نامه نگاری باراک اوباما و حسن روحانی، سخنان آندو در روزهای گذشته، تغییر لحن ایران و غرب بعد از انتخابات ریاست جمهوری و بسیاری نشانه های دیگر، حاکی از آنند که زمینه مساعد برای پایان دادن به منازعه هسته ای و انجام مذاکره دو جانبه بین ایران و امریکا فراهم آماده است. در گذشته اگر یک طرف دست خود را برای مذاکره دراز می‌کرد، طرف دیگر دست دراز شده را پس می زد. این بار هر دو طرف همزمان دست خود را به سوی یکدیگر دراز کرده‌اند.
حسن روحانی مصمم است تا پرونده هسته‌ای ایران را مختومه کند تا سایه تهدید‌ها و تحریم‌ها از سر ایران برداشته شود. حسن روحانی اعلام کرده است که اختیار تام دارد تا درباره پرونده هسته‌ای تهران با غرب به توافق برسد. سخنان علی خامنه ای که دیپلماسی را “عرصه لبخند و درخواست مذاکره” و “نرمش قهرمانانه” نامیده به معنی اعلام آمادگی جمهوری اسلامی برای حل بحران هسته ای و باز گذاشتن دست دولت روحانی برای مذاکره و توافق با کشورهای ۵+١ است.
برای اولین بار یک صدا از تهران شنیده می شود و از این رو طنین آن بالا است. اروپا و امریکا به همین خاطر اطمینان بیشتری یافته اند که روحانی از اختیار لازم برخوردار است و توافق های احتمالی در مذاکرات، سرنوشتی مثلاً مشابه توافق وین بر سر معاوضه سوخت را نخواهند یافت. باراک اوباما گفته است نشانه‌هائی هست که حسن روحانی می‌خواهد باب گفتگو با غرب و آمریکا را باز کند. چیزی که در حدود ده سال اخیر شاهد آن نبودیم.
این فضا در گذشته بین ایران و غرب فراهم نبوده است. امروز در جانب ایران نیروهای افراطی با رویکرد خامنه ای به “نرمش قهرمانانه”، ساکتند و فعلا نمی توانند مانع سمتگیری فعلی برای حل بحران هسته ای و مذاکره با امریکا شوند. در جانب امریکا هم دولت اوباما در مقابل نیروهای تندرو و دولت دست راستی اسرائیل ایستاده و بر پیشبرد سیاست گفتگو و مذاکره با ایران پافشاری می کند. سیاستی که او در اساس از زمان روی کار آمدنش پی گرفته و با پاسخ تند خامنه ای روبرو شده است.
برآمد حسن روحانی در نیویورک، سخنان او در مجمع عمومی سازمان ملل متحد و گفتگوهای وزیر امور خارجه دولت او با کشورهای ۵+١ و نتایج حاصل از آن ها، نقش زیادی در تداوم و یا برون رفت کشور از وضعیت بحرانی خواهد داشت. کشور ما با بحران عمیق اقتصادی و تحریم های بی سابقه بین المللی روبرو است. مهار بحران اقتصادی و رفع تحریم ها در درجه نخست در گرو تعامل با غرب و بستن پرونده پروژه هسته ای است.
پرونده هسته ای و تحریم های مرتبط با آن، یگانه مسئله پیشاروی روحانی و زمینه عمل او در سفرش به نیویورک نیست. چند موضوع در مقابل روحانی قرار دارد: اعلام رویکرد جدید دولت ایران در عرصه جهانی، آمادگی برای حل پروژه هسته ای، مناسبات دوجانبه ایران و امریکا و بحران سوریه.
لازم است که روحانی در سخنرانی خود در مجمع سازمان ملل و در مصاحبه ها و گفتگوها، از دشمن تراشی و سیاست تهاجمی فاصله بگیرد و رویکرد به سیاست تنش زدائی و همزیستی مسالمت آمیز، برقراری مناسبات برابر حقوق با کلیه کشورها، تعامل سازنده با جهان، دفاع از صلح جهانی و برچیدن سلاح های کشتار جمعی، حمایت ازدمکراتیزه کردن ساختار نهادهای بین المللی، پای بندی ایران به معاهدات بین المللی و مشارکت سازنده در حل مسائل گلوبال را اعلام کند. اعلام این مواضع، نگاه منفی به کشور ما را در سطح جهانی تضعیف خواهد کرد.
به نظر ما ایران و کشورهای ۵+١ باید از مواضع سخت خود فاصله گیرند و راه برای تعامل باز کنند. بحران هسته ای مستلزم شفاف سازی برنامه هسته ای ایران و همکاری همه جانبه با آژانس بین المللی، تکمیل کار پیوستن ایران به پروتکل الحاقی، مشروط و محدود کردن پروسه غنی سازی اورانیوم توسط حکومت ایران از یکسو و از سوی دیگر به رسمیت شناختن حق ایران برای دستیابی به تکنولوژی هسته ای براساس موازین بین المللی، توقف روند تشدید تحریم های بین المللی اقتصادی و توافق روی برنامه زمانبندی شده برای لغو تحریم ها از جانب کشورهای ۵+١ است.
خصومت سه دهه و نیم بین دولت ایران و امریکا به منافع ملی کشور ما خسارت جبران ناپذیری زده است. باید به این خصومت پایان داده شود. اکنون فضا برای گفتگوی دوجانبه و مستقیم بین ایران و امریکا آماده است. این گفتگو به نفع دو کشور است و می تواند در حل بحران هسته ای تاثیرگذار باشد. مذاکره و مصالحه به معنی قربانی کردن منافع ملی و تمکین به سلطه طلبی امریکا و متحدین او نیست. می‌توان و باید به توافق‌هائی دست یافت که متضمن منافع دو کشور باشد. در مذاکرات احتمالی باید شفاف عمل کرد و توافق ها را در اختیار افکار عمومی گذاشت.
حسن روحانی با توجه به نفوذ ایران در سوریه، می تواند در دیدارها و گفتگوها در نیویورک، پیشنهادهای راه گشا برای پایان دادن به جنگ و حل بحران سوریه ارائه دهد. پیشنهاد مذاکره بین رژیم سوریه و نیروهای مخالف و کشورهای درگیر در سوریه با حفظ کلیت حکومت، کنار رفتن بشار اسد، پذیرش فعالیت آزادانه احزاب سیاسی، ایجاد یک دولت انتقالی متشکل از عموم نیروهای سیاسی سوریه و برگزاری انتخابات آزاد با نظارت سازمان ملل متحد و مطابق یک برنامۀ زمانبندی شده می تواند از زمره این پیشنهادها باشد.
حضور حسن روحانی و تیم او در اجلاس عمومی سازمان ملل متحد با توجه به تمایل ایران و کشورهای ۵+١ برای گفتگو و مذاکرات سازنده، فرصت طلائی برای هر دو طرف فراهم آورده است تا بعد از سال ها چالش، برسر پروژه هسته ای و پایان دادن به تحریم های اقتصادی به توافق برسند. این فرصت برای خاتمه دادن به خصومت دیرینه بین تهران و واشنگتن هم فراهم آمده است. باید از این فرصت بهره گرفت و راه را برای برقراری مناسبات عادی بین ایران و امریکا باز کرد و جلو بهره گیری های روسیه از خصومت بین دو کشور را گرفت. در صورت از دست دادن این فرصت طلائی، نیروهای افراطی در دو طرف تقویت خواهند شد و خطر حمله نظامی به ایران افزایش خواهد یافت. سفر روحانی به نیویورک آخرین فرصت برای رفع این خطر نیست، اما توفیق یا عدم توفیق آن به میزان زیادی رقم زنندۀ سمت تحولات آینده خواهد بود.
هیئت سیاسی ـ اجرائی سازمان فدائیان خلق ایران (اکثریت)
٣٠ شهریور ١٣٩٢ (٢١ سپتامبر ٢٠١٣)
