هار و زمستان ۱۳۸۳ خورشیدی فصولی بودند که سازمان فدائیان خلق ایران ( اکثریت) انرژی خاصی از هیات سیاسی – اجرایی ، کمیسیون خلق ها و گروه کار خلق ها را صرف پرداختن به مسئله ملی نمود. در اردیبهشت ۸۳ کمیسیون خلقها پیامی به سمینار لندن در باره اقوام ایرانی در سیاست آینده را منتشر کرد (۱) و در بهمن ماه همین سال نیز گروه کار خلقهای سازمان اعلامیه ای در» ۲ بهمن سالروز اعلام جدایی و خودمختاری کردستان ایران»(۲) صادرکرد در فاصله این دو موضعگیری ، هئیت سیاسی سازمان در تاریخ ۲۵ دیماه ۱۳۸۳ پیرامون « مسئله ملی در ایران، برخی ارزیابی های عمومی …… با استنتاجات و تاکیدات (۳) » خود را در قطعنامه ای تصویب و منتشر ساخت . سه موضعگیری در توالی تاریخی امسال علیرغم اندکی تا قسمتی اختلاف در وجه ارائه تئوری و راه حل دموکراتیک مسئله ملی باز بر فدرالیسم پای فشردند . کمیسیون خلقهای سازمان بر این باور است که در « شرایط کنونی مناسب ترین راه حل دموکراتیک مسئله ملی، پذیرش سیستم فدرالی اداره جامعه است» گروه کار خلقهای سازمان خواستار ایجاد یک « ایران فدرال» میباشد و چنین امری را منوط به ایجاد جمهوری دموکراتیک، سکولار و فدرال میداند.
« بند ۳- ۸ قطعنامه هیأت سیاسی – اجرایی سازمان فداییان خلق ایران – اکثریت – » نیز حل مسئله ملی را یکی از بنیادی ترین خواسته های دموکراتیک ملیت های ایرانی در راه استقرار یک جمهوری دموکراتیک و فدرال می داند که البته « دامن زننده به مسئله ملی نخواهد شد» و لیکن هیأت سیاسی- اجرایی سازمان توضییح نمیدهد که چگونه میتوان از یک سو مسئله ملی را در برنامه سیاسی گنجانده و آنرا مسکوت نگذاشت و از سوی دیگر دامن زننده به آن نشد. در قسمت دیگر« قطعنامه هیأت سیاسی – اجرایی سازمان، استنتاجات مشخص خود از مناطق پنجگانه ملی کشور را تشریح میکند. هیأت سیاسی – اجرایی در استنتاجات خود از مناطق پنجگانه ملی علیرغم نادیده انگاشتن برخی اقوام دیگر ایرانی چنان ارزیابی ارائه میدهد که گویی تمامی نواحی مناطق مورد بررسی هیأت سیاسی- اجرایی اولین و عمده ترین مسئله را تحقق مسئله قومی دانسته و سعی دارند برابر برنامه احزاب و سازمانهای سیاسی با شتاب تندتری آنرا اجرایی نمایند. تعدد موضعگیری سازمان و زیر مجموعه های شورای مرکزی باعث شد تا بار دیگر به موضوع فدرالیسم در ایران بپردازم و دیدگاه خود را در این زمینه تبیین کنم . دیدگاهی که پیش از این در مقاله بالکانیزه شدن ایران برآمد جمهوری فدرال ارائه شده بود . قطعا درفاصله بین دو مقاله بالکانیزه شدن و مطلب پیش رو ، علیرغم تمامی مسائل همچنان بر باور گذشته خود میباشم که آلترناتیو جمهوری فدرال را بر نتابیده و همچنان گفتمان جمهوریت تماما انتخابی را به مثابه آلترناتیو می پذیرم.
پیش از ورود به مقوله فدرالیسم در ایران، به مقوله ملیت های ایرانی که توسط هیأت سیاسی – اجرایی سازمان در بندی از قطعنامه آمده است میپردازم. مقوله ای که در لابلای سطور بند ۳- ۸ آرام و ساکت اما دغدغه آفرین قرار داده شده است . در این رابطه به بررسی این موضوع که ایران مشتمل بر ملیت هاست یا ترکیبی از اقوام گوناگون هستند که در طول تاریخ با هم در کمال آرامش زندگی مسالمت جویانه ای را پشت سر گذاشته اند وهم اکنون نیز در فضایی آکنده از همبستگی وحدت ملی را هر چه بیشتر مستحکم میکنند. باید خاطر نشان کنم که سنت سیاسی چپ و راست در زمینه مسائل قومی چندان درخشان نیست . هر دو نحله سیاسی برای حل مسئله ملی بجای توسل به تئوریها و راهکارهای اصولی ، مفاهیم از کار افتاده را به عنوان شعار مطرح میکنند طرح ها و تئوریهایی چون « اتحاد جماهیر خلق ها» ،« جبهه خلقهای ایران (۵)» مطروحه در گزارش کمیته مرکزی سازمان کومله به کنگره دهم ، تشکیل دولتهای مستقل مناطق ملی ، حفظ حقوق ملت و ملیت ها، جمهوری مستقل کردستان یا آذربایجان، جمهوری فدرال و لزوم تشکیل جمهوری های متعدد در مناطق پنجگانه قومی ، از زمره مفاهیم از کار افتاده و بلا مصرفی هستند که هر از چند گاهی در آشفته بازار سیاست اپوزیسیون رخ نمایی میکنند وجود چنین راه حل ها در نوشتجات دیجیتالی در زمینه ملی فرجامی جز تجزیه کشور را به دنبال نخواهد داشت . قطعا باید پذیرفت که یکی از اصول فدرالیسم اصرار بر جدا کردن مناطق قومی میباشد. بنابراین پایبندی سازمان به استقرار جمهوری فدرال در ایران ناپایبندی سازمان به دموکراسی را بارز میسازد. باید عنوان ساخت که چه در میان گروههای سیاسی خواهان تجزیه ایران ذیل عناوین جبهه خلق های ایران و دیگر عناوین منسوخ پیشگفته و چه در درون سازمان ما و ارگان های کمک رسان به شورای مرکزی شاهد دیدگاه های فکری سیاسی ناهمگونی هستیم که در این فرصت از عیان نمودن تفاوتهای میان آنان و بویژه میان هیأت سیاسی- اجرایی و گروه کار خلق ها و کمیسیون خلق ها در میگذرم
همچنانکه در مطلب قبلی خود عنوان نمودم ، برخلاف آنچه که مدافعین فدرالیسم در ایران عنوان میکنند، فدرالیسم همواره آرزوی اقوام و گروه هایی که مصمم به نیل به استقلال و خود مختاری هستند را متحقق نمی کند . از سوی دیگر همانگونه که در سند پیشنهادی کمیسیون سیاسی کنگره فوق العاده آمده بود که « شعور جامعه هنوز در معرض انتخاب قرار نگرفته و زیر تاثیر القائات سیاسی متفاوت قرار دارد.» بنابر این طرح چند باره فدرالیسم در ایران « پذیرش سیستم فدرالی اداره جامعه و ایران فدرال» میتواند برآمد ارتقاء جهشی شعور عام جامعه ایران باشد که چنین نیست و دیگر اینکه آیا هیأت سیاسی – اجرایی و ارگانهای زیر مجموعه آن یکی از عوامل تاثیر گذار القائات سیاسی نیستند؟ آیا رفقای هیأت سیاسی – اجرایی اندیشیده اند که مسئله تعادل اجتماعی در مردم سالاری هر روز اهمیت روز افزونی می یابد و تعادل اجتماعی قبل از آنکه برآمد وابستگی محلی باشد منتج از همبستگی ملی میباشد. بنابر این یکی از تلاش های علاقمندان به ارائه راه حل دموکراتیک مسئله ملی ایجاد تعادل اجتماعی در ساخت قدرت بویژه در بخش انتخابی یا جمهوریت و یا به بیانی دیگر حاکمیت قانونی و حقوقی می باشد تا از رهگذر تحکیم چنین تعادلی تقسیم درآمد ملی چنان برنامه ریزی شود که در برنامه های رشد و توسعه در ابعاد گوناگون جغرافیای سیاسی – اقتصادی استانهای با مناطق محروم نمانند. ضمن آنکه هویت و منش فرهنگی آنها نیز حفظ گردد.
بنابراین سیاست عدم تمرکز و تقسیم وظایف تصدی گری دولت میان استان ها از جمله راه حل های منطقی، واقع بینانه دموکراتیک مسئله ملی میباشد که برای رسیدن بدان در برهه کنونی باید کماکان بر طبل حمایت از جمهوری پارلمانی و تقویت مبانی و ارگان نهادهای انتخابی کوبید و مبارزه بر علیه هر گونه سلطه استبدادی داخلی و خارجی و هر گونه نسخ ناکارآمد نظیر ایران فدرال یا جبهه خلق های ایران را سازمان داد. واقعیت موجود ایران نشانگر آن است که ایران نه با شیوه دیکتاتوری و سیستم متمرکز دولتی اعم از شاهانه و شیخانه و نه تک فرهنگی و تک زبانی قابل مدیریت است ضمن آنکه گرایش های افراطی مبتنی بر طرح ملت و ملیت که در راستای تجزیه طلبی و جدایی خواهی حرکت میکنند نیز پاسخگوی حل دموکراتیک مسئله ملی نمیباشند
واقعیت تاریخی ایران نشانگر آن است که چنین روشهای افراطی و منسوخ گاها بجایی میرسد که بجای مبارزه با ناسیونالیسم افراطی، استبداد حاکم، مبارزه برای استقرار دموکراسی سیاسی و مدنی و فرهنگی را تخطئه میکند من نگران چنین پیامدی از متن راه حل های ارائه شده و متفاوت سازمان میباشم و وظیفه خود را آگاه سازی میدانم بنابر این با کنار نهادن گفتمان فدرالیسم و تداوم گفتمان جمهوریت باید در ایفاء نقش تاریخی و اثرگذار خود بمثابه یکی از بازیگران عرصه سیاست ایران کوشا ترو فعالتر باشیم. در زمینه ادعای هیأت سیاسی- اجرایی سازمان مبنی بر جدی بودن مسئله ملی در ایران باید تاکید کنم که چنین تحلیلی ریشه در واقعیت ندارد و محصول ذهنی روشنفکرانه میباشد. چنین موضوعی تنها دغدغه روشنفکران است و مسئله عمده و دارای اولویت بالای مردم ایران نمی باشد. بنابر این تلاش برای فدرال کردن ایران ابتدا به ساکن کاری است ناممکن و در صورت امکان اقدامی ارتجاعی و دست کم بازگشت به میانه دوره صفوی- زمان شاه صفی- خواهد بود. این کار از جهت حقوقی و سیاسی زمانی و در صورتی امکانپذیر است که نخست برای هر منطقه و هر قوم از اقوام پنجگانه ایران جعل حاکمیت شود . یعنی باید دولتهای کردی، ترکمنی، لرستانی، سیستانی، بندرعباسی، و کرمانشاهی و دهها دولت ساختگی ایجاد کرد که البته در شرایط مشخص ایران باید این حاکمیت ها را نیز به زور گرد آورد زیرا اقوام گوناگون ایران در این وادی سیر نمی کنند پس آیا هیأت سیاسی –اجرایی پاسخ این پرسش که اینهمه حاکمیت ها را از کجا می آورد؟
پس باور کنیم که در ایران موضوع ملی چندان جدی نیست که هیأت سیاسی – اجرایی ادعا میکند. نگاهی به وضعیت اقوام ساکن ایران و پیشینه آنان نشاندهنده آن است که در ایران هیچ قوم و تباری در هیچ منطقه از مناطق پنجگانه حائز اکثریت جمعیت نیست تا بخواهد یا بتواند بر دیگران اعمال سلطه کند یا ستم ملی روا بدارد. تمام اقوام ایرانی اقلیت هایی هستند که یک اکثریت یا ملت ایران را در یک شکل جغرافیایی گربه گونه ساخته است. زبان مشترک همه فارسی است و زبان مشترک به معنای تک زبانی نمی باشد و تا کنون در کنار زبان مادری زبان فارسی نیز وجود داشته است زبان فارسی یکی از چند زبان فارسی است که در سیر تاریخ رشد کرده و فراگیر وهمه گیر شده است . حکومت های گوناگون خراسانی ، ترک ، لر ، کرد ، آذری ، دیلمی ، مازندرانی درطول قرون و اعصار متمادی این زبان را رواج داده اند فرهنگ ایرانی نیز مجموعه ای از فرهنگ های قومی ، منطقه ای و محلی نیست . این پاره فرهنگها در هم تنیده شده اند و تار و پود فرهنگ ایرانی را ساخته اند. پس ناتوانی یا نابودی یا جدا سازی هر یک از آنها به اساس فرهنگ ملی و سپس همبستگی ملی زیان میرساند و سرانجام اینکه ایران سرزمین مهاجران است از مهاجرت آریایی ها تا ترکها و دهها گونه مهاجر دیگر که به این سرزمین آمده اند و یا بومیهای پیش از خود آمیخته اند که امروز آمیزش فرهنگی – اجتماعی آنها ملت ایران را ساخته است . پس با دوری از فدرالیسم یا ایران فدرال پایه های همبستگی ملی را هر چه بیشتر محکمتر خواهیم کرد .
مهرزاد وطن آبادی
۱- پیام کمیسیون خلقهای سازمان به سمینار لندن در باره نقش اقوام ایرانی در سیاست آینده ایران رفیق ماشاء الله سلیمی. کار اون لاین ۲۵. ۲ ۸۳
۲. اعلامیه گروه کار خلق های سازمان – گرامی باد ۲ ری بندان – کار اون لاین ۲ . ۱۱ . ۸۳
۳- برخورد دوگانه در تئوریهای دموکراتیک مسئله ملی ۱۶ . ۱۱. ۸۳ حسین حردان سایت اخبار روز
۴- رجوع شود به پی نوشت ۳
۵- جبهه خلق های ایران . زمینه ها وکار بردها. – عبدالله مهتدی ۱۷ . ۱۱ .۸۳ اخبار روز
