آقای حسن شرفی گرامی!
اقلیم کردستان عراق، رفراندوم برای استقلال از عراق را پشت سر گذاشت و در آن، بالای ۷۲ درصد از مردم در رفراندوم شرکت کردند و بیش از ۹۰ درصد از شرکت‌کنندگان در همه‌پرسی به خواست استقلال “آری” گفتند. اقلیم اکنون سخت در کشاکش سیاسی پیرامون چگونگی تحقق نتیجه رفراندومی است که برگزار کرد. هم ازاین‌رو واقعه رخ‌داده از جوانب مختلف موردبحث و فحص قرارگرفته زیرا که تأثیرات معینی هم در تحولات سیاسی کشور عراق دارد و هم در تحولات منطقه و بین‌المللی. این تحولات به‌ویژه در کشورهای همسایه عراق مانند ایران، ترکیه و سوریه مشهود بوده، و آنان را بشدت تحت تأثیر خود گرفته است.
در همین رابطه گروه کار ملی-قومی سازمان فداییان خلق ایران (اکثریت) تصمیم گرفت، تا با انجام مصاحبه با صاحب‌نظران و کنشگران در عرصه مسائل ملی-قومی به‌ویژه “مسئله کرد”، طیفی از دیدگاه‌ها در این زمینه را در معرض افکار عمومی قرار دهد. ما می‌کوشیم تا به سهم خود و از این طریق به امر روشنگری دراین‌باره و چالش‌های آتی و حال دولت اقلیم کردستان و کشورهای منطقه یاری‌رسانیم.
از شما تقاضا داریم که با پاسخ به این سؤالات، در روشنی بخشی به تحولات اقلیم کردستان عراق و تأثیرات این تحولات بر صحنه سیاسی حال و آینده عراق و منطقه مشارکت کنید و پیشاپیش ما را سپاسگزار خود کنید.
گروه کار ملی- قومی سازمان فداییان خلق ایران (اکثریت)
————————-
در ٢۵ سپتامبر رفراندوم همەپرسی استقلال در اقلیم کردستان برگزار شد کە در آن اکثریت قابل ملاحظەای رأی آری بە استقلال کردستان دادند. بە نظر شما چە عواملی بخش مهمی از نیروهای سیاسی را بە برگزاری این رفراندوم تشویق کرد؟
عامل اصلی تمایل بە رفراندوم و رأی دادن بە استقلال کردستان عدم پایبندی حکومت عراق بە قانون اساسی این کشور و تلاش برای محدود ساختن موقعیت کردها در حکومت مرکزی و خودداری دولت‌های مالکی و عبادی از ادای تعهداتشان بە کردستان، قطع بودجە ١٧ درصدی کردستان ، قطع حقوق کارمندان ، نە پرداختن حقوق پیشمرگان کرد در شرایطی کە در جنگ با داعش بودند، کاستن از شمار کردها در ارتش عراق و در مقابل ایجاد حشد شعبی با شمار چند صدهزارنفری مسائلی بودند کە کردهای عراق را از حکومت مرکزی این کشور نا امید کرد و اعتماد بە این حکومت بە حداقل خود رسید.
آیا اقلیم کردستان، تمهیدات لازم را تدارک دیدە بود؟
– همەی تمهیداتی کە برای اعلام استقلال می‌بایست فراهم گردد کاملاً فراهم نشدە بود.
– قوی‌ترین و ضعیف‌ترین جوانب این رفراندوم کدام می‌باشند؟
– قوی‌ترین جنبە رفراندوم علاقە وافر مردم بە شرکت در رفراندوم بود علاوە بر آن مشارکت حداکثر سازمان‌های سیاسی کردستان در رفراندوم و دادن رأی بە استقلال بود حتی آن‌هایی هم کە فکر می‌کردند زمانش مناسب نیست.
نقطە قوت رفراندوم در زمان برگزاری آن بود بە این معنی کە همە مناطق کردستان عراق بویژە مناطقی هم کە ازنظر حکومت مرکزی مناطق مورد منازعە بود از جملە کرکوک ، خانقین ، شنگال زمینەی شرکتشان در این رفراندوم مهیا بود بویژە کە در همەی این مناطق میزان مشارکت و در صد بالای رأی آری بە استقلال بسیار قابل توجە بود و این آن چیزی بود کە دولت مرکزی طبق مادە ١۴٠ قانون اساسی از دە سال پیش می‌بایست در این مناطق بە آرای عمومی مردم مراجعە و تکلیف این مناطق را روشن کند لیکن چون می‌دانست این رأی‌گیری در جهت تأمین نظر عراق نیست از آن سرباز زدە بود و حتی برخی از دست‌اندرکاران حکومت عراق بارها اظهار می‌داشتند کە افتخارشان جلوگیری از چنین کاری و عدم توجە بە مادە ١۴٠ قانون اساسی است.
در مورد نقاط ضعف رفراندوم آنچە بە نفس برگزاری رفراندوم برمی‌گردد ضعف قابل‌توجهی نمی‌بینم تنها شاید بهتر بود از قبل با برخی کشورها از جملە همسایگان عراق بیشتر صحبت می‌شد هرچند اگر در این بارە هم تلاش می‌کردند نتیجە اش جز آنچە شد، نمی‌شد.
بە نظر شما وضعیت داخلی اقلیم، از لحاظ اقتصادی و سیاسی، بعد از برگزاری رفراندوم بدتر شدە است یا بهتر؟
بسیار طبیعی به نظر می‌رسد و قابل پیش‌بینی هم بود کە بعد از برگزاری رفراندوم با این مخالفت‌هایی کە نسبت بە آن از سوی ایران – عراق- ترکیە و حتی کشورهای غربی ابراز می‌شد وضع اقتصادی و سیاسی اقلیم کردستان با دشواری‌هایی مواجە خواهد شد همان‌طور کە شد ولی کردها بر این باور بودند استقلال چیزی نیست کە بدون هزینە بتوان بدان دست‌یافت.
با توجە بە موفقیت رفراندوم در جلب رأی آری، چرا اعلام استقلال نشد؟
– اینکە رفراندوم علیرغم موفقیتش در جلب آرای بالای مردم بە اعلام استقلال منجر نشد برمی‌گردد بە اینکە اقلیم کردستان می‌خواست با حکومت مرکزی عراق وارد گفتگو شود و موافقت بغداد را در این رابطە جلب نماید.حتی اگر با این موافقت ننماید بە نوعی کنفدرالی رضایت دهند یا حداقل با پشتیبانی آرای مردم حکومت مرکزی را بە پایبند بودن بە مفاد قانون اساسی ملزم نمایند و بارها اعلام کردند برای این منظور ١ تا ٢ سال نیز آمادەاند وقت بگذارند و با عراق مذاکرە نمایند.
شما پیامدهای تداوم مخالفت جامعە جهانی با امر رفراندوم را چگونە می‌بینید؟
– پیامدها را می‌توان در دو بخش مطالعە کرد یکی مواضع کشورهای عراق، ایران و ترکیە بود کە قابل پیش‌بینی بود حتی در شدت و حدت کنونی آن، اما آنچە تصورش نمی‌رفت عکس‌العمل کشورهایی بود کە دم از دمکراسی و حقوق بشر و آرای مردم می‌زنند ولی در عمل در جهت منافع و مصالح خودشان عکس این مقولەها عمل می‌کنند.حتی در این موضع‌گیری‌هایشان آیندە وضع خاور میانە و نفوذ نیروهای نظامی و میلیشیاهای ایدئولوژیک مذهبی را در منطقە در نظر نگرفتند کە در آیندە چە نقش مخربی را بازی می‌کنند.
تا چە اندازە همگرایی میان ایران، ترکیە و عراق می‌تواند در توقف روند اعلام استقلال کردها مؤثر باشد؟
– کردها در منطقە علیرغم همە اختلافاتی کە در مقاطعی کم‌وبیش باهم دارند هموارە وجود داشتە و خواهد بود و طبیعتاً چون این کشورها کە نا دمکراتیک هستند در میان کشورهای دمکراتیک و نا دمکراتیک دوستان و هم‌پیمانانی دارند کە می‌توانند بر آنان هم تأثیرگذار باشند مسلماً بر روند مبارزاتی آزادیخواهانە در این کشورها از جملە آزادیخواهان کرد تأثیر خواهد گذاشت.
آیا بە نظر شما امکان درگیری نظامی وجود دارد؟
– با توجە بە ماهیت حاکمیت مذهبی عراق و تکیەی این حکومت بر نیروهای ارتشی و حشد شعبی و برانگیختن احساسات مذهبی مردم در بخش‌های دیگر عراق علیە کردها و در آیندە علیە هر حرکت آزادی و دمکراسی خواهی در عراق امکان درگیری‌های نظامی و سرکوبگری‌های خشن وجود دارد.
آیا با توجە بە موضع تند دولت مرکزی عراق، امکان مذاکرە میان دولت مرکزی و اقلیم وجود دارد؟
– هرچند موضع کنونی دولت عراق خشن- تند و غیرقانونی است نسبت بە کردهای اقلیم کردستان ولی این نمی‌تواند با توجە بە وزن و موقعیت کردها در عراق امکان مذاکرە با اقلیم کردستان را کلاً از بین ببرد، بیشتر این خشونت‌ها وسیلەای است برای جناح‌های درون حکومت عراق در آستانە انتخابات این کشور کە هرکدام بیشتر علیە کردها باشد فکر می‌کنند موقعیت مناسب‌تری در انتخابات پیش رو خواهد داشت.
با توجە بە منافع اقتصادی میان اقلیم و ترکیە، ترکیە تا چە حد می‌تواند در اعلام مجازات یکطرفە علیە اقلیم جدی باشد و از توانائی عملی کردن آن بهرەمند باشد؟
– ترکیە با اقلیم کردستان روابط اقتصادی و بازرگانی زیادی دارد و در عمل هم مشاهدە شد کە اگر در ابراز نظرات علیەرفراندوم و استقلال کردستان از ایران و عراق عقب نماند لیکن در عمل رعایت مصالح اقتصادی خود با اقلیم کردستان را مدنظر داشت و از این لحاظ در عمل تا حدی متفاوت از جمهوری اسلامی ایران عمل کرد.
ترکیە در مخالفت با رفراندوم و استقلال کردستان بیشتر نگرانی سرایت این فکر بە کردهای ترکیە بود لیکن نگرانی ایران بیشتر از این بود. جمهوری اسلامی هم نگران چنین سرایتی بود لیکن علاوە بر این جدا شدن کردستان عراق از عراق برای جمهوری اسلامی ایران جدا شدن از کشوری است کە ایران خود را مالک عراق هم می‌داند و همان‌طور کە در حملە حشد شعبی بە اقلیم کردستاننیروهای سپاە قدس و سپاە پاسداران ایران علناً و عملاً مشارکت داشتند.
حدود توانائی‌های ایران در مواجە با اقلیم تا کجاست؟
– در شرایط فعلی توانائی‌های جمهوری اسلامی ایران در مواجهە با اقلیم کردستان قابل توجە است لیکن به نظر می‌رسد در آیندە با توجە بە روابط خصمانە جمهوری اسلامی با کشورهای غربی و عمدتاً آمریکا و نارضایتی‌های داخلی در ایران و موضع‌گیری کشورهای عرب منطقە نسبت بە دخالت و نفوذ نیروهای نظامی و بە طور کلی جمهوری اسلامی ایران در کشورهایشان این تأثیرگذاری‌ها تا حدی کاهش یابد.
اعلام رهبری سیاسی کردستان عراق توسط کردها را چگونە ارزیابی می‌کنید؟
– اعلام رهبری سیاسی در کردستان عراق پس از کنارەگیری آقای مسعود بارزانی شاید بتواند اندکی از آشفتگی اوضاع چە در رابطە با عراق و چە در رابطە با داخل اقلیم کردستان تأثیرگذار باشد ولی بعید بە نظر می‌رسد این مرهمی باشد بر همە زخم‌های موجود.
تا چە اندازە امکان تفاهم ملی از طریق جلب جنبش تغییر به‌عنوان دومین حزب بزرگ اقلیم کە مخالف برگزاری رفراندوم بود، در اقلیم وجود دارد؟
– تفاهم ملی در اقلیم کردستان امری کاملاً ضروری است لیکن این امر تنها با جنبش تغیر تحقق نخواهد یافت بلکە باید همە نیروهای موجود در ساحەی سیاسی اقلیم کردستان را در برگیرد.
کلاً شما آیندە سیاسی اقلیم کردستان را در سایە امر رفراندوم چگونە ارزیابی می‌کنید؟
امر رفراندوم در اقلیم کردستان چە عراق چە کشورهای همسایە یا کشورهای دیگری کە بخواهند نادیدە بگیرند یا حتی اگر بە نتایج رفراندوم هم در شرایط فعلی عمل نشود بازهم در اذهان عمومی مردم کردستان و در تاریخ کردستان عراق باقی خواهد ماند و ثبت خواهد شد. و اقدام بە برگزاری رفراندوم احساس ملی و آزادیخواهانە را در کردستان عراق بالا بردەاست و این نادیدە گرفتنی نیست.من با توجە بە باورمندی مردم کرد در اقلیم کردستان و موقعیت مناسب‌تر کردهای اقلیم کردستان درمقایسە با گذشتە در سطح جهانی و افکار عمومی، آیندە اقلیم کردستان را تا حدی روشن می‌بینم.
