در گذری از خیابان‌های پایتخت جوانانی دیدم شاداب، پرانرژی، پر از رنگ و زندگی، بزرگ‌شده در زمانۀ بی‌مرز اینترنت و گوشی‌های هوشمند، که پای خواسته‌های‌شان ایستاده‌اند. می‌اندیشم که آن‌ها چطور فکر می‌کنند؟ چه می‌خواهند؟ چه ویژگی‌هایی دارند؟ می‌اندیشم به سئوال‌های بی‌شماری که می‌پرسند؛ چون پرسش‌گرند. آن‌قدر که نسل‌های پیشین را به پرسش می‌گیرند. این‌که چرا انقلاب شد؟ چه چیزتان کم بود؟ … و پاسخ مختصر این بود: «انقلاب می‌شود! … انقلاب ارادی نیست! انقلاب محصول درک نشدن نیروی بالندۀ جامعه از سوی حاکمان است» … همان عاملی که این روزها نیز به وضوح به چشم می‌آید.
گذر نسل‌ها در چرخهٔ اجتماعی زندگی و جهان غیرقابل انکار است. هرچه گسترۀ تمدن بشری وسیع‌تر می‌شود؛ مصادیق عینی گذر نسل‌ها نیز آشکارتر. نسل‌ها می‌آیند و می‌روند؛ گاه مبارزه می‌کنند برای زندگی. گاه در پر این گذر می‌آفرینند و به یادگار می‌گذارند! … گروهی کوچ می‌کنند با دل در گرو خاک آبا و اجدادی … و شاید اندکی تاریخ و سرنوشت بسازند … حاکمان هم گاه با نسل‌ها دم‌ساز می‌شوند؛ گرچه نتیجه را واگذار نمی‌کنند! گاهی هم وقعی نمی‌گذارند و بی‌تفاوت می‌گذرند. اما اغلبِ حاکمان، یا دنباله‌رویند یا مانع و کمتر تابع و خواستار تغییر … به هر روی با نگاهی اجمالی به تاریخ تحولات اجتماعی می‌توان به یک جمع‌بندی رسید و مسیری را دریافت که نسل‌ها در طول تاریخ یک‌صدسالهٔ اخیر این راه را پیموده‌اند.
۱- نسل گمشده:۱
در تاریخ نسلی که در جنگ جهانی اول به سن بلوغ رسیده بود، به «نسل گمشده» معروف شد. اصطلاحی که نخستین‌بار به‌وسیلهٔ ارنست‌همینگوی۲ ، در رُمان «خورشید هم‌چنان می‌درخشد» مطرح شد. در این نسل ویلیام اشتراوس و نیل هُوایی نویسندگانی هستند که برای تئوری نسل‌های‌شان (نظریه‌ٔ نسل‌های اشتراوس، هُوایی) شناخته شده‌اند، طبق این تئوری، «نسل گمشده» شامل گروه‌هایی‌ست که بین سال‌های ۱۸۸۳ تا ۱۹۰۰ متولد شده‌اند و طی جنگ جهانی اول و خروش دههٔ بیست (رونق اقتصادی پایدار)، بزرگ شده‌اند. این گروه در اروپا، بیشتر به عنوان «نسل ۱۹۱۴» سال آغاز جنگ جهانی اول شناخته شده است و در فرانسه، کشوری که مهاجران بسیاری در آن ساکن‌اند، به «نسل در آتش»
۲- نسل خاموش:
نسل پس از نسل گمشده، نسل خاموش لقب گرفته است … جماعتی که بین سال‌های ۱۳۰۳ تا ۱۳۲۳ خورشیدی متولد شده‌اند … از ویژگی‌های این گروه اعتقاد به وظیفهٔ بیشتر به چشم می‌آید.، آنان به رسمی بودن توجه بسیاری دارند، به تبعیت کردن باورمندند، همیشه آمادۀ فداکاری‌اند و مایل به صرفه‌جویی و این گرایش آنان بایسته نیست به چیستی‌ها و دشواری‌های اقتصادی … چون نظام ارزشی‌‌شان این‌گونه است …
۳- نسل B:
افراد این نسل بین سال‌های ۱۳۲۴ تا ۱۳۴۲ شمسی (۱۹۴۶ تا ۱۹۶۴ میلادی) به دنیا آمده‌اند. از آن‌جا که پس از جنگ جهانی دوم، جمعیت به صورت انفجاری رشد کرد، به نسل B، نسل انفجارِ جمعیت (Baby Boomer) یا بومرها شناخته می‌شوند. نسلی که توانستند فصاحت و بلاغت زیادی در عرصۀ سخنوری به وجود آورند و به همین دلیل موفق شدند جنبش‌های اجتماعی بسیاری را رهبری و اصلاحات عمیقی را ایجاد کنند. بسیاری از متخصصان جمعیت‌شناسی، این نسل را نسل رفاه و رونق اقتصادی در جهان نیز می‌نامند.
۴- نسل X:
بعد از اتمام انفجارِ جمعیت و پس از جنگ جهانی دوم رخ داد و قبل از نسل ایگرگ گروهی زاده شده‌اند که به عنوان نسل ایکس معروفند … اکثر جمعیت‌شناسان، مورّخان، و صاحب‌نظران معتقدند که تولّد این نسل در اوایل دههٔ ۱۹۶۰ آغاز شد و در اوایل دههٔ ۱۹۸۰ به پایان رسید. (در ایران مابین دههٔ ۴۰ تا شروع دههٔ ۶۰) استفاده از عبارت نسل ایکس در سال ۱۹۹۱ و پس از انتشار رُمان «نسل ایکس» داستان فرهنگ شتاب گرفته، نوشته‌ی داگلاس کپلند۳ رواج یافت. با توجه به این که این نسل در زمان پرخروشی دنیا متولد شده‌است؛ تغییر برای او مسئله‌‌ای عادی تلقی می‌شود. آن‌ها در پی تغییرند و برای همین مثلاً ممکن است به ندرت ۱۰سال در یک شرکت کار کنند. بر خلاف نسل خاموش که تا پایان عمر نسبت به یک سیستم هم‌آوا باقی می‌ماندند. دههٔ چهل و پنجاهی‌ها ارزش‌هایی دارند که آنان را در قیاس با نسل‌های پیشین ناهمسان می‌کند. آن‌ها بیشتر باور دارند که تنها کسی که می‌تواند یاری‌شان دهد، خودشان هستند. این نسل معمولاً شخصیت‌های غیررسمی دارند. از طرفی نسلی هستند که به امکانات جدید دسترسی دارند، اطلاعات آنان اندک و تنها به شهر یا کشور محل زندگی‌شان نیست؛ در سطح جهانی‌ست. بزرگترین ممیزه و ویژگی این نسل توانایی برقراری پیوستگی با جامعهٔ اطرافشان است.
۵– نسل Y یا هزاره:
با نام نسل هزاره Millennials یا Generation Y نیز شناخته می‌شود. به نسلی میگویند که پس از نسل X و پیش از نسل Z زاده شده‌اند. بر سر این موضوع که تولّد نسل Y در چه زمانی آغاز شده و کی به پایان رسیده است، سازگاری وجود ندارد. برخی صاحب‌نظران بر این باورند که تولّد این نسل در جایی در اواخر دههٔ ۱۹۷۰ یا اوایل دههٔ ۱۹۸۰ آغاز شده و در اوایل دههٔ ۲۰۰۰ به پایان رسیده که در ایران برابر با شروع دههٔ شصت تا آغاز دههٔ هشتاد است. دهۀ شصتی‌ها اولین نسلی هستند که والدین‌شان از آن‌ها کمک و آموزش می‌گیرند. نسل هزاره برخلاف نسل‌های پیشین به‌سختی به فناوری دیجیتال وابسته‌اند.
۶– نسل Z :
نسل زد یا به طور خلاصه Generation Z که به زبان عامیانه به عنوان زومرها نیز شناخته می‌شود. گروه دموگرافیک (جمعیت‌شناسی)، محققان و رسانه‌های مشهور از اواسط تا اواخر دههٔ ۱۹۹۰ را به نام آغاز و اوایل سال ۲۰۱۰ را پایان تولد این نسل در نظر می‌گیرند. اکثر اعضای نسل Z، فرزندان نسل X هستند. نسل Z یا نسل اینترنت به معنای واقعی کلمه با یک تلفن هوشمند در دست متولد شده‌اند! این نسل که با سرشت پیوند به تلفن‌های هوشمند شناخته می‌شود، به طور کلی دنیای کسب و کار را تغییر می‌دهد. نسلی که عاشق خلاقیت و نوآوری است، ریسک‌پذیری بالایی دارد، و مهارتی وصف‌نشدنی در جستجوها و تحقیقات آنلاین. اینان از وقتی که چشم به جهان گشوده‌اند، در اطراف خود به طور گسترده‌ای با فناوری‌های پیشرفته‌ای نظیر اینترنت، شبکه‌های اجتماعی، مسنجر، سرویس‌های پیام‌کوتاه، ام‌پی‌تری پلیرها، تلفن‌های همراه، یوتیوب ،اینستا و … مواجه بوده‌اند و به همین دلیل برخی به این نسل لقب شهروندان دیجیتال داده‌اند. به گفته‌ای، پیوستگی آن‌ها به فضای سایبری به مراتب بیش از نسل هزاره است! از آنجایی که نسل Z همیشه آنلاین است و با به روزترین ابزارهای آنلاین کار می‌کند؛ شعار کاری‌اش «نسل همیشه حاضر» است. پس با توجه به این تغییرات در دنیای کسب و کار، شرکت‌ها برای این‌که به موفقیت دست یابند بهتر است به این تفاوت‌ها توجه کنند: نسل اینترنت در کار ویژگی‌هایی دارد که او را از نسل‌های قبل جدا می‌کند؛ این نسل در کار وفادارتر، خلاق‌تر، منعطف‌تر و واقع‌بین‌تر است. به هر شغلی رضایت نمی‌دهد، و قبل از آغاز به کار، دربارۀ شغل مورد نظر بسیار تحقیق می‌کند…
۷– نسل آلفا:
در یک دسته‌بندی شناخته شده در دنیا، به افرادی که بین بازۀ سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۳۰ به دنیا آمده‌اند و خواهند آمد نسل آلفا گفته می‌شود. با این حساب کودکانی که اکنون کمتر از یازده سال سن دارند به این نسل دلبستگی دارند و نوجوانان و جوانان ۱۱ تا ۲۶ ساله ؛ متعلق به نسل Z هستند. نسل آلفا جدیدترین نسلی‌ست که پس از سال ۲۰۱۰ در دنیایی کاملاً دیجیتالی به دنیا آمد. از آن‌جا که محیط آن‌ها هیچ شباهتی به محیط نسل‌های گذشته ندارد، تربیت آن‌ها برای والدینی که در جهانی کم‌وبیش پنهان به دنیا آمده‌اند با چالش‌های عجیبی روبه‌رو می‌شود و از آن‌جا که تولد نسل آلفا هم‌چنان در حال انجام است، دامنۀ سنی آن‌ها فعلاً از صفر تا۱۰سالگی است. بسیاری هنوز نوزاد هستند و بزرگ‌ترین‌شان دانش آموزان کلاس پنجم. نسل آلفا، تحصیل‌کرده‌ترین نسل تاریخ خواهند بود، اهل فن و دوستدار تکنولوژی. واقعیت آن‌ها هوشِ مصنوعی‌ست، یادگیری‌شان بسیار شخصی و شبکه‌های اجتماعی شیوۀ رایج هم‌کنش‌شان. این نسل نورسیده اقتصاد شراکتی را دوست ندارد و در چارچوب قوانین بازی نخواهدکرد.
رومن رولان۴ در رمان «جان‌شیفته» گفته بود: «روح آدمی که در رؤیاهای خود کز کرده است؛ از بیدار شدن پروا دارد…» و حالا نسل‌های تازه‌نفس‌تر بیدار شده و در پی رؤیاهای خویش‌اند…
پی‌نوشت:
۱.منابع مربوط به تفکیک نسل‌ها:
دانشنامهٔ آزاد (بزرگترین نسل)
نسل‌ها و تئوری نسل‌ها نوشته‌ی ویلیام اشتراوس و نیل هُوایی
۲- ارنِست میلر هِمینگوی Ernest Miller Hemingway زاده ۲۱ ژوئیه ۱۸۹۹- درگذشت ۲ ژوئیه ۱۹۶۱.از نویسندگان برجستهٔ معاصر ایالات متحده آمریکا و برندهٔ جایزه نوبل ادبیات است. او از پایه‌گذاران یکی از تأثیرگذارترین انواع ادبی، موسوم به «وقایع‌نگاری ادبی» شناخته می‌شود. از مهم‌ترین رمان‌های همینگوی پیرمرد و دریا است که جایزه نوبل را برایش به ارمغان آورد…
۳- داگلاس کُپلند Douglas Coupland زادهٔ ۳۰ دسامبر ۱۹۶۱ نویسنده و هنرمند کانادایی است که بیشتر برای بازتاب زندگی امروزی آمریکایی و رواج اصطلاح «نسل ایکس» شناخته می‌شود…
۴- رومن رولان : Romain Rolland۲۶ ژانویه ۱۸۶۶ – ۳۰ دسامبر ۱۹۴۴ نویسندهٔ، نمایشنامه‌نویس مقاله نویس و روشنفکر فرانسوی برنده جایزه نوبل ادبیات بود.او خالق رُمان ژان کریستف(ده جلدی)، جان شیفته (چهار جلدی) و… است
آبان۱۴۰۱ بازنشر تیر۱۴۰۳ پهلوان
