از جمله شعارهای رمانتیک انقلابی انسان مبارزغرب که در آرشیو تاریخ ثبت شده ؛ نتایج ناشی از یک اقدام انقلابی بزرگتر از پخش هزاران اعلامیه، شبنامه و بروشور است. مالکیت دزدی است و دولت مدافع و ضامن دزدان سرمایه دار است.مرگ بر هرگونه اتوریته و حاکمیت !؛ چه کلیسا، چه دولت، چه قانون؟چه خدا، چه ارباب، چه رئیس. چون همه آنها موجب برده شدن انسان بیدفاع میشوند…- هستند.
آنارشیسم یکی از مفاهیم مبارزه اجتمایی ۲۵۰۰ساله غرب بوده که باکمک انقلاب فرانسه تکانی تاریخی، سیاسی، ایدئولوژیک خورد. و آن واژه ای است از یونان باستان که به معنی: انسان بدون آقا و ارباب بالای سر است. ارسطو آنارشیسم را وضعیت برده های بدون برده دار و صاحب، تعریف کرد. ماکیاولی با اشاره به ارسطو، آنرا دمکراسی جعلی و بدون ریشه نامید. لیبرالها آنارشیسم را در مقابل دولت قانونی نفرین کردند. رمانتیک ها به زدودن صفات منفی: هرج ومرج طلبی و بی ثباتی گری آن پرداختند و آنرا زمینه ای برای خلاقیت استتیک و آزادی هنر و هنرمند در فرهنگ و جامعه دانسته و بجای هدف سیاسی آن، خواهان نقش انتقادی از فسیل گری و سنت گرایی شدند. غیر از رمانتیک ها، سوسیالیستهای تخیلی، متفکران عصر روشنگری و تئوریسین های ایده آلیسم آلمانی به جانبداری مثبت از آن پرداختند. لیبرالها،مارکسیستها، سنت گرایان، هر کدام از موضعی خاص به انتقاد از آن پرداختند. سنت گرایان با تجربیات ناشی از انقلاب فرانسه آنرا تئوری ترور، وحشت، نابود کننده سازمانهای سیاسی و دلیل بی نظمی و آرامش دانستند. در باره آنارشیسم سیاسی- اجتمایی باید اشاره کرد که پرودون اولین صاحب نظری بود که عقاید سیاسی خود را زیر عنوان آنارشیسم مطرح کرد. در دهه هشتاد قرن ۱۹ آنارشیسم در رقابت با جنبش کارگری مارکسیستی تبدیل به یک جنبش اجتمایی شد. در کنگره انترناسیونال اول مارکس و باکونین رودررو قرار گرفتند. در دانشنامه های امروزی مارکسیستی پیرامون تعریف آنارشیسم آمده که آن یک نظریه شبه انقلابی خرده بورژوازی است که براساس بی برنامه گی، خواهان نابودی قانون و دولت است و زسازماندهی طبقه کارگر درمبارزه طبقاتی جلوگیری میکند و درعمل در جبهه ارتجاع قرار دارد.مارکسیستها نمایندگان آنارشیسم درغرب را: اشتیرنر، پرودون و باکونین میدانند.
آنارشیستها طبق آرزوهایشان خواهان پایان حاکمیت انسان بر انسان هستند. آنها آنارشیسم را فلسفه عمل میدانند و عمل انقلابی را، تبلیغ عمل سیاست و مبارزه میدانند. به نظر آنها درهرجایی که دولت با کمک پلیس و بوروکراتی، هرگونه اعتراض راسرکوب کند، زمینه برای تبلیغ آنارشیسم وجود دارد.
محققین دانشگاهی درغرب چهار صفت آنارشیسم راعمده میکنند، ازجمله :مخالفت آن با هرگونه سازمان؛ چه دولت، چه کلیسا، چه اتحادیه. به این دلیل آنها خود را انقلابیون آزاد مینامند. دوم اینکه مخالفت آن باهرگونه: ایدئولوژی، تئوری، مذهب، ناسیونالیسم. به این دلیل آنها مشکوک به نداشتن تئوری برای عمل میگردند. و سوم اینکه آنها بجای دولت و مدیریت اقتصادی خواهان: شوراها، تعاونیها، کمونها، خودگردانی فدراتیو هستند. چهارم اینکه آنها با اشاره به غریزه های طبیعی انسان، اساس زندگی خصوصی را برپایه آزادی اراده شخصی پیشنهاد میکنند. بزبان دیگر، نظریات انقلابی آنها ریشه در سوسیالیسم تخیلی و کمون های اولیه دارد. انواع آنارشیسم را میتوان به : فردی، جمعی، کمونیستی، سندیکایی و غیره تقسیم کرد. مورخین : جوامع صنعتی، ازخود بیگانگی و تقسیم کار وحشیانه را دلیل رشد روشنفکران آنارشیست بی طبقه و آنارشیسم سندیکایی بشمار می آورند. در مقابل آن در جوامع عقب افتاده فئودالی و جوامع کشاورزی نوع دیگری از آنارشیستها وجو داشت. از جمله روشهای مبارزه آنارشیستی میتواند: بایکوت، خرابکاری، تظاهرات جمعی، آهستگی عمدی در تولید، و تبلیغ برای انقلاب باشد. در دهه های اخیر روشنفکران آنارشیست بدلیل غیبت حمایت توده ها،سنگر مبارزه را به فضای فرهنگ و ادب و هنر و انتقاد از فرهنگ حاکم انتقال دادند. از آن میان: آوانگارد، پاپ و پست مدرن و غیره میباشند. آنارشیستها خود را جریان مدرن ترقی خواه خوشبینانه و سوسیالیستهای آزادیخواه بحساب می آورند،و بدون شرط، تئوری ترور انقلابی و خرابکاری را تداعی نمیکند. نظریه آنارشیسم امروزه بخشی از تئوریهای سیاسی و فلسفه سیاسی است.
از جمله صاحب نظران آنارشیسم درغرب : ویلیام گودوین(۱۷۵۶-۱۸۳۶میلادی)، مارکس استیرنر(۱۸۰۶-۱۸۵۶م)، یوسف پرودون(۱۸۰۹-۱۸۶۵م)، میخائیل باکونین(۱۸۱۴-۱۸۷۶م)، پیتر کروپتکین(۱۸۴۲-۱۹۲۱م)، گوستاو لنداور(۱۸۷۰-۱۹۱۹م)، و مارتین بوبر (۱۸۷۸-۱۹۶۵م) هستند. گرچه مغزهای نبوغ آمیز آن، چون گذشته : پرودون، باکونین، و پیتر کروپتکین خواهند ماند ، آنها رانیز میتوان شهیدان راه حقیقت و گمراهی، مبارزانی چون : مارکس، انگلس، لاسال، کائوتسکی، لنین، تروتسکی و ببل دانست.
