چرا وزیر دفاع سوئد، از خطر جنگ سخن گفت؟

چرا نخست وزیر برای حفظ امنیت کشور دست به دامان ارتش شده بود؟

شبحی اروپا را فرا گرفته است. شبح جنگ و شبح رشد فاشیسم و نژاپرستی. اگرچه شبح جنگ غیرواقعی به‌نظر می‌رسد اما شبح قدرت‌گیری فاشیسم و راسیسم یک واقعیت غیرقابل انکار است. در سوئد، فرانسه، آلمان، بلژیک و …، «حاکمیت قانون و دموکراسی نسبی» توسط گرایشات راست و نژادپرست به چالش کشیده شده است. به‌نظرم مشکل این است که در کشورهای اروپایی، «پناهندگی و مهاجران را به تمام مشکلات موجود گره زده‌اند.» جوانان ناراضی و بریده از جامعه چیزی جز تحقیر نسبت به آن‌ها احساس نمی‌کنند.

با جنگ اوکراین تامین انرژی، مواد کشاورزی و مواد معدنی دشوار شده است. این درحالی است که روسیه نقشی بزرگ در تامین این موارد دارد. براساس آن‌چه غرب در نظر دارد برای مقابله با تغییرات اقلیمی آینده‌ای بدون کربن بسازد، موادی مانند مس، نیکل، پلاتین و… دارای اهمیت بالایی هستند که روسیه نقش بزرگی در تولید و ارائه آن‌ها به بازار دارد.

تا پیش از بروز جنگ در اوکراین، مزیت فناوری شاخص‌تر از دیگر موارد بود، اما حالا با ایجاد اشکال در تامین مواد معدنی که در فناوری‌ها به کار می‌روند، مسائلی مانند تامین مواد مورد نیاز برای راه‌اندازی فناوری‌ها، اهمیتی دوچندان یافته است.

از سوی دیگر، واردات فناوری‌ها برای توسعه، در برابر شکم‌های گرسنه و کاهش حمل‌ونقل، اهمیت سابق را ندارد. مسکو از این طریق با تغییر جهت‌ها، با افزایش وزن ابزارهایی که در دست دارد، نقش خود را پررنگ‌تر ساخته و به‌تبع آن از اهمیت غرب کاسته است.

غرب با دست زدن به اقدامات شدید علیه روسیه و دست کشیدن از شعارهایی مانند امنیت سرمایه‌گذاری و عدم نژادپرستی، قدرت نرم خود را کاهش داده و به این اعتبار، شهروندان را در معرض انواع و اقسام آسیب‌های اجتماعی قرار داده است.

در چنین روندی است که «میکائیل بیدین» فرمانده کل قوای دفاعی سوئد، جمعه ۱۲ ژانویه ۲۰۲۴، در اظهارنظر کم سابقه از مردم سوئد خواست تا برای وقوع جنگ احتمالی آمادگی ذهنی داشته باشند.

به گفته فرمانده کل قوا، این روسیه است که تهدیدی برای سوئد است و در آینده نیز خواهد بود.

کارل اسکار بوهلین، وزیر دفاع مدنی نیز در یک کنفرانس دفاعی گفت: «ممکن است در سوئد جنگی رخ دهد.»

پس از آن، پیام او توسط ژنرال مایکل بیدن، فرمانده کل ارتش تکرار و بر آن تاکید شد، که گفت همه سوئدی‌ها باید از نظر ذهنی برای این احتمال آماده شوند.

هشدار دو مقام ارشد دفاعی به سوئدی‌ها مبنی بر آماده شدن برای جنگ، نگرانی‌ها و اتهام به هراس‌آفرینی را برانگیخته است.

در هفته‌های اخیر بعد از اظهارات بی‌سابقه میکاییل بیدین، فرماه کل قوای کشور و کارل اسکار بوهلین، وزیر دفاع مدنی؛ در خصوص آماده شدن مردم سوئد برای جنگ؛ نگرانی‌هایی برای مردم سوئد ایجاد شده است. با این حال بسیاری از مردم به این فکر افتاده‌اند در صورت بروز جنگ چه باید کرد.

ژنرال بیدن، یک ماه پیش از آن تاریخ، از جبهه شرقی اوکراین بازدید کرد و سوئد یکی از کشورهایی است که خلبانان اوکراینی را آموزش می‌دهد. گفته می‌شود استکهلم نیز در حال بررسی ارسال جنگنده‌های پیشرفته گریپن به اوکراین است.

ژنرال مایکل بیدن

ژنرال بیدن بعدا به روزنامه آفتونبلادت گفت: «هدف من این نیست که مردم را نگران کنم؛ هدف من این است که کاری کنم که افراد بیش‌تری در مورد وضعیت خودشان و مسئولیت‌هایشان فکر کنند.»

فنلاند پیش از این به ناتو ملحق شده است و مقامات روسیه گفته‌اند که در صورت تشدید تنش‌ها با ناتو، فنلاند «اولین کشوری است که متضرر می‌شود.»

وزیر دفاع مدنی سوئد گفت که هدف او نگران کردن و بی‌خواب کردن مردم نیست، بلکه این است که از آن‌چه واقعا در جریان است آگاه شوند. او از مقامات محلی، برنامه‌ریزان وضعیت اضطراری و آحاد مردم خواست تا واکنش نشان دهند.

بولین در کنفرانس جامعه و دفاع گفت: «اگر چیزی موجب بی‌خوابی من شود، این احساس این است که اوضاع خیلی کند پیش می‌رود.»

ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، در جریان این کنفرانس از سوئد خواست تا با کشورش و دیگر کشورها برای تولید سلاح همکاری کند و «با هم قوی‌تر شوند.»

نخست‌وزیر اولف کریسترسسون افزود که در سال ۲۰۲۴، سوئد به هدف ناتو مبنی بر صرف ۲ درصد از تولید اقتصادی برای دفاع نظامی دست خواهد یافت و بودجه خود را در مقایسه با سال ۲۰۲۰ دو برابر خواهد کرد.

به گفته تحلیل‌گران، وضعیت امنیتی از زمان جنگ جهانی دوم به این سو تا این اندازه جدی نبوده است.

اما، سیاست‌مداران مخالف دولت به لحن این هشدارها اعتراض کرده‌اند. ماگدالنا اندرسون، نخست‌وزیر سابق، به تلویزیون سوئد گفت وضعیت امنیتی جدی است، اما «به‌نظر نمی‌رسد که در آستانه جنگ باشیم.»

اظهارات روز دوشنبه مایکل بیدن، و هم‌چنین کارل اوسکار بولین وزیر پدافند غیرعامل سوئد در جریان کنفرانس «مردم و دفاع» در شهر توریستی و اسکی بازی «سلن» در شمال سوئد مبنی بر این که «سوئدی‌ها باید در صورت بروز جنگ در سوئد آمادگی داشته باشند» اینک نه تنها بواسطه «ترساندن بی‌جای مردم» مورد انتقادات گسترده در سوئد قرار گرفته بلکه دستمایه طنز در شبکه‌های اجتماعی این کشور نیز شده است.

خانم «شرشتین برگئو» رئیس انجمن صلح و داوری سوئد با اندکی چاشنی طنز به گزارشگر تلویزیون سوئد گفت که «من این موضوع را که وضعیت امنیت جهانی وخیم است درک می‌کنم، اما چنین هراس‌افکنی در مورد جنگ در سوئد چندان توسط مردم سوئد جدی گرفته نشد.»

مقامات رسمی روسیه نیز به این بیانات واکنش نشان داده‌اند. «آلکسی پوشکوف»، عضو ارشد کمیته سیاست اطلاعاتی شورای فدراسیون‌(سنای) روسیه از حزب «روسیه واحد» به رهبری ولادیمیر پوتین در صفحه تلگرامی خود ادعای حمله احتمالی روسیه به سوئد را «مزخرف» نامید.

سازمان حقوق کودکان بریس گفت که خط تلفن کمک سراسری آن معمولا تماس‌هایی درباره احتمال وقوع جنگ دریافت نمی‌کرده است. اما این هفته شاهد افزایش تماس‌های نگران جوانانی بود که گزارش‌های خبری یا پست‌هایی را در تیک‌تاک مشاهده کرده بودند که درباره جنگ در آن‌ها صحبت شده است.

مایا دال، سخن‌گوی بریس به بی‌بی‌سی گفت: «برای هشدار دادن به خوبی آماده شده بودند، چیز مبهمی نبود. آنها باید زمانی که این نوع اطلاعات را به بزرگ‌سالان ارائه می‌کردند، اطلاعاتی مناسب را برای بچه‌ها نیز ارائه می‌کردند.»

اسکار جانسون، متخصص امور دفاعی، گفت که لحن هشدارهای روسای دفاع اغراق‌آمیز بود و ۹۰ درصد از آن‌چه گفته شد ناشی از سرخوردگی از این موضوع است که برای ایجاد دفاع مدنی و نظامی اقدامات کمی انجام شده است.

او به بی‌بی‌سی گفت: «زمان محدود است و هدف این هشدارها به صدا درآوردن زنگ خطری برای سازمان‌ها، افراد و بخش‌ها بود.»

«نیروهای مسلح سوئد فوق‌العاده توانمند هستند، اما تعدادشان به هیچ‌وجه کافی نیست. آخرین لایحه دفاعی می‌گوید ما باید ۵/۳ گردان ایجاد کنیم، در حالی که اوکراین در زمان شروع جنگ ۲۸ گردان داشت.»

هشدار ژنرال بیدن مبنی بر آمادگی ذهنی برای جنگ پس از هشدار یک ماه پیش یاچک سیویرا، رئیس دفتر امنیت ملی لهستان است که گفته بود «برای جلوگیری از جنگ با روسیه، کشورهای طرف شرق ناتو باید یک افق زمانی سه ساله را برای آماده شدن برای رویارویی در نظر بگیرند.»

او گفت که گزارش شورای روابط خارجی آلمان مبنی بر اینکه آلمان و ناتو باید نیروهای مسلح خود را برای مقابله با حمله روسیه در شش سال آینده آماده کنند، «بیش از حد خوش‌بینانه» است.

اسکار جونسون، متخصص دانشگاه دفاع سوئد، گفت: اگر چه جنگ امکان‌پذیر است، اما برای وقوع آن عوامل مختلفی لازم است: جنگ روسیه در اوکراین پایان یابد، و ارتش روسیه زمان لازم برای بازسازی و تسلیح مجدد نیروهای جنگی خود را داشته باشد. و اروپا حمایت نظامی آمریکا را از دست بدهد.»

او افزود که همه این‌ها در دایره احتمالات قرار دارند.

اما نخست وزیر کشور، اولف کریسترشون در گفت‌و‌گو با برنامه صبح گاهی کانال یک رادیوی سوئد گفت که او نگران وقوع جنگ اکنون در سوئد نیست.

او می‌گوید: «هیچ دلیلی وجود ندارد که نشان دهد جنگ قریب‌الوقوع است، اما کاملا واضح است که خطر جنگ در این بخش از جهان به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافته است.»

دولت سوئد می‌خواهد اطلاعات مربوط به دفاع ملی (totalförsvaret) که مشمول دفاع نظامی و غیرنظامی در شرایط جنگی است در آموزش‌های اطلاعات اجتماعی که تازه‌واردان دریافت می‌کنند گنجانده شود.

یوهان پرشون، وزیر بازارکار می‌گوید: این مورد نیاز است، زیرا این گروه نیز تحت پوشش قوانین وظایف دفاعی است.

اخیرا یک محقق مامور بررسی آموزش اطلاعات اجتماعی شده است که در حال حاضر در نقاط مختلف کشور به‌صورت متفاوت برای تازه‌واردان تدریس می‌شود.

پیش‌تر نیز نخست وزیر سوئد از ارتش برای مقابله با موج جرم و جنایت بی‌سابقه‌ای که این کشور را تحت تاثیر قرار داده است، درخواست کمک کرد.

اولف کریسترسون بنا به آنچه پیش‌تر وعده داده بود قرار است امروز جمعه ۲۹ سپتامبر ۲۰۲۳، در همین راستا با فرمانده ارشد نیروهای مسلح و کمیسر عالی پلیس کشورش دیدار و گفت‌و‌گو کند.

به گفته نخست وزیر سوئد، این گفتگو‌ها بر چگونگی کمک نیروهای مسلح به پلیس در مقابله با باندهای مروج خشونت و گروه‌های تبه‌کار متمرکز خواهد بود.

هدف از این همکاری آن است که سربازان ارتش وظایف حفاظتی پلیس را برعهده گیرند تا نیرو و منابع بیش‌تری برای مبارزه با جرم و جنایت در کشور آزاد شود.

جزئیات بیش‌تر این نوع همکاری که برای یک کشوری اسکاندیناوی غیرمعمول به شمار می‌رود هنوز تشریح نشده و مشخص نیست که ارتش با چه ظرفیتی قرار است این ماموریت را برعهده گیرد.

این اقدام به دلیل موج گسترده تیراندازی‌ها و بمب گذاری‌های اخیر که جان ده‌ها نفر از جمله تعدادی نوجوان و رهگذر را گرفت از سوی دولت سوئد در پیش گرفته شده است.

تازه‌ترینِ این حملات که به صورت پراکنده صورت گرفته و شواهدی دال بر ارتباط آن‌ها با باند‌های تبه‌کار وجود دارد ظرف یک شب سه کشته به جا گذاشته است.

گروه‌های مروج خشونت و باند‌های تبه‌کار اغلب نوجوانان را در محله‌های کم بضاعت و آسیب‌پذیر که قشر عمدتا مهاجر را در خود جای داده، اغفال کرده و به استخدام در می‌آورند.

یکی از قربانیان حملات اخیر، زنی حدودا ۲۰ ساله بود که در پی انفجاری در شمال استکهلم جان باخت. رسانه‌های سوئدی در گزارش اعلام کردند که وی احتمالا هدف مورد نظر عاملان حمله نبوده است.

به گزارش یک نشریه محلی در سوئد، یک خواننده رپ ۱۸ ساله نیز اواخر روز چهارشنبه گذشته در جریان تیراندازی در خارج از یک مجموعه ورزشی در حومه استکهلم کشته شد.

بیش از ۶۰ نفر در تیراندازی‌های سال گذشته در سوئد جان خود را از دست دادند؛ آماری بی‌سابقه که هرگز پیش‌تر ثبت نشده بود.

این در حالی‌ست که به گفته کارشناسان، شمار تلفات خشونت‌ها و حملات گرو‌های تبه‌کار در سوئد امسال نیز به همین میزان و احتمالا حتی بیش از آن خواهد رسید.

اولف کریسترسون روز پنج‌شنبه ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۳، طی نطقی تلویزیونی خطاب به مردم کشورش گفت: «سوئد هرگز شاهد چنین وقایعی نبوده است»؛ وی افزود: «در قوانین سوئد مقابله با جنگ باندها و کودک‌سربازان دیده نشده است.»

نخست وزیر سوئد در بحبوحه افزایش موج تیراندازی‌ها و بمب گذاری‌های در کشورش، که به باندهای تبه‌کار نسبت داده شده است، تاکید کرد: «چنین وضعیتی در هیچ کشور دیگر اروپا مشاهده نمی‌شود.»

دولت راست میانه سوئد به رهبری اولف کریسترسون، سال ۲۰۲۲ با وعده مقابله با جرم و جنایت قدرت را در دست گرفت، اما تاکنون در این امر موفق نبوده است.

اپوزیسیون، دولت را در این میان مقصر می‌داند و معتقد است که آقای کریسترسون و وزرایش مسبب ناامنی در کشور هستند.

این در حالی‌ست که نخست وزیر سوئد «سیاست‌های غیرمسئولانه» دولت قبلی در زمینه مهاجرت و ادغام ناموفق مهاجران را عامل ترویج خشونت در کشورش معرفی کرده است.

سوئد از دیر باز به‌همراه آلمان به دلیل داشتن سیاست‌های مهاجرتی لیبرال و استقبال از صدها هزار پناهجو از خاورمیانه و آفریقا، در اروپا متمایز و شاخص بوده است.

اما بدتر شدن اوضاع سوئد را به خارجیان و پناهجویان نسبت دادن یک گرایش خارجی‌ستیزی و نژادپرستی است چرا که عوامل اصلی بدترشدن اوضاع امنیتی سوئد را در تحلیل اقتصاد سرمایه‌داری، رشد بیکاری و محدودکردن کمک‌های سوسیالی، رشد تورم و گرانی و البته گتوسازی می‌توان به درستی توضیح داد.

تلاش دولت سوئد برای عضویت در پیمان نظامی «ناتو»، آن‌هم به‌هر بهایی بیش‌تر شهروندان سوئدی را نگران کرده است.

سال گذشته فنلاند به عضویت سازمان پیمان آتلانتیک شمالی‌(ناتو) درآمد اما فرایند الحاق سوئد به این اتحادیه، میسر نشد. به‌طور سنتی سوئد و پس از پایان جنگ سرد فنلاند، به مانند سوئیس همواره تا زمان جنگ میان اوکراین و روسیه؛ در تلاش بودند در راستای حفظ و رعایت بی‌طرفی در استراتژی سیاست خارجی خویش؛ وارد دسته‌بندی‌های بین‌المللی نشده و به تبع آن به عضویت سازمان‌های بین‌المللی مانند ناتو که دارای جهت‌گیری‌های مشخص می‌باشد؛ نشوند.

اما وقوع جنگ اوکراین، تمام این معادلات را برای این کشورها تغییر داد. چراکه مقایسه وضعیت اوکراین پس از سال‌ها حضور در لیست اقدام برای عضویت ناتو؛ با سایر کشورهای منطقه اروپای شرقی مانند لتونی و لیتوانی که به ناتو ملحق شده‌اند، گویای بسیاری از نکات می‌باشد. بر اساس ماده ۵ منشور ناتو که اشاره صریح و مستقیم به تز دفاع دسته‌جمعی دارد، حمله به‌هر یک از اعضای ناتو، به‌مثابه حمله به تمامی اعضا می‌باشد. یعنی هر طرف ثالثی که با یکی از اعضای ناتو وارد جنگ شود، با تمام اعضا وارد جنگ شده است.

لازم به ذکر است که ناتو حضور خود در افغانستان به‌عنوان اولین ماموریت فرا آتلانتیکی دوران حیات خویش را، تحت عنوان پاسخ دفاع دسته‌جمعی ذیل ماده ۵ منشور اتحادیه به حملات ۱۱ سپتامبر سازمان تروریستی القاعده توجیه و تبیین نمود. این نکته زمانی معنی‌دارتر می‌شود که روسیه به اوکراین که هنوز به عضویت ناتو در نیامده است؛ حمله نمود. اما با وجود این‌که مسکو از لیتوانی درخواست کریدور نقل و انتقالاتی به منطقه روس تبار کالیننگراد نمود و تهدید کرد در صورت ممانعت لیتوانی؛ به این کشور حمله می‌کند؛ به دلیل عضویت لیتوانی در ناتو و برخورداری از پوشش ماده ۵ منشور اتحادیه؛ مسکو نتوانست اقدامی در حمله به این کشور انجام دهد. چرا که در این صورت با شاخه نظامی سازمان ناتو به‌طور مستقیم وارد جنگ می‌شد و طبعا چنین گزینه‌ای به هیچ عنوان باب میل کرملین نمی‌باشد. در نتیجهکارآمدی پیمان ناتو و ماده ۵ منشور آن؛ در این مقایسه تطبیقی میان اوکراین که هنوز صرفا بر اساس برنامه مشارکت برای صلح؛ در وضعیت شریک همکار ناتو به سر می‌برد؛ با کشورهایی مانند لیتوانی که از سال سال ۲۰۰۴ میلادی؛ به عضویت این اتحادیه درآمده اند؛ به خوبی اثبات گردید.

در خصوص سوئد و فنلاند؛ رجوع به حافظه تاریخ دیپلماسی و روابط بین الملل بسیار ضروری می‌باشد. سوئد و فنلاند طی جند قرن گذشته؛ همواره تهدید روسیه را احساس کرده اند. برای مثال سوئد از سال ۱۷۰۰ تا ۱۷۲۱ میلادی با روسیه درگیر جنگ بود. شکست سوئد در جنگ مورد نظر؛ موجب از بین رفتن اقتدار این کشور در مناطق شرقی و مرکزی اروپا گردید. اما این جنگ تنها درگیری میان سوئد و روسیه نبود. بلکه جنگ دیگری میان این دو کشور طی سال‌های ۱۶۵۵ تا ۱۶۶۰ اتفاق افتاد.

همچنین شوروی سابق در تاریخ ۳۰ نوامبر ۱۹۳۹ با فنلاند درگیر شد و این نبرد که به جنگ زمستان موسوم گردید؛ در تاریخ ۱۳ مارس سال ۱۹۴۰ میلادی؛ طول کشید که در نتیجه این جنگ مناطق کارلیا؛ سالا و ریباچی از فنلاند جدا شده و به شوروی ملحق شدند.

لذا حمله روسیه به اوکراین که در تاریخ ۲۴ فوریه سال ۲۰۲۲ میلادی آغاز شد؛ برای سوئد و فنلاند یادآور خاطرات تاریخی بسیار تلخی می باشد و باعث شد که پس از گذشت بیش از سه دهه از پایان جنگ سرد، استکهلم و هسلینکی بار دیگر خطر تهدید از جانب کرملین را مجددا احساس نمودند.

صرف نظر از تجارب تاریخی تلخ سوئد و فنلاند از درگیری با روسیه؛ آن‌چه موجب ترغیب این دو کشور برای عضویت در ناتو گردید؛ عملکرد جدی ناتو در دفاع از اعضای خویش می‌باشد. نکته لازم به ذکر این است که فنلاند و سوئد، هیچ گاه تا پیش از حمله روسیه به اوکراین در لیست اقدام برای عضویت ناتو نبودند. یعنی درخواستی برای الحاق به ناتو؛ به دولت ایالات متحده آمریکا به‌عنوان مرجع تحویل گیرنده نامه‌های قصد و نیت ارائه نداده بودند. اما وقوع جنگ اوکراین باعث شد تا انگیزه‌های لازم برای عضویت در ناتو؛ در هلسینکی و استکهلم به وجود بیاید.

صرف‌نظر از فرایند پذیرش اعضای جدید در ناتو که نیازمند اتفاق آرا و موافقت تمامی اعضا می‌باشد؛ آن‌چه موجب تسریع در روند انجام الحاق سوئد‌(احتمالا در آینده) و فنلاند به ناتو گردید، برخورداری این دو کشور از تمامی استانداردها و پارامترهای اتحادیه در زمینه برخورداری از ساختارهای سیاسی دموکراتیک و اقتصادی مستحکم و تطبیق اولیه تشکیلات نیروهی مسلح سوئد و فنلاند با ساختارهای نظامی ناتو است.

از این رو لازم به ذکر است فرایند عضویت کشورهایی مانند صربستان و مونته نگرو سالیان متمادی به طول انجامید و این شرایط کاملا درباره فرایند عضویت اوکراین هم صادق می‌باشد. بنابراین، عضویت سوئد و فنلاند برای ناتو هم طبعا فرصت بسیار مغتنمی بود. چرا که علاوه بر این‌که ناتو دامنه سیطره خود بر شبه‌جزیره اسکاندیناوی را تکمیل نمود، توانست مرز مشترک خود با روسیه، به دو برابر افزایش دهد و به این وسیله خلاء عضویت اوکراین را تا حدود بسیار زیادی جبران نماید. از سوی دیگر، عضویت فنلاند و سوئد برای ناتو با توجه به این‌که هر دوی این کشورها، در ردیف کشورهای پیشرفته و ثروتمند می‌باشند، بسیار حائز اهمیت است. چرا که علاوه بر این‌که وزن ناتو در معادلات محیطی بین‌الملل تقویت می‌شود، آنها برای اتحادیه دارای هزینه‌های سربار نمی‌باشند.

هم‌چنین پیش‌بینی می‌شود در اجلاس آینده سران ناتو، سوئد به‌طور کامل به ناتو ملحق شود.

در مجموع باید به این نکته اشاره کرد که حمله روسیه به اوکراین؛ موجب تشدید صف‌بندی‌های بین‌المللی جدید و به‌نوعی بازیابی مجدد فضای دو قطبی جنگ سرد گردیده است.

ویکتور اوربان، نخست‌وزیر مجارستان، سال گذشته میلادی با بیان این‌که «هیچ چیزی امنیت سوئد را تهدید نمی‌کند»، گفت کشورش «عجله‌ای» برای تصویب درخواست استکهلم جهت پیوستن به سازمان ناتو ندارد.

مجارستان، به‌جز ترکیه، تنها کشور عضو ناتو است که هنوز پیشنهاد سوئد برای پیوستن به پیمان آتلانتیک شمالی را تایید نکرده است.

مجارستان تصویب پیشنهاد عضویت سوئد در ناتو را از ژوئیه ۲۰۲۲ تا کنون به تعویق انداخته و در عین حال تحقق درخواست‌هایی مبهم از استکهلم را به‌عنوان پیش‌شرطی برای تصویب آن مطرح کرده است.

دولت اوربان مدعی شده است که سیاست‌مداران سوئدی درباره شرایط دموکراسی در مجارستان «دروغ‌های آشکار» گفته‌اند، امری که به گفته آن‌ها باعث شده برخی از قانون‌گذاران در مورد حمایت از درخواست الحاق سوئد به ناتو مطمئن نباشند.

دبیرکل ناتو، درباره مذاکرات این دو مقام ارشد سوئد و ترکیه گفت: «سوئد و ترکیه برای رسیدگی به نگرانی‌های امنیتی مشروع ترکیه، با یکدیگر همکاری نزدیک‌تری خواهند داشت.»

او افزود: «به‌عنوان بخشی از این روند، سوئد قانون اساسی خود را اصلاح کرده، قوانین خود را تغییر داده، عملیات ضدتروریستی خود را به‌طور قابل‌توجهی علیه حزب کارگران کردستان گسترش داده و صادرات تسلیحات خود به ترکیه را از سر گرفته است.»

ینس استولتنبرگ این تصمیم ترکیه را «گامی تاریخی» توصیف کرد؛ با این وجود افزود که نمی‌توان «تاریخ روشنی» برای پایان این پروسه و پیوستن سوئد به این ائتلاف نظامی اعلام کرد.

پس از حمله نظامی روسیه به اوکراین، سوئد و فنلاند خواستار پیوستن به سازمان پیمان آتلانتیک شمالی شده بودند اما ترکیه به‌عنوان یکی از اعضای این سازمان، از پیوستن سوئد جلوگیری کرد.

بیش از یک سال است که ترکیه در مقابل پیوستن سوئد به ناتو مقاومت می‌کند و آنکارا موافقت خود را به اخراج فعالان سیاسی ضد دولت ترکیه از سوئد منوط کرده است.

استولتنبرگ در پاسخ به سئوالی درباره مخالفت بوداپست نیز گفت: «مجارستان به صراحت اعلام کرده است که نمی‌خواهد آخرین نفری باشد که پروتکل الحاق را تصویب می‌کند… بنابراین فکر می‌کنم این مشکل حل خواهد شد.»

هرچند این تاخیر عضویت سوئد،‌ برخی از کشورهای عضو ناتو را ناامید کرد اما از سوی دیگر موجب شد آنکارا بتواند برخی امتیازات را به دست بیاورد.

 رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در ماه مه سال ۲۰۲۲ میلادی با درخواست سوئد و فنلاند برای پیوستن به ائتلاف نظامی ناتو مخالفت کرد. این کشورهای حوزه اسکاندیناوی، پس از تهاجم تمام عیار روسیه به اوکراین، خواستار پیوستن به این سازمان شدند.

ترکیه پیشنهاد با عضویت فنلاند در ناتو در ماه آوریل موافقت کرد که به تصویب پارلمان این کشور رسید اما سوئد را هم‌چنان منتظر نگه داشته است.

آنکارا از استکهلم خواسته است تا اقدامات بیش‌تری را برای سرکوب گروه‌های به گفته آن‌ها «تروریست‌»، انجام دهد.

در نشست سال ۲۰۲۲ ناتو در مادرید، ترکیه تفاهم‌نامه‌ای را با سوئد و فنلاند امضاء کرد که از این دو کشور خواسته بود، ممنوعیت‌ها علیه صنایع دفاعی این کشور را لغو کنند و اقداماتی علیه اعضای حزب کارگران کردستان‌(پ‌ک‌ک) و جنبش موسوم به «گولن» که آنکارا فتح‌الله گولن، رهبر آن را مسئول کودتای سال ۲۰۱۶ می‌داند، انجام دهند.

سال ۲۰۲۳، دولت سوئد ممنوعیت صادرات تجهیزات نظامی به ترکیه را بدون این‌که اشاره‌ای به جزئیات شرکت‌ها یا محصولات فاش کند، لغو کرد.

در ماه ژوئن نیز لایحه جدیدی برای مبارزه با تروریسم ارائه کرد که عضویت در سازمان‌های تروریستی را غیرقانونی می‌کند.

در ماه‌های اخیر، یک دادگاه عالی در سوئد، از استرداد دو فرد ترک تبار که آنکارا می‌گوید «گولنیست‌» هستند، ممانعت کرد. دادگاه تجدیدنظر اما فردی را به تلاش برای حمایت مالی از حزب پ‌ک‌ک، که از سوی اتحادیه اروپا و متحد‌انش یک گروه تروریستی شناخته می‌شود، تایید کرد.

از سوی دیگر، گونار استرومر، وزیر دادگستری ترکیه در واکنش به انتقادها در ترکیه و سایر کشورهای مسلمان به سوزاندن قرآن گفت که سوئد در حال بررسی است که بداند آیا می‌تواند قوانین را تغییر دهد و از سوزاندن کتاب مقدس مسلمانان در ملاء‌عام جلوگیری کند یا نه.

فنلاند نیز به نوبه خود، سال گذشته موافقت کرد که اعطای مجوز صادرات تسلیحات به ترکیه را به‌صورت موردی بررسی کند.

زمانی که اردوغان در کنفرانس ناتو در ماه ژوئیه به سوئد چراغ سبز نشان داد، کانادا عضو دیگر ناتو، بی‌سر و صدا با از سرگیری مذاکرات با ترکیه درباره لغو کنترل صادرات قطعات هواپیماهای بدون سرنشین از جمله تجهیزات نوری موافقت کرد.

هلند نیز محدودیت‌های ارسال تسلیحات به ترکیه را لغو کرد.

هم‌چنین در ماه ژوئیه ۲۰۲۳، پس از دیدار بین رهبران ترکیه و سوئد، ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو اعلام کرد ناتو یک هماهنگ کننده ویژه برای مبارزه با تروریسم ایجاد خواهد کرد. او در ماه اکتبر، دستیار خود، توماس گافوس را به این سمت منصوب کرد.

یکی دیگر از پیش‌شرط ترکیه برای عضویت سوئد در ناتو برای فروش جنگنده‌های اف‌ـ۱۶ بود.

یک روز پس از چراغ سبز اردوغان برای پیوستن سوئد به ناتو در ماه ژوئیه، کاخ سفید اعلام کرد به رایزنی با کنگره آمریکا در خصوص فروش جنگنده‌های اف-۱۶ به ترکیه ادامه خواهد داد.

ترکیه عضو ناتو، در اکتبر ۲۰۲۱ میلادی تقاضای خود برای خرید ۴۰ فروند جنگنده اف‌ـ۱۶ و نیز کیت‌ها و قطعات برای نوسازی ۷۹ فروند از هواپیماهایش به ارزش ۲۰ میلیارد دلار را مطرح کرد.

اردوغان پیشنهاد سوئد برای ناتو را نیز به پارلمان ترکیه فرستاده است و می‌گوید که واشنگتن به نتیجه رسیدن توافق خرید جنگنده‌ها مشروط به تایید عضویت سوئد در ناتو می‌کند.

پذیرفتن عضو جدید در ناتو مستلزم موافقت تمامی اعضای ناتوست.

درخواست آنکارا برای خرید جنگنده‌های آمریکایی به دلیل سنگ‌تراشی ترکیه در گسترش ناتو و سابقه حقوق بشر این کشور با مخالفت‌هایی در کنگره آمریکا رو‌به‌رو است. آنکارا از آن زمان به جای جت‌های آمریکایی، خرید جت‌های یوروفایتر را مطرح کرده است.

توبیاس بیلستروم، وزیر امور خارجه سوئد در نشست روز چهارشنبه ناتو در بروکسل، گفت هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه «تاریخی را ارائه نکرد»، اما گفته است پیوستن این کشور به ناتو «در عرض چند هفته» تصویب خواهد شد.

 یک مقام آمریکایی نیز به‌طور جداگانه گفت، فیدان گفته است که احتمالا این اتفاق تا قبل از پایان سال رخ خواهد داد.

برای روسیه، عضویت فنلاند در ناتو یعنی همسایگی روسیه با کشوری که دیگر مانند فنلاند دوران جنگ جهانی دوم نیست، بلکه میزبان نیروهای رزمی ناتو از زمین و هوا و دریا است. مرز فنلاند با روسیه از هر کشور دیگری طولانی‌تر است.

اما در آن سوی این مرزها و از طریق دریای بالتیک، کشور سوئد قرار دارد که پنجمین کشور پروسعت اروپایی است. تنها روسیه نبود که با عضویت سوئد مخالفت کرد. ترکیه و مجارستان نیز- که از اعضای ناتو هستند- با عضویت سوئد در پیمان ناتو مخالفت کردند. اما مجارستان هیچ دلیلی برای مخالفت با عضویت فنلاند در ناتو اعلام نکرد و در نهایت نیز برای پیوستن فنلاند به ناتو رای موافق داد.

پس از دیدارهای دیپلماتیک بین ترکیه و فنلاند، پارلمان ترکیه نیز با عضویت فنلاند در ناتو اعلام موافقت کرد و به این ترتیب، همه اعضای ناتو از روز ۴ آوریل سال جاری این عضویت را رسمیت دادند.

اکنون فنلاند سی‌ویکمین کشور عضو پیمان ناتو شده است. حاصل این عضویت دوبرابر شدن مرزهای ناتو با روسیه است. فنلاند فقط ۱۰ روز پس از عضویت در ناتو پروژه‌ای را برای احداث حصار در طول مرز خاکی‌اش با روسیه آغاز کرد. در این مرز تا کنون حدود ۲۰۰ کیلومتر و به ارتفاع ۳ متر دیوارکشی شده است که با سیم خاردار محافظت می‌شود. این دیوار مرزی از نظر فنلاند در «پرخطرترین» نواحی ساخته شده است و می‌تواند مانع عبور غیرمجاز مهاجران روسی به فنلاند شود.

مسکو قبلا اعلام کرده بود که در صورت پیوستن فنلاند به ناتو، لشکرهای نظامی‌اش مستقر در غرب و شمال غرب را تقویت خواهد کرد، اما به‌علت درگیری نیروهایش در جنگ اوکراین، فعلا در این مورد اقدام جدی نکرده است.

شایان ذکر است که احتمال عضویت اوکراین در ناتو بود که موجب حمله نظامی روسیه به اوکراین شد. 

سوئد در غرب دریای بالتیک قرار دارد و ۳۲۰۰ کیلومتر خط ساحلی در دریای بالتیک دارد. روسیه می‌تواند از طریق بندر سن پیترزبورگ به دریای بالتیک وارد شود و به مرزهای سوئد دسترسی پیدا کند. 

اکنون مشکل سوئد با ترکیه و مجارستان حل نشده است. 

ترکیه، هم‌چنان خواهان استرداد برخی از فعالین سیاسی پ.ک.ک و سایر فعالین سیاسی مخالف خود است. فهرستی از این افراد، که تعدادشان به حدود ۹۰ نفر می‌رسد، نیز وجود دارد. ولی به‌علت الزام‌های حقوقی و مقررات قضایی در سوئد و فنلاند، قضیه به شیوه مطلوب ترکیه حل‌وفصل پیش نمی‌رود. کرد. البته ترکیه در ادامه، خواست‌های خود را افزایش داد و خواهان فروش هواپیماهای اف‌۱۶های آمریکا به ترکیه و هم‌چنین از سرگیری فروش سلاح سوئد به ترکیه شد. فعلا کاخ سفید، در خصوص فروش جنگنده‌های اف-۱۶ به ترکیه چراغ سبز داده است. 

ترکیه عضو ناتو، در اکتبر ۲۰۲۱ میلادی تقاضای خود برای خرید ۴۰ فروند جنگنده اف‌ـ۱۶ و نیز کیت‌ها و قطعات برای نوسازی ۷۹ فروند از هواپیماهایش به ارزش ۲۰ میلیارد دلار را مطرح کرد.

با این وجود تحلیل‌گران می‌گویند که جنگ اسرائیل علیه حماس در غزه می‌تواند روابط آمریکا و ترکیه را تیره و گسترش ناتو را پیچیده‌تر کند.

پس از این‌که اردوغان گفت حماس یک سازمان تروریستی نیست، بلکه یک گروه آزادی‌بخش است که برای حفاظت از سرزمین‌های فلسطینی می‌جنگد، ۴۷ نماینده کنگره آمریکا از دولت خواستند که ترکیه را به خاطر نقشش در حمایت از حماس پاسخ‌گو کند.

نشست وزرای خارجه ناتو در بروکسل؛ ترکیه به باد انتقاد گرفته شد.

پارلمان ترکیه از اواسط ماه نوامبر بررسی پروتکل الحاق سوئد به ناتو را آغاز کرده است. هنگام ارائه این لایحه به پارلمان در ماه اکتبر، اردوغان گفت که تلاش خواهد کرد تا تصویب آن را تسهیل کند اما وی افزود که استکهلم هنوز اقدام کافی علیه شبه‌نظامیان کرد انجام نداده است.

الحاق سوئد مستلزم رای موافق تمام ۳۱ عضو ناتو است.

در پی جنگ روسیه و اوکراین دو کشور سوئد و فنلاند دهه‌ها بی‌طرفی خود را کنار گذاشته و برای پیوستن به سازمان ناتو درخواست دادند. فنلاند در آوریل سال جاری پس از تایید درخواست تمامی اعضای ناتو به عنوان سی و یکمین عضو پذیرفته شد، اما ترکیه و مجارستان هنوز درخواست سوئد را تایید نکرده‌اند.

فنلاند و سوئد پارسال در پی افزایش نگرانی‌ها از گسترش جنگ اوکراین، خواستار پیوستن به بزرگ‌ترین ائتلاف نظامی جهان به رهبری آمریکا شدند، اما ترکیه درخواست سوئد را به تعویق انداخته بود.

ترکیه، سوئد را به ملایمت بیش از حد در قبال گروه‌هایی که آنکارا آن‌ها را تهدیدی برای امنیت خود می‌داند، از جمله شبه‌نظامیان کرد، متهم می‌کند.

فنلاند در آوریل امسال سی‌ویکمین عضو ناتو شد.

برای پیوستن عضو جدید به ناتو، تایید تمام اعضای این پیمان الزامی است.

از نظر استراتژیک پیوستن سرزمین پهناور سوئد به پیمان آتلانتیک شمالی به‌خاطر موقعیت جغرافیایی آن که در غرب دریای بالتیک واقع شده برای ناتو یک مزیت چشمگیر به همراه خواهد داشت.

اهمیت شاخص این مسئله به مسیرهای پروازی مربوط می‌شود زیرا با عضویت سوئد در ناتو شمال دریای بالتیک تا قطب شمال به یک منطقه پیوسته و مستقل تخت کنترل پیمان آتلانتیک شمالی بدل می‌شود.

وضعیت جزیره سوئدی گوتلاند در دریای بالتیک اهمیت عضویت این کشور در ناتو را آشکارتر می‌کند. گوتلاند بزرگ‌ترین جزیره دریای بالتیک است و گفته می‌شود، کسی که آن را کنترل کند بر تمام دریای بالتیک تسلط دارد.

در صورت بروز مناقشه با روسیه، عضویت سوئد در ناتو می‌تواند بسیار با اهمیت باشد زیر این کشور دارای زیردریایی‌های بسیار پیشرفته‌ای است که می‌توانند در درگیری در دریای به نسبت کم‌عرض بالتیک نقشی تعیین‌کننده بر عهده بگیرند.

دریای بالتیک در قیاس با آب‌های آزاد بین‌المللی منطقه‌ای کم‌عرض و کم‌عمق است. در این دریا ناوهای جنگی می‌توانند به سادگی هدف قرار بگیرند اما زیردریایی‌های فوق پیشرفته سوئدی که متناسب با ویژگی‌های منطقه طراحی شده‌اند از قدرت مانور بسیار قابل توجهی برخوردارند.

به این ترتیبُ عضویت سوئد در پیمان آتلانتیک شمالی نه تنها برای کنترل دریای بالتیک و حفاظت از کشورهای کوچک عضو ناتو در شمال منطقه اهمیت غیرقابل انکاری دارد که برای آلمان و لهستان در سواحل جنوبی آن هم بسیار مهم است.

از سوی دیگر، سوئد و ایالات متحده آمریکا نیز توافق‌نامه تاریخی در زمینه همکاری‌های گسترده‌تر نظامی امضاء کردند. این توافق‌نامه توسط وزرای دفاع دو کشور در مقر وزارت دفاع آمریکا، پنتاگون امضاء شد.

این توافق از جمله به این معنی است که ارتش آمریکا به هَنگ ۱۷ و تمرینات نظامی آن در سراسر سوئد، دسترسی پیدا می‌کند. ارتش آمریکا هم‌چنین فرصت ذخیره تجهیزات دفاعی در سوئد را خواهد داشت.

وزیر دفاع پاُل یانسون می‌گوید که توافق جدید به این معنی است که سوئد فرصت بیش‌تری برای دریافت کمک از ایالات متحده در صورت وقوع جنگ خواهد داشت. این موافقت‌نامه باید به تصویب ریکسداگ‌(پارلمان سوئد) نیز برسد.

این بده و بستان‌ها و معاملات آشکار و نهان دولت‌ها در سرایطی در جریان است که به‌طور کلی امنیت صلح جهانی، شدیدا به‌خطر افتاده است.

انتشار شاخص جهانی صلح ۲۰۲۳: شاخص جهانی صلح (GPI)‌گزارشی است که توسط موسسه اقتصاد و صلح (IEP)‌استرالیا تهیه می‌شود و موقعیت نسبی صلح ملت‌ها و مناطق را اندازه‌گیری می‌کند. موسسه اقتصاد و صلح که مقر آن در سیدنی استرالیا است، یک اندیشکده مستقل، غیرحزبی و غیرانتفاعی است.

«جی‌پی‌آی» با درنظر گرفتن ۲۳ شاخص کیفی و کمی، وضعیت صلح را در سه حوزه سطح ایمنی و امنیت اجتماعی، وسعت درگیری داخلی و بین‌المللی جاری، و میزان نظامی‌سازی تعیین می‌کند.

شاخص جهانی صلح ۱۶۳ کشور و سرزمین مستقل که ۷/۹۹ درصد از جمعیت جهان را تشکیل می دهد را با توجه به سطح صلح آن‌ها رتبه‌بندی می‌کند. این تحقیق نشان می‌دهد که جهان طی ۱۵ سال گذشته ناآرام‌تر شده است.

پژوهش سال ۲۰۲۳ نشان می‌دهد که سطح متوسط صلح جهانی ۴۲/۰ درصد کاهش یافته است که سیزدهمین کاهش در طول ۱۵ سال گذشته است. ۸۴ کشور در سال ۲۰۲۲ صلح‌آمیزتر شده‌اند و میزان صلح و آرامش ۷۹ کشور کاهش یافته است.

جنگ در اوکراین، تاثیری قابل‌توجه بر صلح جهانی گذاشت، به‌طوری که اوکراین و روسیه از‌نظر گستردگی ناامنی در کشورهای دنیا، به‌ترتیب اول و پنجم شدند.

اروپا کماکان صلح‌آمیزترین منطقه جهان است و هفت کشور از ۱۰ کشور صلح‌آمیز را در خود جای داده است.

ایسلند، هم‌چنان صلح‌آمیز‌ترین کشور جهان است و از سال ۲۰۰۸ این جایگاه را در اختیار دارد. پس از ایسلند کشورهای دانمارک، ایرلند، نیوزلند، اتریش، سنگاپور، پرتغال، اسلووانی، ژاپن و سوئیس رتبه دوم الی دهم فهرست را به خود اختصاص داده‌اند.

سوئد در جایگاه ۲۸ امن ترین کشور جهان قرار گرفته است که جایگاه بهتری از برای مثال لهستان‌(۲۹)، اسپانیا‌(۳۲)، ایتالیا‌(۳۴)، کویت‌(۳۵) و بریتانیا (۳۷) به‌شمار می‌رود.

افغانستان برای هشتمین سال متوالی ناامن‌ترین کشور جهان معرفی شده است و بعد از آن یمن، سوریه، سودان جنوبی، جمهوری دموکراتیک کنگو، روسیه، اوکراین، سومالی، سودان و عراق رتبه‌های دوم الی دهم فهرست نا امن‌ترین‌ها را به خود اختصاص داده‌اند.

در میان کشورهای خاورمیانه کشور قطر با رتبه چشم‌گیر ۲۰ خود در جایگاه بهتری در مقایسه با کشورهایی مانند استرالیا‌(۲۲)، نروژ‌(۲۴)، سوئد‌(۲۸)، اسپانیا‌(۳۲)، ایتالیا‌(۳۴) و بریتانیا‌(۳۷) می‌درخشد. کشور قطر تنها کشور اسلامی خاورمیانه است که دارای چنین رتبه چشم‌گیری است. جالب است که کشور امارات متحده عربی که بر اساس تصور عمومی یکی از «امن ترین کشورهای جهان» تصور می شود با رتبه ۷۵ خود در جایگاهی پایین‌تر در مقایسه با کشورهایی مانند کامبوج‌(۷۳)، پاناما‌(۶۸)، ارمنستان‌(۶۶)، زامبیا‌(۶۳) و اردن‌(۶۲) قرار دارد. عربستان سعودی نیز با رتبه ۱۱۹ خود در جایگاه چشم‌گیری قرار ندارد.

ایران در کنار کشور ترکیه، هر دو در رتبه ۱۴۷، قرار گرفته است. تنها ۱۵ کشور جهان وضعیت بدتری از این دو کشور دارند.

جایگاه ایالات متحده آمریکا در این شاخص صلح، یکی از پایین‌ترین‌ها به‌شمار می‌رود. این کشور مانند سال گذشته، در رتبه ۱۳۱ این فهرست قرار می‌گیرد که برای یک کشور جهان غرب قابل تامل است. در این گزارش آمده است که وضعیت صلح در سال گذشته در ایالات متحده آمریکا کاهش یافته است و اضافه شده است که «ناآرامی‌های داخلی دیگر محرک اصلی نبوده است و این کاهش ناشی از وخامت اوضاع در حوزه ایمنی و امنیت، به‌ویژه درک شاخص‌های میزان جرم و جنایت، و قتل‌» بوده است.

در حالی سوئد برای عضویت در ناتو خودش را به هر آب و آتشی می‌زند اما امنیت داخلی سوئد نسبت به گذشته، باز هم بحرانی‌تر شده است. پلیس فهرست بروز شده ۵۹ «منطقه تحت فشار» سال ۲۰۲۳ کشور را منتشر کرد: «خطرناک‌ترین مناطق استکهلم و سوئد کدامند؟»

از سال ۲۰۱۵ تاکنون پلیس یک فهرست رسمی از محله‌های خطرناک کشور را منتشر می‌کند، محله‌هایی که بزهکاران تاثیر مستقیم در زندگی ساکنان آن دارند. این فهرست از سال ۲۰۱۹ به‌صورت عمومی و علنی در دسترس عموم نیز قرار دارد.

«مناطق تحت فشار» در سوئد در سه رده «مناطق تحت فشار»، «مناطق خطر» و «مناطق تحت فشار ویژه» طبقه‌بندی می‌شوند.

مناطق «تحت فشار ویژه» دارای جدی‌ترین وضعیت هستند و متعاقب آن خطرناک‌ترین به‌شمار می‌روند. این مناطق مشکل سازترین «گتوها» هستند که تمرکز بزهکاران در آن زیاد است و تهدید و اعمال خشونت‌آمیز به‌طور سیستماتیک در آن‌ها صورت می‌گیرد. به گفته مقامات دولتی، در این مناطق حتی پلیس نیز وظایف خود را «با دشواری بسیار» انجام می‌دهد.

پلیس سوئد فهرست بروز شده و جدید مناطق موسوم به «تحت فشار» ‌کشور برای سال ۲۰۲۳ را منتشر کرده است. بر اساس این فهرست و در حال حاضر ۵۵۰ هزار نفر ساکن یک منطقه «تحت فشار» هستند که حدود ۵ درصد از جمعیت کشور را به خود اختصاص داده است.

بر اساس آخرین فهرست منتشر شده چهار منطقه جدید وارد فهرست مناطق «تحت فشار» سوئد شده‌اند، و شش منطقه نیز از فهرست خارج شده است.

جزایر «گوتلند Götland» و «اولندÖland » دو جزیره بزرگ  واقع در جنوب شرق سوئد قرار دارند که در مالکیت سوئد است. سوئد از ۲۵ استان‌(کانتی) و ۲۹۰ حوزه شهرداری‌(کمون) تشکیل شده است. استکهلم بعنوان بزرگ‌ترین شهر این کشور در نیمه دوم قرن سیزدهم تاسیس شده و از سال ۱۴۳۶ میلادی تاکنون بعنوان پایتخت سوئد می باشد. سوئد حدود ۱۰ میلیون نفر جمعیت دارد و نرخ رشد جمعیت این کشور ۰۵/۱ درصد است. هرم جمعیتی سوئد نشان میدهد که این هرم از نظر توزیع سنی متناسب است. ۱۷ درصد جمعیت سوئد کم‌تر از ۱۴ سال داشته، ۶۳ درصد بین ۱۵ تا ۶۴ و ۲۰ درصد بالای ۶۵ سال سن دارند. ۸۵ درصد جمعیت کشور سوئد در نیمه‌جنوبی کشور سکونت دارند که علت اصلی ان سردسیر بودن نیمه‌شمالی و نزدیکی آن به قطب شمال است. تا اواخر قرن نوزدهم  کم‌تر از ۲۰ درصد جمعیت سوئد  شهرنشین بودند لیکن اکنون حدود ۹۰ جمعیت شهر نشین هستند. حدود ۳۰ درصد جمعیت کشور سوئد در  سه شهر استکهلم ، گوتنبرگ، و مالمو و حومه آن‌ها متمرکز است.

مردم سوئد همراه با مردمان نروژ، ایسلند و دانمارک از شاخه ژرمنی اقوام  هند و اروپائی بوده و تبارشان به وایکینگ‌ها می‌رسد. کلمه وایکینگ از ریشه ویکن  به‌معنای خلیج  گرفته شده و به مردمی اطلاق می‌شده که در اطراف آبگیرهای اسلو‌(پایتخت کنونی نروژ) زندگی می‌کرده‌اند.

ترکیب جمعیت سوئد در شش دهه اخیر به عللی نظیر برخورداری از  جذابیت آرامش ناشی از بی‌طرفی در جنگ جهانی دوم و نیاز کشور به نیروی کار تدریجا  تغییر کرد. جاذبه بازار کار توام با استواری کشور بر پایه رفاه همگانی، زمینه‌های لازم برای مهاجرت افرادی از کشورهای مختلف به این کشور را در گذشته فراهم نمود. قوانین مهاجر پذیری «سخاوتمندانه» توام با  شکوفایی اقتصادی سوئد و نیاز به نیروی کار خارجی موجب ادامه این روند تا اواخر قرن بیستم گردید.

سوئد در عین حال کشوری مهاجر فرست هم می‌باشد. از سال‌های ۱۸۵۰ تا ۱۹۱۰ میلادی،  قریب به یک میلیون نفر از جمعیت ۵/۳ میلیون نفری آن زمان سوئد؛ به امید کسب درآمد بهتر، گذار از بیکاری و زندگی پر مشقت در جنگل‌های سردسیر مناطق میانی و شمال  سوئد، و هم‌چنین به امید کسب آزادی سیاسی اجتماعی به آمریکا مهاجرت کردند. اما از دهه ۳۰ قرن گذشته، مهاجرت به سوئد بر مهاجرت از سوئد پیشی گرفت. سوئد  اکنون از منظر اتباع خارج به دنیا آمده به یکی از متنوع‌ترین کشورها از منظر ترکیب فرهنگی  تبدیل شده،  به گونه‌ای که امروزه مردمانی از ملل مختلف در این کشور زندگی می‌کنند. فنلاندی‌ها از دیرباز به‌عنوان بزرگ‌ترین اقلیت ساکن در سوئد بوده‌اند.

در سال ۲۰۱۵ با مهاجرت ۱۰۳.۶۶۲ نفر به سوئد رکورد مهاجرت به این کشور در طی دهه‌های گذشته شکسته شد. به‌طور اتفاقی در همین سال تعداد زیادی از مردم سوئد به خارج از کشور مهاجرت کردند. براساس امار اعلام شده، در این سال ۵۶.۰۰۰ نفر این کشور را ترک نموده‌اند که از این تعداد یک سوم آن‌ها متولد سوئد و بقیه در دیگر کشورها زاده شده بوده اند. براساس آمار، ۱۲ درصد جمعیت این کشور را پناهندگان تشکیل می‌دهند و سوئد از این منظر در رده هفتم دنیا قرار دارد.

زبان سوئدی به‌همراه زبان‌های ایسلندی، دانمارکی و نروژی شاخه‌ای از زبان آلمانی هستند. سه زبان سوئدی، دانمارکی و نروژی بسیار به هم نزدیک هستند و گویش کنندگان به این زبان‌ها می‌توانند هر کدام به زبان خود با هم ارتباط زبانی برقرار کنند. علاوه بر سوئد، دو اقلیت بومی «فین» و «لاپ» که عموما ساکنان مناطق شمالی فنلاند، سوئد و نروژ را تشکیل می‌دهند نیز زبان خاص خود را دارند.

به این ترتیب، مقام‌های رده بالای دولت سوئد با هشدار صریح مبنی بر این‌که ممکن است جنگ گریبان سوئد را نیز بگیرد و هر شهروند باید خود را برای چنین موقعیتی آماده کند، مردم را شوکه کردند. برخی هشدار را جدی گرفته و به فروشگاه‌ها هجوم برده‌اند و برخی دیگر رهبران کشور را به ایجاد ترس غیرواقعی متهم کردند.

شبکه فرانس ۲۴ در گزارشی به وضعیت جامعه سوئد پس از هشدار مقام‌های این کشور در خصوص احتمال نزدیک بودن جنگ پرداخته است.

در این گزارش آمده است: گوستاو والبوم، کشاورز ۳۷ ساله که قبل از تعلیق خدمت سربازی اجباری در سوئد به سربازی رفته بود از فراخوان مقام‌های کشورش برای آماده شدن مردم برای جنگ چندان شگفت‌زده نشده است.

او در این خصوص می‌گوید: «واقعیت این است که سوئد از نظر جغرافیایی بسیار نزدیک به روسیه است و ما می‌دانیم که مسکو اصلا قابل اعتماد نیست. ضمن این‌که موارد جاسوسی اخیر و تلاش‌های این کشور برای نفوذ به سوئد را هم نمی‌توان فراموش کرد. در نتیجه نمی‌توان از این هشدار شگفت‌زده شد.»

والبوم می‌گوید بلافاصله پس از اعلام مقام‌های کشورش مانند بسیاری دیگر از سوئدی‌ها به فروشگاه رفته و«کیت بقا» برای خود و خانواده‌اش تهیه و سوخت ذخیره، مخازن آب، جعبه کمک‌های اضطراری و مخزن آب خریداری کرده است. او می‌گوید از این‌که برخی از مردم سوئد تصور می‌کنند در بیان تهدید اغراق شده، تعجب می‌کند.

کارل اسکار بوهلین، وزیر دفاع سوئد گفته استکه جنگ می‌تواند به این کشور برسد و مردم این سرزمین واقع در منطقه اسکاندیناوی باید خود را برای شرایط اضطراری آماده کنند.

در ادامه مایکل بیدن، فرمانده کل نیروهای نظامی سوئد هم در یک گفت‌و‌گوی تلویزیونی اعلام کرد که همه سوئدی‌ها باید برای جنگ آماده شوند. او هم‌چنین در ادامه افزوده بود: «ما باید متوجه باشیم که وضعیت چه‌قدر جدی است و هرکس به‌طور جداگانه باید خود را از نظر ذهنی خود را برای این شرایط آماده کند.»

اگرچه این اولین باری نبود که مقامات این کشور نسبت به خطرات محتمل از سوی همسایه خود سخن می‌گفتند اما این نخستین بار بود که این کشور به صراحت از امکان وقوع جنگ می‌گوید.

 الین بوهمن، سخن‌گوی آژانس حوادث غیر مترقبه سوئد (MSB)‌که در مدیریت بحران تخصص دارد می‌گوید که پس از اعلام مقام‌های دولتی بازدید از نقشه پناهگاه‌های اضطراری در این کشور بیش از ۳ هزار و ۵۰۰ درصد افزایش یافته است. هم‌چنین دانلود تصاویر، کتابچه‌ها و نقشه این پناهگاه‌ها از وب‌سایت این مرکز افزایش ۹۰۰ درصدی داشته است.  او هم‌چنین می‌گوید از زمان شروع جنگ در اوکراین چنین تقاضایی مشاهده نشده است.

این کتابچه برای اولین بار در طول جنگ جهانی دوم منتشر شد و تا سال ۱۹۶۱ بین تمام خانواده‌های سوئدی توزیع شد، کاری که پس از حمله روسیه به کریمه و اشغال این شبه جزیره تکرار و بار دیگر منتشر و بین سوئدی‌ها توزیع شد.

بومن در این خصوص می‌گوید: «الحاق غیرقانونی کریمه یک زنگ خطر برای سیستم آمادگی سوئد بود. ناگهان وضعیت جهانی تغییر کرد، به این معنی که ما از تمرکز صرف بر بحران‌های زمان صلح به برنامه‌ریزی کامل دفاعی و تلاش برای تقویت خود رفتیم.»

در سال ۲۰۲۲، میلادی زمانی که روسیه تهاجم تمام عیار خود را به اوکراین آغاز کرد، این کتابچه دوباره برای مردم ارسال شد. این کتابچه شامل اطلاعاتی در مورد چگونگی آماده شدن و اقدام در یک موقعیت بحرانی است که در آن همه چیز نوشته شده است، از نحوه برخورد در شرایط قطعی برق و آتش سوزی در جنگل‌ها گرفته تا حملات سایبری و جنگ واقعی.

در همان زمان، این نهاد مدنی، سوئدی‌ها را تشویق کرد که «کیت‌های بقا» را تهیه و در خانه نگه دارند. بسته‌هایی که در آن حاوی وسایل ضروری مانند رادیو، غذا، آب‌، کیسه‌خواب و اجاق‌های مخصوص کمپینگ است.

برخی از شرکت‌ها از آن زمان در بازار جدید «کیت بقا» سرمایه‌گذاری کرده‌اند و در آن مواد غذایی را ارائه می‌کنند که می‌تواند تا ۲۵ سال دوام بیاورد.

از سال ۲۰۲۲، و به ویژه پس از این‌که سوئد با وجود تهدیدات روسیه، تصمیم گرفت به ناتو بپیوندد، وضعیت در این کشور بیش از پیش متشنج شده است. ترکیه و مجارستان مخالفت‌هایی را با موضوع الحاق سوئد به ناتو ابراز داشته و مجلس ترکیه هنوز به آن رای نداده است با این حال تهدیدات روسیه ادامه داشته است.

در سال گذشته، پلیس سوئد چندین نفر را که مظنون به جاسوسی یا جمع آوری اطلاعات برای روسیه  بودند دستگیر کرده است.

مقامات سوئدی، هم‌چنین شاهد افزایش حملات سایبری بوده‌اند و در ماه دسامبر، منطقه وسیعی بر فراز دریای بالتیک در معرض تعدادی از حوادث آسیب دیدن GPS قرار گرفت که باعث شد چندین هواپیما سیگنال‌های ناوبری ماهواره‌ای خود را از دست بدهند. در همین دوره، روسیه یک رزمایش نظامی در این منطقه با هدف «تضعیف ناوبری و ارتباطات رادیویی دشمن» انجام داد.

توماس نیلسون، رئیس سرویس اطلاعات و امنیت نظامی سوئد در این خصوص می‌گوید: «برخی تهدیدها تشدید شده‌اند، که می‌توان به تهدید نظامی، تهدید حمله مسلحانه و مواردی از این دست اشاره کرد. اتفاقاتی که احتمال تشدید جنگ در اوکراین را افزایش داده است. در چنین شرایطی ما باید با دقت رفتارها و سیاست‌های روسیه را مورد بررسی و مطالعه قرار دهیم.»

اگرچه ممکن است هشدارهای هفته گذشته با هدف مراقبت از سوئدی‌ها مطرح شده باشد اما در عین حال واکنش‌های منفی بسیاری را هم در پی داشت. 

در مقابل اما اولف کریسترسون، نخست وزیر راستگرای سوئد اما با صراحت از امکان جنگ صحبت می‌کند و تاکید دارد باید به وضوح در خصوص این موضوع صحبت کرد و هر رفتاری غیر از این غیرمسئولانه خواهد بود.

اما تا آن‌جا که به درون جامعه سوئدی برمی‌گردد پس از هشدار دو مقام امنیتی سوئد در رابطه با احتمال جنگ، مردم به فروشگاه‌ها هجوم بردند و از جمله قفسه کنسروها را خالی کردند. هم‌چنین فروش اقلامی مانند غذاهای کنسرو شده، اجاق‌های سیار، رادیوهایی که با دست شارج می‌شوند و دستگاه‌های تصفیه آب در چندین بخش از کشور افزایش یافته است.

به گفته فروشگاه زنجیره‌ای ایکا، کنسرو ژامبون و راویولی بیش‌تر فروخته شده است. بالا رفتن قیمت مواد غذایی و مایحتاج زندگی در سوئد، سبد خرید و حتی نوع پخت و پز خانواده‌ها را تغییر داده است.

وضعیت برای افراد کم درآمدتر مانند بازنشستگان، دانشجویان و تازه واردان به مراتب دشوارتر است.

مردم در این وضعیت سعی می کنند راهی برای سازش با گرانی موجود، بیابند.

۷ مارس سال گذشته، سایت مات پریس کولین Matpriskollen که بر قیمت‌های مواد غذایی نظارت دارد، اعلام کرد که قیمت مواد غذایی در ماه گذشته به بالاترین میزان رسیده است. به گزارش این سایت، قیمت مواد غذایی به‌طور متوسط ۵/۲ درصد در ماه فوریه افزایش یافته است.

با افزایش قیمت مواد غذایی قدرت خرید مردم به شدت کاهش یافته است.

شروع سال جدید با افزایش قیمت برق همراه بود و این افزایش هزینه به چالشی جدید برای مردم تبدیل شده است.

رسام شیبه، مشاور امور انرژی و اقلیمی در کمون سیگتونا، گفته است: «صرفه‌جویی در مصرف بهترین راه‌حل است.» 

با وجود بی‌پرده بودن پیام، اظهارات وزیر دفاع مدنی و فرمانده ارتش به‌عنوان زنگ خطر تلقی می‌شود.

مدت‌هاست که آرامش مردم سوئد به‌خصوص با روی کار آمدن دولت ائتلافی راست‌گرای سوئد که بعد از انتخابات سراسری سپتامبر سال ۲۰۲۲، و هم‌چنین با افزایش و گرانی به خصوص با ادامه جنگ روسیه و اوکراین، هم‌چنین جرم و خشونت‌های مرتبط با گروه‌های تبه‌کار نیز افزایش یافته اما گرایشات راست و نژادپرست این وضعیت ناامنی سوئد را به پناهندگان و مهاجرین نسبت می‌دهند. توبیاس بیلستروم، وزیر امور خارجه سوئد، ماه سپتامبر سال گذشته در گفت‌و‌گو به بی‌بی‌سی، ادعا کرد: «الان می‌توانیم ببینیم که بیرون ماندن و ادغام نشدن در جامعه، در کنار تجارت مواد مخدر و جرایم سازمان‌یافته، ترکیب بسیار بسیار مسمومی را ایجاد کرده است.»

به نظرم دلیل اصلی چنین هشدارها، قبل از هر چیز نگرانی دولت از اعتراض جنبش‌ها و نهادهای مردمی به وضعیت نابسامان موجود است. چه‌طور دولت وقت سوئد در میان جنگ و کشتار و ویرانی نفس‌گیر جنگ جهانی دوم، اعلام بی‌طرفی کرد اما اکنون به بهانه جنگ روسیه و اوکراین، برای عضویت در پیمان نظامی ناتو، به هر خفت و خواری رجب طیب اردوغان رئیس جمهور فاشیست و جنگ‌طلب ترکیه، تن می‌دهد؟!

اکنون نیز مقامات نظایمی و سیاسی سوئد، با هشدارهای جنگی، هذرچه بیش‌تر مردم را نگران کرده‌اند.

در چنین روندی، پس از بیش از دو قرن صلح، سوئد در چند قدمی پیوستن به ائتلاف دفاعی ناتو، منتظر چراغ موافقت ترکیه و مجارستان است.

یک‌شنبه یکم بهمن ۱۴۰۲-بیست و یکم ژانویه ۲۰۲۴

چاپ متن