شوند. ^(۲)  تعداد زیادی “حجاب بان” در ورودی متروهای تهران، در دو طرف ایستاده، تونل وحشت درست کرده و با بدترین لحن ممکن به زنان و دختران حمله کرده و چند لباس شخصی هم با دوربین از صورت آنان بی اجازه فیلم میگیرند. در حالیکه فیلمبرداری از مردم به خاطر برخورد با بی‌حجابی؛ نه قانونی، نه عقلانی و نه اخلاقی است. ^(۲)

طبق آمار موجود، هنوز در سطح جهان از هر سه زن یک زن حداقل یک بار در زندگی خود خشونت فیزیکی، جنسی یا روانی را از طرف شریک زندگی و یا یکی از اطرافیانش تجربه و تحمل می‌کند. طبق گزارش سازمان ملل متحد که بر اساس داده‌های گزارش از کشورهای عضو این سازمان به دست آمده، در سال ۲۰۲۲ تقریباً ۸۹ هزار زن و دختر در سراسر جهان به قتل عمد رسیده‌اند. این آمار بالاترین رقم در ۲۰ سال گذشته است.^(۳) زنان نیمی از قربانیان قاچاق انسان در جهان‌اند. اگر آمار قاچاق دختربچه‌ها را هم به آن بیفزاییم این رقم به ۷۰ درصد می‌رسد. از هر سه کودک قربانی قاچاق، دو کودک دختر هستند.^(۴)

در ایران خشونت دولتی و مرد سالارانه علیه زنان

در اشکال گوناگونی مانند خشونت خانگی، کودک همسری و قتل‌های ناموسی مشاهده می‌شود. طبق منابع حقوق بشری در ماه مهردست‌کم بیش از ۱۰ زن به دلایل آنچه “اختلافات خانوادگی”، “مشکلات زناشویی”، “بدگمانی و سوءظن”، “به خطر افتادن آبرو” و “مسائل ناموسی” خوانده می‌شود،  اقدام به خودکشی منجر به مرگ کرده و یا به قتل رسیده‌اند. که از این میان ۷ زن به دست مردان خانواده خود به قتل رسیده‌اند.^(۵) ایجاد خانه‌های امن و شغل مناسب برای زنان وظیفهٔ هر دولتی است. مسئولان حکومتی اما به جای تلاش برای رفع خشونت علیه زنان و نابرابری جنسیتی، تمام قد در برابر مطالبات زنان، به عنوان نیمی از جمعیت ایران، ایستاده  و به آنان دهان کجی می‌کنند. برای مثال لایحۀ “تامین امنیت زنان علیه خشونت” که به  “حفظ کرامت و حمایت از زنان در برابر خشونت” تغییرنام داده شده، بعد از سال‌‌ها همچنان در نوبت رسیدگی قرار دارد و هنوز در راهروهای مجلس شورای اسلامی بلاتکلیف و خاک می خورد، در حالی‌که لایحۀ عفاف و حجاب با نام “حمایت از خانواده از طریق ترویج فرهنگ عفاف و حجاب”^(۶)، در روندی غیرقابل باور تنها در کمتر از ۴ ماه به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.

حقوق زنان سال‌هاست توسط حکومت تمامیت خواه و مستبد جمهوری اسلامی پایمال، و آنان به طور سیستماتیک ازعرصه‌های مختلف اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی حذف‌ و یا حضورشان محدود شده است. تصویب قوانینی که زنان را به دلیل جنسیت‌شان از دسترسیِ برابر به منابع ملی، تحصیل و آموزش، اشتغال و حقوق قضایی  محروم، قوانینی که سقط جنین را محدود د و حقوق طلاق و حضانت را از زنان می‌گیرد و آنان را وادار به باروری بیشتر می‌کند، نمونه‌ها‌یی از خشونت سیستماتیک علیه زنان‌اند. بی‌توجهی به اشتغال زنان و شکاف دستمزدی دو رقمی میان زنان و مردان، و تبعات منفی آن، یکی از مهم‌ترین عوامل افزایش فقر زنانه در جامعه است.^(۷)

ترویج کودک‌همسری، چند همسری، اسید پاشی، مسمومیت دانش‌آموزان، حذف زنان از بسیاری از مسابقات ورزشی یا ورزشگاه‌ها یا اجبار آنان به داشتن پوشش محدودکننده، و دیگر قوانین تبعیض‌آمیزی که به گسترش خشونت علیه زنان از خانه تا خیابان و محیط کار انجامیده نمونه‌ها ‌ی دیگری از خشونت سیستماتیکی است که زنان در این سال‌ها متحمل شده‌اند.

هر تلاشی که برای جلوگیری از خشونت علیه زنان و نابرابری جنسیتی انجام می‌شود گامی است به سوی جهانی امن‌تر، برابرتر و مرفه تر. زنان، خواهان جایگاه شایستۀ خود، رفع تبعیض‌ها، خشونت و ممنوعیت‌های ظالمانه‌ای هستند که عرصۀ پیشرفت را برای آنان تنگ می‌کنند. برابری جنسیتی و آزادی زنان یک حق اساسی بشر است و تأمین، تضمین و تثبیت آن‌ها با دموکراسی و تحقق تحول دموکراتیک رابطۀ تنگاتنگ دارد.

منابع

1. International Day for the Elimination of Violence against Women (un.org)
2. JINHAGENCY | شیما قوشه از بازگشت گشت‌ ارشاد با ون‌های بدون آرم خبر داد (jinhaagency.com)
3. Press release: More women and girls killed in 2022 even as overall homicide numbers fall, says new research from UNODC and UN Women | UN Women – Headquarters
4. سازمان ملل:‌ خاتمه دادن به خشونت علیه زنان یک تلاش کوتاه‌مدت نیست (radiozamaneh.com)
5. زن کشی؛ ۱۰ قتل به نام «ناموس» در ده روز اول مهر (iranwire.com)
6. متن کامل لایحه برنامه هفتم توسعه (۱۴۰۶-۱۴۰۲) – پایگاه خبری اختبار (ekhtebar.ir)
7. هشدار کارشناسان درباره زنانه شدن فقر در ایران | رویداد۲۴ (rouydad24.ir)

چاپ متن