تاریخ معاصر مشحون از مبارزات خونبار مردم کشورمان در سده ی اخیر با فراز و نشیب های فراوانی همراه بوده است. گذر از سنگلاخ‌های دشوار و صعب العبور برای دست یابی به حقوق حقۀ دمکراتیک با جان فشانی‌های زیادی توأم بوده است. این مبا رزه ی بی امان مردمی برای طلب حق و حقوق انسانی خویشتن با وحشیانه ترین و نا مردمانه ترین شیوه ها و روش ها سرکوب و با هزاران ترفند و حیلت همواره در خطوط کلی در بزنگاه‌های سرنوشت ساز تاریخی به انحراف کشیده شده است.
اینک که مردم کشورمان با هزاران مشکلات با خیزشی توفنده با هدف رهجویی و رهروی به سوی آینده ای روشن و تابناک به اشکال مختلف در تمامی عرصه‌های اجتماعی، اعم از سیاسی، فرهنگی و اقتصادی می رزمند؛ واکاوی علل چیرگی کودتای ننگین ۲۸ مرداد در سال ۳۲ هنوز هم با گذشت چندین دهه تازگی خود را نه تنها از دست نداده، بلکه مقوله ای است لازم و ضرور. چرا که این رویداد شوم و دردناک بخش مهمی ازچرایی سیر تاریخ معاصر کشورمان بوده که با حوادث قبل از آن و روند حوادث بعدی (عملکرد رژیم کودتا) پیوندی نا گسستنی دارد. با ز آموزی درس‌هایی از دلایل و چگونگی این عمل ننگین امپریالیست ها و مزدورانش، همچنین درک علت شکست تلخ مردم کشورمان در جنبش مردمی معروف به نهضت ملی شدن صنعت نفت وشگرد توفیق دشمنان مردم آموزه‌ها‌ئی بس با ارزشی دارد.
سخنی گزاف نیست اگر گفته شود هویت واقعی تاریخ معاصر کشورمان با شناخت عمیق علل کودتای ننگین ۲۸ مرداد و پی آمد هایش در عرصه های مختلف اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی پیوندی لاینفک دارد. چرا که هنوز هم پیامد های مخرب و ویرانگر رژیم مولود کودتا پس از گذشت چندین دهه از آن، گریبان و دامن مبارزات مردمی را در این زمانه رها نساخته است. به همین دلیل سعی و تلاش نیرو های امپریالیستی و مرتجعان کارگزارش با امکانات گسترده و عظیم شان در طی این چند دهه همواره در کتمان حقایق واقعی مربوط به کودتا بوده و تحریف واقعیت ها را از سیاست و مشی نا جوانمردانه ی خود علیه مردم ایران از دستور العمل نیروهای ضد مردمی جیره خوارشان خارج نساخته اند. آن ها به نیکی می دانند روشن شدن حقایق در گستره ای وسیع می تواند دست مایه ی اخذ تجربه ی کوشندگان و مبارزان مردمی گشته، با غنی‌تر و ژرف‌تر وگستردگی فرهنگ مبارزاتی، سدی محکم انسانی و پر دامنه در راه سیاست نا بکار انه ی امپریالیست ها باشد. همچنین با تحلیل واقع بینانه و علمی مسائل به عیان دیده خواهد شد نئولیبرالیسم جهانی بسى وحشیانه تر و ضد بشری تر از آن سالیان، در اشکال مختلف در پی تأمین و تثبیت منافع غارتگرانه ی خود می باشند.
تأمل بر پیشینه ی نا کامی‌ها هیچ گاه با این هدف نیست که نکات ضعف کوشندگان نهضت‌های گذشته بر جسته شود تا محملی برای محکومیتشان شده، یا لعن و تقبیحی برمبارزان نیمه راه و حتی تسلیم گشته باشد. اسلوب علمی مبتنی بر اخلاق انسانی تحلیل مسائل بسی از این سان نگاهی به دور است. بل از این نگرش درست نشأت می گیرد که با درک و در نظر داشتن شرایط عینی و ذهنی وضعیت و چگونگی آرایش نیرو ها و بافت طبقاتی و فرهنگی جامعه در ظرف زمانی و مکانی‌اش با در نظر داشت تاثیر اوضاع بین المللی و توازن قوا، چه در عرصه داخلی و نیز خارجی، کدامین روش از متن مبارزات را بایست بیرون کشید که مطابق معیار‌های امروزین می توان با کار بست خلاقه ی آن در صحیح ترین سمت و سوی حرکت جامعه، عقلانی ترین و کارآ ترین مشی مبارزه را برای اهداف ترقی خواهانه بر گزید.
به همین خاطر نگریستن از این منظر بر کودتای ۲۸ مرداد و سیاست ها و عملکرد رژیم کودتا درس‌های بس آموزنده ای برای نسل جدید مبارزان راه ترقی و پیشرفت میهن دارد.
رژیم کودتا با اتخاذ روش های شبه فاشیستی در بی رحمانه ترین و سبعانه ترین اشکال سرکوب با کشتار وسیع مبارزان، در عرصه ی فرهنگی نیز عمداً موجد خلائی در جامعـــه ی آنروزین شد تا بستری مناسب برای رشد گرایشات انحرافی در جامعه وجود داشته باشد. اتخاذ این سیاست ضد ملی و ضد میهنی محمد رضا تماماً مطابق دستور امپریالیست‌ها و در راستای تأمین منافع تاریخی آن‌ها بود.
مطلب مهمی که بایست موکداً بر آن تأکید شود مراعات اسلوب علمی تحلیل پدیده‌های تاریخی است. متد علمی مطالعه و بررسی عوامل موثر در یک پدیده، در نظر گرفتن منطقی برآیند نیروهای تأثیر گذار بر آن است. نیروهای اثر گذار در حالت کلی همواره داخلی و خارجی می باشد. عمده نقش همیشه از آن عوامل داخلی یک پدیده است.
به همین علت در نظر داشتن نکات ضعف رهبران نهضت ملی در مقطع تعمیق مبارزات آن زمان که جنبش به چنان مرحله ای از پیشرفت رسیده بود که می رفت تا اساس موجودیت رژیم خائن سلطنتی را برچیند، دچار تردید و تزلزل گشته و قاطعیت درخور از خود نشان ندادند. می تواند و باید مورد توجه جدی واقع شود. و علت اصلی شکست را در درجه ی اول حول این موارد جست و یافت که امپریالیست ها از این ضعف رهبریت نهضت حد اکثر استفاده را در به شکست کشاندن جنبش مردمی نمودند. زمین گیر شدن و بی عملی نیروی چپ در روزپر التهاب ۲۸ مرداد هر چند نیروی محدودی در اختیار داشت، مشکلات خاص خود را به دنبال داشت از موارد مهمی است که می بایست با نگرشی علمی وتعمقی درخور، ارزیابی شود تا دریافت چه درس‌هایی می توان آموخت که پاسخ گوی پویایی چپ در شرایط امروزین باشد.
در هر مرحله ای از بازآموزی بایست قویاً دریافت هیچ گاه با این رویکرد به سراغ مطالعه، تدقیق و استنتاجات پدیده ها رفته، نمی شود تا به سخن آخر و حکم قطعی دست یافت. در این مورد قضاوت نهایی صرفاً بر عهده ی تاریخ است. افراد و نیروهای مترقی به اسلوب و متد علمی بررسی اهمیت داده آن را عمده می نمایند. آری با نگرشی عقلانی و علمی با داشتن روح مردمی است که می توان به عمق جنایات رژیم کودتا و اربابان امپریالیستش پی برد. رژیم ضد ملی و خائنی که تا توانست سهمناک ترین و دهشتناک ترین ضربات را بر پیکر میهن و میهن پرستان با آرمان‌های مردمی وارد آورد.
هدف میهن پرستان ترقی خواه صرفاً آموختن و عبرت از پند های تاریخی هر چند تلخ، نا گوار و جانگداز هم باشد برای آن است تا خردمندانه با گام هایی استوار به سوی آینده رهسپار شوند. آینده ای که نوید بخش آزادی، عدالت و صلح در جامعه است.
با هدف رسیدن به این زیبایی‌های زندگی است که از هم اکنون با همه ی تلخ کامی‌ها، زندگی معنایی اصیل و ماندگار می یابد.
